<div><span style="font-size: 16px;"><strong>1) Genel Olarak</strong><br /> <br type="_moz" /> </span></div> <div><span style="font-size: 16px;">Avukatın en temel yükümlülüğü avukatlık sözleşmesi çerçevesinde yüklendiği işi görmektir. Avukat sözleşme ile yüklendiği işi görürken özen ve sadakat yükümlülüğü çerçevesinde hareket etmelidir. Avukatın yükümlülüklerinin düzenlenmesi bakımından üç ayrı sistem öngörülmüştür. Bunlardan ilki, yasa koyucunun mesleki yükümlülükleri tek tek </span><span style="font-size: 16px;">düzenlemesidir. (Enumerationsmethode) <br /> <br /> İsviçre’nin Bern Kantonu’nda bu sistem uygulanmaktadır. İkincisi ise yasa koyucunun yükümlülükleri tek tek sıralamak yerine genel bir kural koyması ile yetinilmiş olmasıdır. (Generalklausel) Üçüncü sistem ise her iki sistemin birleşimi niteliğinde karma bir sistemdir. (Mischsystem)<br /> <br /> İsviçre’nin Zürich ve St. Gallen Kantonları’nda bu sistem cari bulunmaktadır. Bizde de karma sistemin uygulandığını söyleyebiliriz. Çünkü Avukatlık Kanunu bir çok yükümlülüğü ayrı </span><span style="font-size: 16px;">ayrı düzenlemiş olmasının yanında, Avukatlık Yasası m. 34’te ayrıca bir genel hükmün düzenlendiğini görmekteyiz. <br /> <br type="_moz" /> </span></div> <div><span style="font-size: 16px;">Çalışmamızda avukatın müvekkilini aydınlatma, talimata uyma, mesleki bilgilerini güncel tutma gibi hususlar özen yükümü altında incelenecektir.<br /> <br /> </span> <div><span style="font-size: 16px;"><strong>2) Avukatın İşi Özenle Görme Borcu<br /> <br type="_moz" /> </strong></span></div> <div><span style="font-size: 16px;"><strong>a) Genel Olarak<br /> </strong><br type="_moz" /> </span></div> <div><span style="font-size: 16px;">Avukat, üzerine aldığı işi özenle yürütmek zorundadır. Avukatın özen yükümlülüğü hem Avukatlık Yasasında hem de Borçlar Yasasından çıkartılabilir. Avukatlık Kanununda, avukatların yüklendikleri görevleri bu görevin kutsallığına yakışır şekilde özen içinde yerine getirmeleri gerektiğini belirtmektedir. Aksine bir davranış, zarardan avukatın sorumlu tutulmasını gerektirebilir.<br /> <br /> Hatta avukatın özen borcuna aykırı davranması kimi zaman görevi kötüye kullanma suçunu da teşkil edebilir.<br /> <br /> </span> <div><span style="font-size: 16px;">Borçlar Kanununun vekili düzenleyen hükümlerinde, vekil, üstlendiği iş ve hizmetleri, vekalet verenin haklı menfaatlerini gözeterek, sadakat ve özenle yürütmekle yükümlüdür, denilmiştir. Avukatlık mesleği ruhsata tabi bir meslek olması hasebiyle, yüksek özen sorumluluğu söz konusu olup, avukatın göstereceği özen objektif olmalıdır.</span></div> <div><span style="font-size: 16px;"><br /> Özen yükümünün avukat tarafından ihlal edilmesi ifa etmeme ya da ayıplı ifa olarak görülmektedir. Bu durum sözleşme ihlali olarak değerlendirilecek ve avukatın sorumluluğunu gerektirecektir.<br /> <br /> </span> <div><span style="font-size: 16px;"><strong>b) Özen Borcunun Kapsamı ve Görünüm Şekilleri<br /> </strong><br type="_moz" /> </span></div> <div><span style="font-size: 16px;">Avukat, iş sahibine en iyi biçimde yardım etmek zorunda olan bir meslek mensubudur. Bu anlamda avukatlar, alanlarında uzman olarak kabul edilen kişiler oldukları için genellikle bilinen ve kabul edilen kural ve yöntemleri bildikleri varsayılmaktadır.