Cumhurbaşkanlığı’nın 20 Haziran 2025 tarihli genelgesiyle birlikte, kamu kurumlarının web siteleri ve mobil uygulamaları için erişilebilirlik artık sadece iyi niyetli bir tercih değil, yerine getirilmesi gereken bir sorumluluk hâline geldi.
Olayın Arka Planı
Görme, işitme, zihinsel veya fiziksel engelleri bulunan bireylerin kamu hizmetlerine erişimi, uzun süredir hem yerel hem de uluslararası hukukta temel bir hak olarak tanımlanıyor. Ancak dijital dönüşüm süreçlerinde bu hakların tam olarak karşılık bulmadığına dair eleştiriler artmıştı. 2025/10 sayılı Cumhurbaşkanlığı Genelgesi ile kamu kurumlarının dijital erişilebilirlik yükümlülükleri ilk kez bu kadar net bir şekilde ortaya kondu.
Detaylı İnceleme Sonucu:
- Tüm kamu kurumları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, bağlı ve ilgili kuruluşlar, üniversiteler ve yerel yönetimler bu düzenlemeye tabi.
- Web siteleri ve mobil uygulamaların erişilebilirlik ilkelerine uygun hâle getirilmesi gerekiyor.
- Uygunluk, “Web İçerik Erişilebilirlik Kılavuzu (WCAG) 2.1” ilkelerine göre değerlendirilecek. Kılavuz 4 temel prensipten oluşmaktadır.
1. Algılanabilir: İçerik algılanabilir olmalı (metin alternatifi, kontrast, altyazı)
2. Kullanılabilir: Arayüz kullanıcı dostu olmalı (klavye, odak, zaman kontrolü)
3. Anlaşılabilir: İçerik net ve hatasız olmalı (dil, form validasyonu)
4. Sağlam/Uyumlu: Teknolojik olarak uyumlu olmalı (standart HTML/ARIA)
- Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi, uygulamanın takibini yapacak, rehberlik hizmeti sunacak ve erişilebilirlik düzeyini ölçen araçlar sağlayacak.
- İzleme sonuçlarına göre erişilebilir bulunan kurumların dijital platformlarına 2 yıl süreyle “Erişilebilirlik Logosu” kullanma hakkı verilecektir.
- Kamu kurumları, belediyeler, üniversiteler, bankalar, özel hastaneler, elektronik haberleşme şirketleri gibi çok sayıda kurum, 1 yıl içinde; elektronik ticaret yapan hizmet sağlayıcıları ise 2 yıl içinde erişilebilirlik standartlarına uyum sağlamakla yükümlüdür.
Her ne kadar Genelge’de doğrudan bir yaptırım öngörülmese de, erişilebilirlik yükümlülüğünün bir kamu hizmeti sorumluluğu olarak çerçevelenmiş olması, ilerleyen dönemde denetim süreçlerinde ve kamu kaynaklarının kullanımında kriter olarak dikkate alınabileceğini gösteriyor. Ayrıca, Avrupa Birliği’nin Dijital Hizmetler Yasası gibi regülasyonlarına benzer yönde atılan bu adım, Türkiye’deki dijital yönetişimin uluslararası normlarla uyumlu hâle getirilmesi açısından önemli bir eşik.
Analizim
Bu genelge, yalnızca teknik bir düzenleme değil; aynı zamanda dijital kapsayıcılık ilkesinin devlet eliyle hayata geçirilmesi anlamına geliyor. Kamu kurumları için artık "uygunluk" değil, eşit erişim hakkı söz konusu. Özellikle KVKK ve Anayasa'nın eşitlik ilkesi ile birlikte düşünüldüğünde, kamu hizmetlerinin yalnızca içeriğiyle değil, sunum biçimiyle de adil olması gerekiyor.
Peki sizce özel sektör bu yönde benzer bir sorumluluk üstlenmeli mi? Erişilebilirlik, sadece kamunun değil, herkesin sorunu mu? Yorumlarınızı duymayı çok isterim. Bu konuyu ve daha fazlasını detaylı incelemeye devam edeceğim.
Kaynak: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2025/06/20250621-17.pdf?coclid=9bacf478a9934cd1852ace7708bd2b4f