Araştırma Altyapılarının Desteklenmesine Dair Kanun Tasarısı, TBMM Başkanlığı'na sunuldu. Tasarıda, araştırma altyapılarının daha etkin kullanımını ve sürdürülebilirliğini sağlamak üzere desteklenmesine ilişkin konular düzenleniyor.<br /> <br /> Tasarıyla, Araştırma Altyapıları Kurulu kuruluyor. Kurul; Kalkınma Bakanı başkanlığında, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı ile Milli Eğitim Bakanı'ndan oluşacak. Alanında uzman kişiler görüşlerinden yararlanılmak üzere Kurula davet edilebilecek. Kurul oybirliğiyle karar alacak. Kurulun görevleri şunlar olacak:<br /> <br /> "Kalkınma plan ve programları ile diğer hükümet belgelerinde belirlenen politika ve öncelikler doğrultusunda araştırma altyapılarıyla ilgili genel strateji ve öncelikleri belirlemek, uygulamaya yönelik yol haritasını onaylamak; Araştırma altyapılarına yeterlik verilmesi ve yeterliğin kaldırılması kararlarını onaylamak; Performanslarına göre araştırma altyapılarına aktarılacak mali destekleri onaylamak; Araştırma altyapılarının yönetim kurulu üyelerini onaylamak; Araştırma altyapılarıyla ilgili özel sektör ortaklığı ve işletme hakkı devri hususlarına onay vermek; Araştırma altyapılarının şirket kurma ve kurulmuş olan şirketlere ortak olma hususlarına ilişkin temel ilkeleri belirlemek ve bu çerçevedeki teklifleri karara bağlamak; Araştırma altyapıları için makine-teçhizat ve sarf malzemesi alımlarında kaynakların verimli ve etkin kullanılmasına yönelik tedbirler almak; Yeterliği kaldırılan araştırma altyapılarına ait taşınır ve taşınmaz malların devrine karar vermek; Araştırma altyapıları personelinin mali haklarına ilişkin alt ve üst limitleri belirlemek; Yönetim ve danışma kurulu üyelerine yapılacak ödemeleri belirlemek; Araştırma altyapılarının kullanımına ilişkin temel ilke ve kuralları belirlemek; Araştırma altyapıları konusundaki uluslararası işbirliklerine katılım, uluslararası işbirliğine maddi ve ayni katkı sağlanması ve ilgili diğer hususlarda değerlendirmeler yapmak ve karar vermek."<br /> <br /> <strong>İzleme ve Yeterlik Değerlendirme Komitesi kuruluyor</strong><br /> <br /> İzleme ve Yeterlik Değerlendirme Komitesi; Kalkınma Bakanlığı Müsteşarının başkanlığında Milli Eğitim Bakanlığı Müsteşarı, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Müsteşarı, YÖK Başkanı ve TÜBİTAK Başkanı'ndan oluşacak. Komite, gerekli görmesi halinde alt komiteler oluşturabilecek. <br /> Komite, Kurulun görev alanına giren hususlarda teknik düzeyde çalışmalar yapacak ve karar önerileri oluşturacak.<br /> <br /> Kurul tarafından yeterlik kararı verilen araştırma altyapıları tüzel kişilik kazanacak ve kanunla düzenlenmemiş bütün işlemlerinde özel hukuk hükümlerine tabi olacak.