<br /> <br type="_moz" /> </span></div> <div><span style="font-size: 16px;">Avukatın bilmesi gereken hukuki bilgilere gelince; öncelikle yasayı bilmesi gerekmektedir. Yürürlükteki kuralları yakından takip etmekle yükümlüdür.</span></div> <div><span style="font-size: 16px;">Yasalardaki değişiklikleri, çıkarılan yeni yasaları ve tüzük, yönetmelik gibi diğer yazılı hukuk kurallarını yakından izlemelidir. Ancak bunları bilmekle yetmez. Avukat yargısal kararları da bilmelidir.<br /> <br type="_moz" /> </span></div> <div><span style="font-size: 16px;">Avukat, aldığı işin uzmanlık alanına girmediğini yahut uzun bir süreden beri hastalığı nedeniyle yasal değişiklikleri takip edemediğini ileri sürerek sorumluluktan kurtulamaz. Avukatlık yasası bu bağlamda gerekli olanağı sağlamıştır. İşi reddetme hakkını bu anlamda anlamak gerekmektedir. Özen yükümlülüğünün bir diğer boyutu, talimatlara </span><span style="font-size: 16px;">uygun davranmayı kapsamaktadır. İş sahibinin iradesine uygun biçimde davranma olarak açıkladığımız bu yükümlülük ile avukatlık mesleğinin bağımsızlığı ilkesi zaman zaman ters düşmekte ve çelişir bir görünüm ortaya çıkmaktadır.</span></div> </div> </div> <div><span style="font-size: 16px;"><br /> </span> <div><span style="font-size: 16px;"><strong>c) Doğruluk ve Onur İçinde Görev Yapma Yükümlülüğü<br /> </strong><br type="_moz" /> </span></div> <div><span style="font-size: 16px;">Avukatlar, avukatlık unvanının gerektirdiği saygı ve güvene yakışır şekilde hareket etmekle yükümlüdürler. Bu yükümlülük kapsamında çeşitli alt yükümlülükler bulunmaktadır.</span></div> </div> <div><span style="font-size: 16px;"><br /> </span></div> <div><span style="font-size: 16px;"><strong>ca) Temiz ve Açık Hukuki İlişki Kurma Yükümlülüğü</strong></span></div> <div><span style="font-size: 16px;"><br type="_moz" /> </span></div> <div><span style="font-size: 16px;">Avukatlık dürüstlük mesleğidir. Güvenli, açık ve temiz bir ilişki içinde bulunmayı gerektirmektedir. Yasa, avukatın bu tür ilişki içine girmesi için gerekli önlemleri almış ve yeterli olanakları sağlamıştır. Bu amaçla ‘işi bırakma hakkı’, ‘işi reddetme hakkı’ gibi haklar yasaya konulmuş olanaklardır. <br /> <br type="_moz" /> </span></div> <div><span style="font-size: 16px;">Avukatın işi alırken doğruyu söylemesi gerekmektedir ve işin sonucu hakkında bir üstlenmeye girmemesi gereklidir. Hukuki düşüncelerin çokluğu, yoruma açık yönleri, takdir hakkının kullanılması ile farklı sonuçlara ulaşma gibi etkenler, avukatın kesin ve eksiksiz bir görüş ileri sürmesini engellemektedir. Ayrıca yargıcın da insan olduğu ve onun da hata </span><span style="font-size: 16px;">yapabileceğini daima göz önünde bulundurmalıdır. Tüm bunlar avukatın müvekkiline kesin tahminde bulunmasını ve kazanılacağı yolunda garanti verilmesini engeller. </span></div> <div><span style="font-size: 16px;"><br /> Nitekim bir olayda avukatın davayı kazanma koşulu ile sözleşme yapması işlemin geçersiz sayılması sonucunu doğurmuştur.