Anayasa’ya Aykırılığın Mahkemelerce İleri Sürülme Usulü

Anayasa’ya aykırılık iddiası nedeniyle yapılacak başvurunun usulü ise 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun’un 40 ila 42. maddeleri ile Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü’nün 46. maddesinde düzenlenmiştir.

Söz konusu hükümler uyarınca usulüne uygun bir itiraz başvurusunda bulunabilmek için varlığı gerekli şartlar aşağıda gösterilmiş olup anılan şartlardan herhangi birinde bir eksiklik olması hâlinde 6216 sayılı Kanun’un 40. ve Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü’nün 49. maddeleri uyarınca esas incelemeye geçilmeksizin başvurunun reddine karar verilmektedir.

Usulüne uygun bir itiraz başvurusunda bulunması gereken temel şartlar:

• İtiraz başvurusunda bulunan merci bir mahkeme olmalıdır.

• Görülmekte olan bir dava bulunmalıdır.

• İtiraz başvurusunda bulunan mahkeme, görülmekte olan dava yönünden görevli olmalıdır.

• Anayasa’ya aykırılığı ileri sürülen kanun, kanun hükmünde kararname ya da Cumhurbaşkanlığı kararnamesi davada uygulanacak kural niteliğinde olmalıdır. (Anayasa Mahkemesi kararlarında sıklıkla vurgulandığı üzere uygulanacak kural, bakılmakta olan davanın değişik evrelerinde ortaya çıkan sorunların çözümünde veya davayı sonuçlandırmada olumlu ya da olumsuz yönde etki yapacak nitelikte bulunan kurallardır.)

• Anayasa Mahkemesine başvuru yapılmasına dair ara kararın (duruşma tutanağının, görüşme tutanağının vb.) onaylı örneğine başvuru dosyası içinde yer verilmelidir.

• Başvuru kararı gerekçeli olmalıdır. Bu bağlamda, Anayasa’ya aykırılıkları ileri sürülen kuralların her birinin Anayasa’nın hangi maddelerine, hangi nedenlerle aykırı olduğunun ayrı ayrı ve gerekçeleriyle birlikte açıkça gösterilmiş olması gereklidir.

• Gerekçeli başvuru kararının aslı Anayasa Mahkemesine gönderilmelidir.

• Dava dilekçesi, iddianame veya davayı açan belgeler ile dava dosyasının anlaşılması için gerekli diğer belgelerin tamamının onaylı örnekleri başvuru kararına eklenmelidir.

• On yıllık süre içinde itiraz başvurusuna konu aynı kural hakkında, işin esasına girilerek verilmiş bir ret kararı bulunmamalıdır.

• İtiraz yoluna başvuran mahkemede itiraz konusu kuralın uygulanacağı başka dava dosyalarının bulunması hâlinde, yapılmış olan itiraz başvurusu bu dosyalar için de bekletici mesele sayılması gerektiğinden aynı kural yönünden yeniden başvuru yapılmamalıdır.

• Başvuru dosyasında sunulan belgelerin tarih sırasına göre başlıklar hâlinde sıralandığı dizi pusulası hazırlanmalıdır.