<br /> <br /> <strong>İşte görev ve sorumluluklar</strong><br /> <br /> Araştırma altyapılarının görev, yetki ve sorumlulukları ise şunlar olacak:<br /> <br /> "Faaliyet alanıyla ilgili gerekli altyapıları kurmak ve bunların işletmesini gerçekleştirmek; Faaliyet alanları ile ilgili konularda eğitim, temel ve uygulamalı araştırma, teknoloji geliştirme, teknoloji transferi, girişimcilik, danışmanlık ve ticarileştirme faaliyetlerinde bulunmak; Araştırma altyapıları imkanlarını Kurul tarafından belirlenen temel ilke ve kurallar çerçevesinde yükseköğretim kurumları, kamu kurum ve kuruluşları ve özel sektör ile diğer araştırmacı ve kullanıcılara kesintisiz hizmet verecek şekilde sunmak; Özel sektör, yükseköğretim kurumları ve kamu kurumları ile işbirliği içinde projeler hazırlamak ve bu projeleri finansman sağlayan ulusal ve uluslararası kurum ve kuruluşlara sunmak, desteklenen projeleri yürütmek; Ulusal ve uluslararası kaynaklarla ve kendi gelirleriyle araştırma projeleri yürütmek; Yükseköğretim kurumlarında yürütülen eğitim-öğretim faaliyetlerine araştırma faaliyetlerini aksatmayacak şekilde destek vermek; Araştırma altyapılarında yürütülen faaliyetler sonucunda ortaya çıkan her türlü fikri ve sınai mülkiyet haklarının alınması, korunması ve kullanım haklarının diğer özel ve tüzel kişilere verilmesi konularında gerekli tedbirleri almak; Araştırma altyapılarında yürütülen çalışmalarla ilgili fikri ve sınai mülkiyet hakları konusunda danışmanlık hizmeti vermek, hakların alınması ve korunması için mali destek sağlamak; Araştırma altyapılarında üretilen bilgi ve geliştirilen teknolojilerin ülke ekonomisine, sınai ve sosyal gelişmeye katkıda bulunacak ticari değerlere dönüşmesini sağlamak amacıyla ve Kurul onayıyla şirket kurmak veya kurulmuş şirketlere ortak olmak; Kullanıcılara, cihazların kullanımı ile laboratuvar güvenliği konusunda eğitim vermek; Kalite güvence sistemi ve standartları, akreditasyon, çevre, etik ile ilgili yasal düzenlemelere uygun olarak araştırma altyapısı ve çalışanlarla ilgili gerekli güvenlik tedbirlerini almak; Yerli veya yabancı gerçek ve tüzel kişilerle protokol, sözleşme veya anlaşmalar çerçevesinde işbirlikleri yapmak; Araştırma altyapılarının faaliyet alanlarına giren konularda seminer, sempozyum, kongre, konferans gibi bilimsel toplantılar düzenlemek, yayınlar yapmak, Ar-Ge ve yenilik fuarı düzenlemek veya düzenlenenlere katılmak."<br /> <br /> Araştırma altyapıları, paydaşlarıyla işbirliği içinde vizyon, misyon ve stratejik hedefleri ile bu hedeflere ilişkin performans göstergeleri ve eylem planlanın belirleyerek yönetim kurullarında onayladıktan sonra Kurula gönderecek.<br /> <br /> Kanun kapsamındaki tüm araştırma altyapılarının Kurulca belirlenen temel ilke ve kurallar çerçevesinde tüm kullanıcıların kullanımına açık olacak.<br /> <br /> <strong>Araştırma altyapılarının organları</strong><br /> <br /> Araştırma altyapıları; yönetim kurulu, danışma kurulu ve müdürlükten oluşacak. Yönetim kurulu, araştırma altyapısının karar organı olacak ve araştırma altyapısıyla ilgili her türlü idari ve mali sorumluluğu sahip olacak. Yönetim kurulu, araştırma altyapısının ilgili olduğu yükseköğretim kurumu, diğer yükseköğretim kurumlan, özel sektör ve ilgili kamu kurum ve kuruluşlarından seçilecek en az beş en fazla dokuz üyeden oluşacak.