</span></div> <div><span style="font-size: 16px;"><br /> </span></div> <div><span style="font-size: 16px;">İş sahibinin avukattan işin olası sonuçları ile ilgili bir açıklama, bir görüş beklediğini de unutmamak gerekir. Hatta işi o avukata verip vermeme konusunda avukatın bu konuya yaklaşımı önem arz edebilir. Bu nedenle avukatın davanın başarı şansı konusunda en azından yaklaşık ancak kat’i olmayan bir tahminde bulunması gerekmektedir. Bu aşamada </span><span style="font-size: 16px;">mutlaka işin riskleri, farklı karar çıkmasına etkili olacak yönleri iş sahibine açıkça anlatılmalıdır.</span></div> <div><span style="font-size: 16px;"><br /> </span></div> <div><span style="font-size: 16px;">Temiz ve açık ilişki kurma sözcükleriyle açıklanmak istenen görüş, avukatın işi ve olayı anladığını, işin, iş sahibinin çıkarı doğrultusunda sonuçlanması için olasılıklar olduğunu, bunun için içtenlikli, bilinçli çaba harcanacağını, birikimin yeterli olduğunu, güvenmesi gerektiğini iş sahibine duyurup işi üstleneceğini icap ve kabul biçiminde ortaya koymaktır.<br /> <br /> </span> <div> <div><span style="font-size: 16px;"><strong>cb) Amaca En Uygun ve En Güvenli Yolu Seçme ve Yürütme Yükümlülüğü</strong></span></div> <span style="font-size: 16px;"><br /> Avukat, üzerine aldığı işi başarmak için, işin uzmanı gibi davranmak, en güvenli ve amaca en uygun yolu seçmekle yükümlüdür. Sonucun elde edilmemiş olması avukatın üstlendiği bir sonuç değildir. Avukatın yaptığı işi, eser sözleşmesinde yüklenicinin yükümlülüğünden ayıran bu hukuksal olgu, işin sonucunu başta bildirmemeyi gerektirmesindendir.</span></div> <div><span style="font-size: 16px;"><br /> En sağlıklı yolu seçmek ve işi güvenli bir biçimde yürütmekle yükümlüdür avukat. Bunun için alınması gereken tüm önlemleri almak zorundadır. Örneğin, aksine talimat olmadığı sürece iş sahibinin aleyhine kararı temyiz etmemesi özen borcuna aykırı davranış olarak kabul edilmektedir.</span></div> <div><span style="font-size: 16px;"><br /> Vekaletname, ilgili belgeler ve beraberinde harç giderleri alınarak işi kabul edilmiş olmasına rağmen, davanın süresinde açılmamış olması nedeniyle hak düşürücü sürenin geçmesi özen borcuna aykırı davranış olarak kabul edilmektedir.<br /> <br /> </span> <div><span style="font-size: 16px;"><strong>cc) Aydınlatma Yükümlülüğü <br /> </strong><br /> Avukat, müvekkili ile sözleşmesini yapıp işi üstlenirken, açılacak davanın tüm güçlüklerini ve sakıncalı yönlerini saptayıp, daha önce de değindiğimiz gibi bunları iş sahibine tüm açıklığıyla bildirmekle yükümlüdür. Bunu yaparken gerçeklerle paralel bir görüş belirtmeli, objektif değerlendirmeli, yargısal ve bilimsel içtihatlara uyum gösteren bir saptama</span></div> <div><span style="font-size: 16px;">içinde iş sahibine aktarmalıdır.<br /> <br type="_moz" /> </span></div> <div><span style="font-size: 16px;">Aynı sorumluluk işin görülmesi aşamasında da söz konusudur. Örneğin önerilen yemininin ne anlama geldiğini, yemin etmesi halinde ne gibi sonuçlar doğacağı, kaçınırsa ne kazanacağını bildirmesi gereklidir. Diğer taraftan yoksulluk içinde bulunan iş sahibini adli yardım imkanları konusunda uyarması gerekir. Bu nedenle avukat müvekkiline her konuda </span><span style="font-size: 16px;">bilgi vermeli, onu uyarmalı ve aydınlatmalıdır.