Afrika uzmanı Trump’ın yeni Afrika stratejisini değerlendirdi

Afrika Uzmanı Huriye Yıldırım Çinar, ABD’nin Afrika politikalarında dört temel amacı olduğunu belirterek, "Tüm kıtada odaksız ve öncelikler gözardı edilerek yapılan plansız ve gereksizce cömert Amerikan yardımları yerine Afrika ülkelerinde belirli sektörlere yatırım yapmak. Bilhassa Güney Sudan örneğinden hareketle verimsiz BM Barış Gücü misyonlarına verilecek desteği yeniden değerlendirmek. Afrika ülkeleriyle yeni ticaret anlaşmaları yapmak, kıtadaki orta sınıfı geliştirmek ve daha güçlü yapıların tesisini sağlamak. Afrika ülkelerinde terörle mücadele misyonlarına desteği sürdürmek" dedi.

Afrika Uzmanı Huriye Yıldırım Çinar, Trump yönetiminin yeni Afrika stratejisini değerlendirdi. Kasım 2016’da ABD’nin 45. devlet başkanı olan Donald Trump’ın oldukça sansasyonel dış politika söylem ve eylemlerinden Afrika kıtasının da nasibini aldığını belirten Çinar, Başkan Trump’ın Afrika ülkelerine yönelik seyahat engelleri ve küçültücü söylemlerinin de ABD-Afrika ilişkilerinde tansiyonu yükselttiğini kaydetti. “Ancak 2 yılı aşkın süredir kan kaybederek devam eden Trump yönetiminde küresel ölçekte artan Çin ve Rusya gibi aktörlerle artan rekabet Washington’a Afrika politikalarını gözden geçirme ihtiyacı doğurmuştur” diyen Çinar, “Çünkü Afrika kalabalık genç nüfusu, zengin doğal kaynakları, dünyanın en hızlı gelişen ekonomileri ile uluslararası platformlarda 54 ülkeden gelebilecek siyasal destek potansiyeliyle Amerikan çıkarları için muazzam öneme haizdir. Uzunca bir süredir bazı kongre üyelerinin de baskısıyla Trump yönetimi, Afrika politikaları üzerinde bir çalışma gerçekleştirmiş ve 13 Aralık günü Heritage Vakfında John Bolton bu yeni stratejileri açıklamıştır” açıklamasında bulundu.

"ABD’nin Afrika politikalarında dört temel amacı olduğu anlaşılmaktadır"

Çinar, açıklamasında şunları kaydetti:

“Bolton’un konuşmalarından ABD’nin Afrika politikalarında dört temel amacı olduğu anlaşılmaktadır; tüm kıtada odaksız ve öncelikler gözardı edilerek yapılan plansız ve gereksizce cömert Amerikan yardımları yerine Afrika ülkelerinde belirli sektörlere yatırım yapmak. Bilhassa Güney Sudan örneğinden hareketle verimsiz BM Barış Gücü misyonlarına verilecek desteği yeniden değerlendirmek. Afrika ülkeleriyle yeni ticaret anlaşmaları yapmak, kıtadaki orta sınıfı geliştirmek ve daha güçlü yapıların tesisini sağlamak. Afrika ülkelerinde terörle mücadele misyonlarına desteği sürdürmek.”