<br /> <br /> "Araştırma altyapısının stratejik hedeflerini danışma kurulunun önerilerini de dikkate alarak belirlemek, bütçesini ve insan kaynağı planını onaylamak; Araştırma altyapısının paydaşlar tarafından kullanımına ilişkin usul ve esaslar ile hizmet bedellerini ve çalışma ilkelerini belirlemek; Araştırma altyapısının stratejik hedefleriyle uyumlu olacak şekilde yıllık performans göstergelerini belirlemek; Danışma kurulu önerilerini de dikkate alarak araştırma altyapısının yıllık eylem planı ile yıllık faaliyet raporunu kabul etmek; Ulusal ve uluslararası işbirlikleri, yeni yatırım ihtiyacı gibi stratejik hususlara karar vermek", yönetim kurulunun görevleri arasında bulunacak.<br /> <br /> <strong>Danışma kurulu da kurulacak</strong><br /> <br /> Araştırma altyapısının faaliyet alanında temayüz etmiş kişiler ile yükseköğretim kurumu, özel sektör ve kamu kurum ve kuruluşları çalışanları arasından olmak üzere en az beş kişiden oluşan bir danışma kurulu bulunacak.<br /> <br /> Danışma kurulunun görevleri arasında, "Araştırma altyapısının stratejik hedefleri ve eylem planıyla ilgili önerilerde bulunmak; Her yıl araştırma altyapısında yürütülen bilimsel ve teknolojik faaliyetleri stratejik hedefler ve eylem planı çerçevesinde incelemek, değerlendirmek ve yönetim kuruluna raporlamak; Yönetim kurulunun ihtiyaç duyacağı diğer konularda danışmanlık hizmeti vermek" yer alacak.<br /> <br /> Tasarıya göre, kurulacak araştırma altyapılarında İş Kanunu hükümlerine göre istihdam edilen araştırma altyapısı müdürü pozisyonu oluşturulacak. Müdür, yönetim kurulunun oy çokluğuyla alacağı karar ile en az lisans mezunu olan ve bilim, teknoloji, yenilik alanında en az beş yıllık tecrübeye sahip kişiler arasından seçilecek. <br /> <br /> Araştırma altyapıları, yükseköğretim kurumu yerleşkelerinde, kamu kurum ve kuruluşlarına ait alanlarda, teknoloji geliştirme bölgelerinde, organize sanayi bölgelerinde ve endüstri bölgelerinde kurulabilecek. Bina ve diğer taşınmaz unsurların özel sektör ve sivil toplum kuruluşları tarafından karşılanması durumunda, araştırma altyapıları özel sektör ve sivil toplum kuruluşuna ait arazilerde de oluşturulabilecek. Araştırma altyapıları, bir yükseköğretim kurumu tarafından kurulabileceği gibi yükseköğretim kurumu, kamu kurum ve kuruluşları, özel sektör kuruluşları ve/veya sivil toplum kuruluşları ortaklığıyla da kurulabilecek. <br /> <br /> Ortak kurulan araştırma altyapılarında, destek sağlayan tarafların hak ve yükümlülükleri taraflar arasında yapılacak protokolle belirlenecek. Faaliyette bulunan araştırma altyapılarına destek sağlayan özel sektör kuruluşlarına haklar tanınabilecek. Araştırma altyapılarının işletilmesi özel sektöre, bilim ve teknoloji alanında faaliyet gösteren ve kamu yararına çalışan dernek veya vakıflara devredilebilecek. Devre ilişkin hak ve sorumluluklar protokolle belirlenecek. <br /> <br /> <strong>Araştırma altyapıları platformlar oluşturabilecek </strong><br /> <br /> Kurul tarafından belirlenecek teknoloji alanlarında faaliyet gösteren araştırma altyapıları, işbirliğinin artırılması, bilgi ve tecrübe paylaşımı, sorunların tartışılması, yeni ürün, teknoloji ve buluşların tanıtılması ve özel sektörle işbirliğinin geliştirilmesi amaçlarıyla platformlar oluşturabilecek. Platformların faaliyetleri için Kurul kararıyla destek sağlanabilecek. <br /> <br /> Yeterlik kararı verilen araştırma altyapılarına, performans ve sınıfına göre merkezi yönetim bütçesinden yatırım, personel ve diğer cari harcamaları için