</span></div> <div><span style="font-size: 16px;"><br /> Bu yükümlülüğün doğrudan doğruya avukatlık sözleşmesine dayandırıldığı Almanya’da tarafların karşılıklı bilgi verme yükümlülüğünden bahsedilmektedir. Avukat işin görülmesi için tüm bilgileri edinmelidir, buna karşılık müvekkil de bu tür bilgileri avukatına bildirmelidir. Ancak avukat, işin çözümlenmesi için gereken bilgileri ortaya çıkarmak için iş sahibine sorular yöneltmelidir. Avukatın bu biçimde davranmaması aydınlatma yükümünün ihlali sayılır ve avukat bundan doğacak zararlardan sorumlu tutulabilir. Tabii ki buradan avukatın olayı aydınlatmak için dedektif gibi davranmasını da bekleyemeyiz. Aksi cümleden, maddi durum hakkında gerekli asgari bilgiye sahip olmayan avukatın ileri sürülebilecek itiraz ve def’ileri fark edememesi ihtimal dahilindedir. </span></div> <div><span style="font-size: 16px;"><br /> Danışma ve temsil amacıyla kendisine başvurulan avukat, hedeflenen amaca ulaşmayı sağlayacak birden fazla hukuki yolun bulunması halinde, kendi hukuki görüşüne yakın olanın yanı sıra, yargısal kararlarda ve bilimsel yapıtlarda ele alınan ve başarı olasılığı olan diğer yolları da iş sahibine bildirmelidir.<br /> <br /> </span> <div><span style="font-size: 16px;"><strong>cd) Onur İçinde Görev Yapma Yükümlülüğü<br /> </strong><br type="_moz" /> </span></div> <div><span style="font-size: 16px;">Avukat bir serbest meslek mensubudur. Kendisine ait bir iş yeri vardır. Belli bir düzeyin altına düşmemesi arzu ettiği bir yaşam düzeyi olmalıdır. Bütün bunlar avukatın güçlü olmasını gerektirmektedir. Ancak avukat, üstlendiği işin parasal yönü ile onur ve kutsallık yönünü bağdaştırmakla yükümlüdür. Unutulmamalıdır ki avukatlık, sırf para kazanma </span><span style="font-size: 16px;">için yapılan bir meslek değildir. Avukatlıkta para kazanma amaç değil araçtır. Çalışan insanın emeğinin karşılığını alması onun en doğal hakkıdır. Ama avukat, para kazanmak için her işi kabul eden, kazanmak için her yolu deneyen kişi değildir ve asla olmamalıdır. Onun meslek onuru ve kişisel onuru her şeyin üzerindedir. Avukatlığın, karşılığında para alınarak yapılan mesleklerin en onur vericisi olduğu hiçbir zaman unutulmamalıdır. </span></div> <div><span style="font-size: 16px;"><br type="_moz" /> </span></div> <div><span style="font-size: 16px;">Avukatın, yasal işlem yapmak üzere teslim aldığı bonolara ve takip giderlerine karşı kendi imzasını taşıyan bir bono vermesi avukatlık onuru ile kabul edilmeyecek bir davranıştır. <br /> <br type="_moz" /> </span></div> <div><span style="font-size: 16px;">Bir Yargıtay kararında19 avukatın dilekçesinde yer alan ‘iddia makamının hukuk tanımaz, işkenceye izin veren, siyasal iktidarın tehditlerine eşlik eden’ sözleriyle duruşmada bulunan Cumhuriyet Savcısını küçük düşürücü ithamlarda bulunduğu gerekçesiyle, savunma sınırının aşıldığı düşüncesine ulaşması ve avukatın cezalandırılmasına