Bolton’un konuşmasında Afrika’nın öneminin Amerikan yetkilileri tarafında yeterince anlaşılamadığını, Rusya ve Çin ile rekabetin kıtanın önemini kendilerine gösterdiğine değinerek, bunun Amerikan politikaları için bir dönüm noktası olduğunu düşündüğünü dile getirdiğini bildiren Çinar, “Öyle ki ABD yaklaşık 39 milyar dolarlık doğrudan yabancı yatırımıyla Afrika’da önemli bir aktör olsa da son yıllarda bölgede Çin ve Rusya giderek etkisini arttırmaktadır. Çin, günümüzde Afrika ülkeleriyle yaklaşık 170 milyar dolarlık ticaret hacmine, devasa alt yapı/inşaat projeleri ve yatırımlarla doğal kaynaklar üzerinde önemli imtiyazlara sahiptir. Son günlerde uluslararası kamuoyunda Çin’in Afrika ülkelerine uyguladığı borç verme stratejisiyle bölge devletlerini kontrolünde tutmaya çalıştığı yönündeki eleştiriler artmıştır. Bolton, konuşmasında Çin’in uygulamalarını ima ederek, Afrika ülkelerinin küresel aktörlerle ilişkilerinde maruz kaldığı rüşvet, saydam olmayan anlaşmalar ve devletleri kontrol altında tutmada borç stratejisini vurgulamıştır. Çin’in askeri alanda da Amerikan çıkarlarına bir tehdit oluşturduğunu söylemek mümkündür. Bilindiği üzere Çin ilk denizaşırı askeri üssünü Cibuti’de açmıştır. Cibuti aynı zamanda ABD’nin tek kalıcı askeri üssüdür. Bu nedenle buradaki Çin askeri varlığı Washington yönetimini oldukça rahatsız etmektedir” değerlendirmesinde bulundu.

"Çin kadar ciddi bir tehdit olmasa da Afrika kıtasında Rusya’nın son yıllarda artan varlığı da Trump yönetimini rahatsız etmektedir"

Niceliksel olarak Çin kadar ciddi bir tehdit olmasa da Afrika kıtasında Rusya’nın son yıllarda artan varlığının da Trump yönetimini rahatsız ettiğini kaydeden Çinar, şu değerlendirmelerde bulundu:

“Henüz daha bu Eylül ayında Moskova’dan Eritre’de lojistik bir üs kurulacağı duyurusu yapılmıştır. Diğer yandan Afrika’da devlet destekli Rus şirketlerinin yatırımları ile askeri ve siyasi danışmanların varlığında da ciddi bir artış gözlemlenmektedir. Örneğin Orta Afrika Cumhuriyeti’ne ülkedeki askeri ve siyasi yapıların güçlendirilmesine yönelik Rus desteği elmas, altın ve diğer bazı mineraller üzerinde bazı imtiyazlar karşılığında verilmektedir. Son olarak ise Rus silahlarının Afrika ülkelerine satılması Moskova yönetiminin önemsediği konular arasındadır. Üzerinde durulması gereken bir husus da Çin ve Rusya gibi aktörlerin Afrika’da askeri varlıklarını arttırmaya çalışırken ABD’nin tam tersini planlamasıdır. Pentagon’dan yapılan açıklamalarda yaklaşık 7 bin 200 öğesi bulunan Amerikan askeri birliklerinin sayısında yüzde 10’luk bir azalma planlandığına değinilmiştir. Bunun çeşitli nedenleri vardır. Öncelikle Trump yönetiminin algıladığı askeri güvenlik tehditlerinin yoğunluğu Afrika’dan ziyade Ortadoğu, Pasifik gibi bölgelere kaymıştır. Ayrıca Ekim 2017’de Nijer’de 4 Amerikan askerinin ölmesi sonrasında kıtadaki Amerikan askeri varlığının bu denli yoğun olmasının gerekliliği sorgulanmaya başlanmıştır. Ancak buna rağmen Afrika’nın hala Amerikan güvenlik stratejilerinde önemli bir konuma sahip olduğunu söylemek mümkündür. Niteliksel bir azalma planlansa da Çin ve Rusya rekabeti açısından ABD’nin kıtadaki askeri mevcudiyetinde birtakım stratejik gelişimler arzulanmaktadır. Örneğin Amerikan askeri kayıplarını azaltıp, daha etkili gözlem kapasitesine ve vurucu güce sahip drone teknolojisinin bölgedeki operasyonlara katkıda bulunması için kıtada Amerikan drone üslerinin sayısı giderek arttırılmaktadır.”