Kurul kararıyla mali destek sağlanabilecek. Mali destek, Bakanlık bütçesine bu amaçla konulan ödenekten doğrudan veya başka bir kurum aracılığıyla aktarılarak karşılanacak. Bakanlık bütçesine bu amaçla konulan ödenekten araştırma altyapısının sınıfı ve performansı dikkate alınarak Kurul tarafından belirlenecek oranda araştırma altyapısının ilgili olduğu yükseköğretim kurumuna da bilimsel araştırma faaliyetlerinde kullanılmak üzere kaynak aktarılabilecek. <br /> <br /> Araştırma altyapılarının gelirleri, sunduğu hizmetler ve yapılan projelerden elde edilen gelirler; yurt içinden ve yurt dışından bağışlar, proje destekleri, fikri ve sınai mülkiyet hakları gelirleri ile yükseköğretim kurumu tarafından sağlanan gelirler; merkezi yönetim bütçesinden aktarılan kaynaklar ve diğer gelirlerden oluşacak. <br /> <br /> <strong>Ortak araştırma altyapılarına merkezi yönetim bütçesinden destek </strong><br /> <br /> Özel sektör ve sivil toplum kuruluşları katılımıyla kurulan ortak araştırma altyapılarına merkezi yönetim bütçesinden cari ve yatırım desteği sağlanabilecek. Sağlanacak destek, araştırma altyapısındaki kamu ortaklık payı dikkate alınarak Kurul tarafından belirlenecek. İşletme hakkı devri yapılmış araştırma altyapılarına cari giderleri karşılamak üzere kamu kaynağı aktarılamayacak. <br /> <br /> Araştırma altyapılarının gelirleri yükseköğretim kurumları döner sermaye kapsamı dışında tutulacak. Yeterlik almış araştırma altyapılarına kamu kurum ve kuruluşları tarafından yürütülen Ar-Ge destek programlarında öncelik verilecek. Bu programlar kapsamında araştırma altyapılarına verilecek desteklerde proje kurum hissesi oranı yönetmelikle belirlenecek. <br /> <br /> Araştırma altyapılarının hizmetleri, iş mevzuatı hükümlerine göre istihdam edilen personel ile yükseköğretim ve kamu kurum ve kuruluşlarından tam veya yarı zamanlı görevlendirmeyle gelen personel eliyle yürütülecek. Araştırma altyapılarında müdür, müdür yardımcısı, tam zamanlı araştırmacı, yarı zamanlı araştırmacı, teknisyen ve destek personeli istihdam edilebilecek. <br /> <br /> Kamu kurum ve kuruluşları ile yükseköğretim kurumlarında çalışanlar kendilerini isteği ve kurumlarının muvafakati ile araştırma altyapılarında istihdam edilebilecek. Bunların kurumlarıyla olan ilişkileri iş akdinin yapılmasıyla son bulacak. Verilecek ücret ile diğer mali ve sosyal haklar yapılacak iş akdi ile belirlenecek. Bu şekilde istihdam edilenler araştırma altyapılarındaki görevleri sona erdiğinde, öğrenim durumları, hizmet yılı ve unvanları dikkate alınarak önceki kurumlarında kariyerlerine veya durumlarına uygun boş bir kadro veya pozisyona kişinin en geç altı ay içerisinde yapacağı başvuru üzerine en geç üç ay içinde atanacak. Ancak, bu kişilerin atanmalarında, önceki kurumlarındaki idari unvanlar dikkate alınmayacak. <br /> <br /> Önceki kurumlarına dönen kişilerin araştırma altyapısında geçen hizmetleri kendi mesleklerinde geçmiş gibi değerlendirilerek, kazanılmış hak aylık derece ve kademelerinde dikkate alınacak. Bu durumda kıdem tazminatları ödenmeyecek ve bu süreler emeklilik ikramiyesinin hesabında dikkate alınacak. <br /> <br /> Kamu kurum ve kuruluşları ile yükseköğretim