karar verilmesi, avukatın</span></div> <div><span style="font-size: 16px;">ilişkilerinde uyması gereken ölçüyü gözler önüne sermektedir. <br /> <br /> </span> <div><span style="font-size: 16px;"><strong>ce) Dürüst Biçimde Görev Yapma Yükümlülüğü<br /> </strong><br type="_moz" /> </span></div> <div><span style="font-size: 16px;">Avukat, görevini yaparken edindiği unvanın ve mesleğinin icaplarını bilmek, bunları dürüst biçimde icra etmekle yükümlüdür. İş sahibinin çıkarlarını korurken yasal olanaklar çerçevesinde hareket etmek zorundadır.<br /> <br type="_moz" /> </span></div> <div><span style="font-size: 16px;">Avukat, mesleğini yerine getirirken vicdani muhasebesi ile karşı karşıya gelmesi oldukça yüksek bir ihtimaldir. Bu tür durumları aşarken yüksek (insani) değerler kendisine yol gösterici olmalıdır. Avukatın insani değerlerden ayrılmadan bunlara uygun davranma yükümlülüğü mesleğin toplumdaki itibarı ile çok yakından ilgilidir. Avukat, borçluların olası bilgi yetersizliğinden yararlanarak icra takiplerinde yasal sınırların üzerinde faiz talebinde bulunmak, itiraz edilmediği ya da itiraz süresi kaçırıldığı taktirde haksız kazanç sağlamak </span><span style="font-size: 16px;">düşüncesi içinde olmamalıdır. Böyle basit kurnazlıklar ve çıkarcı davranışlar, avukatlık mesleğinin saygınlığı ve onuru ile bağdaşmayan davranışlardır.</span></div> <div><span style="font-size: 16px;"><br type="_moz" /> </span></div> <div><span style="font-size: 16px;">Avukatlık her şeyden önce bir kamu hizmetidir ve avukat kamunun mesleğe güveninin sarsılmaması için özen göstermek zorundadır.</span></div> </div> </div> <div><span style="font-size: 16px;"><br /> </span></div> <div><span style="font-size: 16px;"><strong>cf) Mesleki Çalışmasını Kamunun İnancını ve Mesleğe Güvenini Sağlayacak Biçimde ve İşini Tam Bir Sadakatle Yürütme Yükümlülüğü<br /> </strong><br type="_moz" /> </span></div> <div><span style="font-size: 16px;">Avukatın işlemlerinin temelinde güven duygusu yatmaktadır. Güven duygusunu hem müvekkili ile ilişkisinde hem de topluma yansır şekilde görmek mümkündür. Yani buradaki güven ilişkisinin çemberi oldukça geniş çizilmiştir. Avukat da görevini yerine getirirken bu duyguyu zedeleyecek davranışlardan kaçınmak zorundadır. Yargıtay 13. Hukuk Dairesi bir olayda ‘ Avukatlık, karşılıklı güven ve sadakat isteyen bir meslek olup, vekalet de bu inanç doğrultusunda verilir.<br /> <br type="_moz" /> </span></div> <div><span style="font-size: 16px;">Davalı avukat, davacının bu inancını kötüye kullanarak hasım tarafın kendisini vekil tayin etmesine karşı koymamış, onun da vekilliğini üstlenmiştir. Bu durum müvekkil davacının davalı avukatına karşı beslediği güvenin sarsılmasına neden olduğunun kabulünde duraksamaya yer yoktur. O nedenle davacı müvekkil salt bu nedeni ileri sürmek suretiyle dahi </span><span style="font-size: 16px;">azilde haklıdır’ görüşünü ileri sürmektedir. Bu olayda avukat üstlendiği paydaşlığın giderilmesi davası sonucu elde edilen alacağı tahsil aşamasında iken yani henüz iş sahibi ile ilişkisi bitmemiş iken hasım tarafın vekaletnamesini alması güven ilişkisinin sarsılması olarak kabul edilmiş ve avukatın bu tutumu TBB Disiplin Kurulu tarafından kınama cezası ile </span><span style="font-size: 16px;">cezalandırılmasına neden olmuştur.