Borçlunun vefat etmiş olduğunu öğrenen alacaklının icra dosyasında yapması gerekenler nelerdir?

T.C YARGITAY 12.HUKUK DAİRESİ ESAS NO : 2014/3184 KARAR NO : 2014/6108

Alacaklı tarafından ölü borçlu aleyhine başlatılan kambiyo senetlerine mahsus haciz yoluyla takipte, borçlu mirasçıları, borçlunun takipten önce ölü olması nedeni ile ölü kişi aleyhine başlatılan takibin iptaline karar verilmesini talep etmişlerdir.

HMK.’nun 124. maddesine göre;

“(1) Bir davada taraf değişikliği, ancak karşı tarafın açık rızası ile mümkündür.

(2) Bu konuda kanunlarda yer alan özel hükümler saklıdır.

(3) Ancak, maddi bir hatadan kaynaklanan veya dürüstlük kuralına aykırı olmayan taraf değişikliği talebi, karşı tarafın rızası aranmaksızın hâkim tarafından kabul edilir.

(4) Dava dilekçesinde tarafın yanlış veya eksik gösterilmesi kabul edilebilir bir yanılgıya dayanıyorsa, hâkim karşı tarafın rızasını aramaksızın taraf değişikliği talebini kabul edebilir. Bu durumda hâkim, davanın tarafı olmaktan çıkarılan ve aleyhine dava açılmasına sebebiyet vermeyen kişi lehine yargılama giderlerine hükmeder.”

Bazı durumlarda, takip talebinde borçlu olarak gösterilen kişinin takip tarihinden önce öldüğü takip devam ederken anlaşılabilir ve bu yanlışlığın düzeltilmesi ihtiyacı doğabilir.Bu halde HMK’nun 124/3. maddesinde düzenlenen iradi taraf değişikliği söz konusu olur. 1086 Sayılı HUMK’nda iradi taraf değişikliği hakkında açık bir hüküm bulunmadığından 4.5.1978 tarihli ve 4/5 sayılı İçtihadı Birleştirme Kararına göre ölü kişi hakkında takip yapılamayacağı ve açılan takibin mirasçılara yöneltilemeyeceği kabul edilmekteydi. Yargıtay’ın bu yöndeki uygulaması özellikle usul ekonomisi açısından eleştirilere tâbi tutulmuştur. Bu eleştirileri dikkate alan yasa koyucu, HMK.’nda iradi taraf değişikliğine olanak veren bir düzenleme getirmiştir. HMK.’nun 124/3. maddesine göre, borçlu aleyhine başlatılan takipte borçlunun takip tarihinden önce öldüğünün anlaşılması halinde, takibin ölü kişi aleyhine başlatılması hususunun maddi hatadan kaynaklandığı veya taraf değişikliği talebinin dürüstlük kuralına aykırı olmadığı belirlendiği takdirde takibin mirasçılara yöneltilmesi mümkündür. )

Talep üzerine icra müdürlüğü, Uyap üzerinden borçlunun aile nüfus kaydını çıkardığında, yasal mirasçıları, T.C Kimlik numaralarını tespit etmeniz mümkündür. Ancak bazı durumlarda, yasal mirasçıların tespiti için kapalı kayıtların açılması gerekmekte, bu işlem için de icra müdürlüğünün çıkardığı aile nüfus kaydı yeterli olmamaktadır. Böyle bir durumla karşılaşan alacaklı, icra müdürlüğüne ayrı bir talep açarak, borçlunun veraset ilamını çıkarabilmek için icra müdürlüğünden yetki belgesi talep edebilir. İcra müdürlüğünce verilecek yetki belgesiyle de, gerek sulh hukuk mahkemesine müracatla, gerekse noter vasıtası ile borçlunun veraset ilamını çıkarabilecektir.

Borçlunun, takipten sonra vefat etmesi durumunda, aynı icra takip dosyası üzerinden mirasçılara veya terekeye karşı takibe devam olunabilir. Mirasçıların tespiti için, yine yukarıdaki şekilde işlem yapmak gerekecektir.

Eğer takip kesinleştikten sonra borçlu vefat etmiş ise, mirasçılara yeniden ödeme emri gönderilmesine gerek yoktur. Buna rağmen ödeme emri gönderilmiş olması, mirasçılara itiraz hakkı vermez.

Alacaklı, takibe konu alacak eğer para alacağı ise, mirasçılardan birine veya birkaçına takibi yöneltebilir. Ancak para alacağı değil ise, mirasçılar arasında mecburi takip arkadaşlığı bulunacağından, takibin tüm mirasçılara yöneltilmesi gerekir.

Yasal mirasçıların, murisin vefatinden itibaten 3 ay içinde mirası reddetme hakları bulunduğundan, bu süreye de dikkat etmekte fayda vardır. Ölümü tarihinde mirasbırakanın ödemeden aczi açıkça belli veya resmen tespit edilmiş ise miras reddedilmiş sayılır. Türk Medeni Kanunu’nun 606. maddesinde belirtilen süre Terekenin borca batık olduğunun tespitine ilişkin davalarda uygulanmaz.

---

Borçlunun mirasçılarının tespiti için icra dosyasına açılacak talep örneği

İSTANBUL … İCRA MÜDÜRLÜĞÜ’NE DOSYA NO: 2015/…….E.

Dosyamız borçlusu ………………..’nın, vefat etmiş olduğu tarafımızca haricen öğrenilmekle, borçlunun yasal mirasçılarının tespiti için aile nüfus kaydının UYAP üzerinden çıkarılmasını talep ederim. 01.01.2020

Alacaklı Vekili Av. ...

---

Borçlunun veraset ilamı çıkartabilmek için yetki belgesi verilmesi talebi örneği

İSTANBUL … İCRA MÜDÜRLÜĞÜ’NE DOSYA NO: 2015/…….E.

Dosyamız borçlusu ………………..’nın, vefat etmiş olduğu tarafımızca haricen öğrenilmekle, borçlunun yasal mirasçılarının tespiti ve mirasçılar aleyhine takip başlatabilmek amacıyla, veraset ilamı çıkarabilmek için tarafımıza yetki verilmesini talep ederiz. 01.01.2020

Alacaklı Vekili

Av. ...