kurumları personelinden araştırma altyapısında hizmetine ihtiyaç duyulanlar, çalıştıkları kurum ve kuruluşların muvafakati ile tam veya yarı zamanlı olarak çalıştırılabilecek. Bunların aylık, ödenek, her türlü zam ve tazminatlar ile diğer sosyal hak ve yardımları kendi kurum ve kuruluşlarınca ödenecek. Bu kapsamda görevlendirilen personele yapılacak aylık net ek ödeme tutarı 40 bin gösterge rakamının memur aylıklarına uygulanan aylık katsayısı ile çarpımı sonucu elde edilecek tutarı geçmemek üzere yönetim kurulu kararıyla belirlenecek. <br /> <br /> <strong>Yeterlik kararı süreci Kurul tarafından yürütülecek </strong><br /> <br /> Araştırma altyapısında ilgili mevzuat hükümlerine göre uygun olarak yabancı uyruklu Ar-Ge personeli iş mevzuatı hükümlerine göre çalıştırılabilecek. Yükseköğretim kurumlarından geçici görevle araştırma altyapısında görev yapan personelin elde edeceği gelirler yükseköğretim kurumu döner sermaye kapsamı dışında tutulacak. Araştırma altyapısında görevlendirilen öğretim elemanlarının araştırma altyapısında geçirdikleri süreler Yükseköğretim Kanunu hükümlerine istinaden akademik yükselme için gerekli sürelerden sayılacak. Araştırma altyapısında istihdam edilen personelden mecburi hizmet yükümlülüğü olanların araştırma altyapısında çalıştıkları süreler kamu kurum ve kuruluşları ile yükseköğretim kurumlarına karşı olan mecburi hizmet yükümlülük süresinden düşülecek. Müdür ve müdür yardımcıları hariç araştırma altyapısında iş mevzuatı hükümlerine göre istihdam edilecek personele verilecek aylık ücret ile her türlü mali ve sosyal haklar Kurulun tespit edeceği alt ve üst limitler dahilinde olmak kaydıyla yönetim kurulu kararı belirlenecek. <br /> <br /> Araştırma altyapılarına yeterlik kararı verilmesine ilişkin süreç Kurul tarafından belirlenecek ve yürütülecek. Yeterlik değerlendirmesine tabi tutulacak araştırma altyapıları Bakanlık tarafından belirlenecek ve değerlendirme Sekretarya tarafından yapılacak. Sekretarya tarafından yapılan değerlendirme sonucuna göre yeterlik almaya aday araştırma altyapıları Komite tarafından belirlenecek. Yeterlik almaya aday araştırma altyapısının başvurusu Kurul tarafından değerlendirilecek ve uygun görülenlere yeterlik verilecek. <br /> <br /> Yeterlik değerlendirmesinde dikkate alınan her türlü taşınır ve taşınmaz mallar başka herhangi bir işleme gerek kalmaksızın yeterlik kararı verilerek tüzel kişilik kazanan araştırma altyapısına devredilmiş sayılacak. <br /> <br /> <strong>Yeterlilik koşulları izlenecek </strong><br /> <br /> Kurul, araştırma altyapılarına beş yıl için yeterlik kararı verecek. Yeterlik kararı verilmiş araştırma altyapılarının yeterlik koşullarını sürdürme hususu izlenecek ve değerlendirilecek. Kurul, bu Kanun hükümlerine aykırılık olması veya izleme değerlendirme sonucuna göre araştırma altyapılarına gerekli iyileştirmeleri yapması için süre verebilecek, altyapının yeterliğini iptal edebilecek veya sınıfını değiştirebilecek. <br /> <br /> Yeterliği kaldırılan araştırma altyapısına ait her türlü taşınır ve taşınmaz malların ilgili yükseköğretim kurumu veya diğer araştırma altyapılarına devrine Kurul tarafından karar verilecek. Yeterlik