</span></div> <div><span style="font-size: 16px;"><br type="_moz" /> </span></div> <div><span style="font-size: 16px;">Avukat, muvazaalı işlem tesis edemez. Avukatlık mesleğinde toplumun avukata inanması ve güvenmesi çok önemlidir. Bu nedenle avukatın üçüncü kişilerin haciz koymasını önlemek için borçlu tarafından düzenlenip, ciro edilen şahsın vekili olarak icraya koyup inandırıcı olması için haciz yoluyla tahsil ettiği senetleri vekil eden yerine borçluya ödemesi </span><span style="font-size: 16px;">muvazaa ve yasaya karşı hile niteliğindedir. Bu davranış Avukatlık Yasası ve Meslek kuralları yönünden yasaklanmış bir davranıştır. </span></div> <div><span style="font-size: 16px;"><br /> TBB Disiplin Kurulu bir kararında ‘şikayetçi avukatın 18.05.1993 günü Erzincan Asliye Hukuk Mahkemesine mazeret dilekçesi vererek aynı gün Refahiye’deki keşif nedeniyle duruşmaya katılamayacağını bildirdiği ve bu nedenle erteleme isteminde bulunduğu; ancak, yapılan kovuşturma sırasında gerek Refahiye C. Savcılığı’nın, gerekse Refahiye Hakimliği’nin cevap yazılarına göre belirtilen günde Refahiye’de keşfinin bulunmadığı anlaşılmıştır. Üstlenilen davanın uzatılması amacıyla, başka bir mahalde davası veya keşfi olmadığı halde gerçeğe aykırı mazeret dilekçesi düzenlemek, toplumda ve yargı mercileri nezdinde mesleğe güveni önemli ölçüde zedeleyecek bir davranış’ olduğunu vurgulamıştır.<br /> <br /> </span> <div><span style="font-size: 16px;"><strong>cg) Meslek İtibarına Uygun Davranma ve Yaşam Sürme Yükümlülüğü<br /> </strong><br type="_moz" /> </span></div> <div><span style="font-size: 16px;">Meslek itibari ‘meslek vakarı’ anlamındadır. Avukat, mesleğini icra ederken, hem kendi itibarını zedeleyecek her türlü tutum ve davranıştan kaçınmak ve hem de iş itibarını zedeleyecek tutum ve davranıştan imtina etmelidir. Bu anlamda gereken özeni göstermekle yükümlüdür.<br /> <br type="_moz" /> </span></div> <div><span style="font-size: 16px;">Bu kural gereği avukatlar haklarında çıkabilecek olumsuz yakıştırmalar veya söylentilere mahal verecek davranışlardan kaçınmalıdır. Böyle bir durumun yaratılmaması için de en üst düzeyde özen gösterilmeli, unvanının gereği olarak çok dikkatli davranmalıdır.<br /> <br type="_moz" /> </span></div> <div><span style="font-size: 16px;">Konuya ilişkin bir olayda avukatın, kamulaştırma davaları almak amacıyla davet edilmediği halde köylere gidip, arazileri kamulaştıran köylülerle görüşmeler yapması26, bol miktarda kart dağıtması, davalar için sadece harç parasının alınacağını, avukatlık ücretinin artırımın tahsilinden sonra alınacağı yolunda vaatlerde bulunması reklam yasağına, gö</span><span style="font-size: 16px;">rüşme yapılacak yer kuralına aykırı olmasının yanı sıra meslek itibarını da sarsıcı bir davranış olarak kabul edilmektedir.<br /> <br /> </span><span style="font-size: 18px;"><strong>(Stajyer Avukat Sevgi KAZAN / ERZİNCAN BAROSU)</strong></span></div> </div> </div> </div> </div>