kararıyla vakıf yükseköğretim kurumlarından araştırma altyapılarına devralınan taşınır ve taşınmaz mallar yeterliğin kaldırılması durumunda aynı vakıf yükseköğretim kurumuna devredilecek. Kurul tarafından yeterlik kararı verilmiş altyapıların genel koordinasyonu hususunda Bakanlık yetkili olacak. <br /> <br /> <strong>Vergi muafiyeti </strong><br /> <br /> Araştırma altyapılarının amaçlarını gerçekleştirebilmek için ithal edilen her türlü mal ve hizmetler vergi, resim, fon ve harçlar dahil olmak üzere her türlü vergi ve harçtan muaf olacak. Kamu personeli hariç olmak üzere, araştırma altyapılarında çalışan Ar-Ge ve destek personelinin bu görevleri ile ilgili ücretleri her türlü vergiden müstesna olacak. Muafiyet kapsamındaki destek personeli sayısı Ar-Ge personeli sayısının yüzde onunu aşamayacak. Özel sektör ve/veya sivil toplum kuruluşu ortak finansmanı ile kurulan araştırma altyapılarına, destek sağlayan özel sektör firması veya sivil toplum kuruluşu ortaklık oranları nispetinde, Araştırma ve Geliştirme Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanunda yer alan Ar-Ge indirimi teşvikinden yararlandırılacak. Araştırma altyapılarının, taşınır ve taşınmaz mallarının alım, satım, kiralama ve devri, mal ve hizmet alımları ile alacaklarının tahsili kapsamında yapılacak işlemler ve düzenlenecek kağıtlar ile ilgili olarak damga vergisi, harç ve fondan; yapılacak bağış ve yardımlar nedeniyle veraset ve intikal vergisinden muaf olacak. <br /> <br /> Araştırma altyapılarının bu Kanunun uygulaması kapsamında Ar-Ge faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlar 31 Aralık 2023 tarihine kadar gelir ve kurumlar vergisinden müstesna olacak. Araştırma altyapıları tarafından kurulan veya ortak olunan şirketler bu Kanun kapsamında tanınan muafiyet ve istisnalardan yararlanamayacak. <br /> <br /> Araştırma altyapısı tarafından yürütülen projelerin gerçekleştirilmesi sırasında ortaya çıkan eser, buluş, endüstriyel tasarım, entegre devre topografyaları ve teknik bilgi gibi her türlü fikri ürün üzerindeki haklar araştırma altyapısına ait olacak. Fikri ürün üzerindeki haklar kısmi veya tam olarak sözleşme yapılarak buluş sahibine devredilebilecek. Araştırma altyapısının taraf olduğu sözleşmelere dayanarak yürütülen projelerin gerçekleştirilmesi sırasında ortaya çıkması muhtemel fikri ürünler üzerindeki haklar sözleşmeyle düzenlenecek. Araştırma altyapısı, elde edilen patent ve buluşlar ile ilgili olarak üretim ve satış yapabilecek. Araştırma altyapısına ait fikri hakların ekonomik olarak değerlendirilmesi sonucunda elde edilecek gelirin en fazla yüzde ellisi yönetmelikle belirlenecek usul ve esaslar çerçevesinde fikri ürün sahibine verilecek. Bu oran yüzde yirmiye kadar artırmaya Kurul yetkili olacak. <br /> <br /> Kurul tarafından yeterlik kararı verilen araştırma altyapıları, Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu, Devlet İhale Kanunu, Kamu İhale Kanunu ve Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu hükümlerine tabi olmayacak. Yükseköğretim Kanununun, Yükseköğretim Personel Kanununun ve Yükseköğretim Kurumları Teşkilatı Kanununun, bu Kanuna aykırı hükümleri uygulanmayacak. <br /> <br />