Kuşlar söyledi kış erken geliyor

Eymir Kuş Halkalama İstasyonu’nda çalışmalarını sürdüren bilim insanları, “Kuş göçü araştırmaları küresel iklim değişikliğini izlemek için ideal bir yöntem, göç takviminde gözlenen değişimler bir çeşit erken uyarı sistemi. Eylül ayı sonunda rastlanan Kızılgerdan ve Çıvgın erken başlayacak kış koşullarının işareti” değerlendirmesini yaptı.

Birçok kuş türünün en önemli göç yolları üstünde bulunan Türkiye, halkalama çalışmalarını genişletmek amacıyla harekete geçti. Düzenli kuş halkalama çalışması yürütülen istasyonların sayısını artırmayı amaçlayan Tarım ve Orman Bakanlığı, üniversitelerle işbirliği yaparak yeni istasyonların devreye girmesini hedefliyor. Bu yönde atılan ilk adımın adresi ise Ankara oldu. 2001-2002 ve 2011-2012 yıllarında da kuş göçü araştırmaları ve halkalama yapılan Eymir Kuş Halkalama İstasyonu, 6 yıl aradan sonra bu yılın İlkbahar döneminde yeniden faaliyete başladı. İstasyon, çalışmalarını Sonbahar döneminde de sürdürüyor. Sonbahar dönemi çalışmalarına 8 Eylül’de başlayan istasyonda, ilk iki haftada 35 farklı türden 843 kuş halkalandı. Eymir Kuş Halkalama İstasyonu, yeni dönem çalışmalarında kuşlardan alınan örneklerle moleküler araştırmalar için de bir merkez haline geldi.

Üniversiteler çalışıyor

İstasyon, Ankara Üniversitesi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi ve Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü’nün işbirliğiyle aktif hale getirilirken, çalışmalar ODTÜ Fen Edebiyat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Can Bilgin, Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Öğretim Görevlisi Dr. Arzu Gürsoy Ergen ve Tarım ve Orman Bakanlığı uzmanı Burak Tatar’ın ortak yürütücülüğünde sürdürülüyor. Birçok üniversiteden öğrenciler de istasyon çalışmalarına gönüllü olarak destek sağlıyor.

Detaylı inceleme

İstasyon, 4 hafta olarak planlanan Sonbahar dönemi çalışmaları kapsamında Ekim ayının ilk hafta sonuna kadar açık kalacak. İstasyonda yürütülecek halkalama çalışmaları ile kuşların göç yollarının, kışlama ve üreme alanlarının, göç takvimi ve stratejilerinin ve popülasyon dinamiklerinin daha iyi anlaşılması hedefleniyor. Konaklama ekolojisi ve göç stratejisi araştırmalarının yanı sıra kuşlardan alınan örneklerle moleküler analizler planlanıyor.

Kışın habercisi kuşlar

Türkiye Ulusal Halkalama Komisyonu üyesi Prof. Dr. Can Bilgin, kuş göçü araştırmalarının, küresel iklim değişikliğini izlemek için ideal bir yöntem olduğunu vurguladı. Kuş tür kompozisyonu ve sayılarında veya göç takviminde gözlenen değişimlerin bir çeşit erken uyarı sistemi olduğunu belirten Dr. Bilgin, istasyonda halkalanan bazı kuş türlerinin bu konuda dikkate değer bir işaret olabileceğini söyledi. Bilgin, Eymir Gölü’nde bugüne kadar yapılan çalışmalarda Eylül ayı sonunda rastlanan Kızılgerdan ve Çıvgın’ın Eylül ortasında bölgede bulunduğunu belirterek, bu durumun, erken başlayacak kış koşullarının işareti olarak değerlendirilebileceğini dile getirdi. Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Öğretim Görevlisi Dr. Arzu Gürsoy Ergen de çalışmaların bilimsel veri ve sonuç elde etmenin yanı sıra özellikle bu alanda yüksek öğrenim gören öğrencilerin pratik eğitimine katkısına dikkat çekti. Ergen, öğrencilere uygulamalı olarak veri toplama, bilimsel çalışma yöntemlerini öğrenme, kuşları doğal yaşam alanlarında gözlemleme, kuş göçüne tanıklık etme ve arazi çalışmasında deneyim kazanma gibi olanaklar sağlandığını ifade etti. Dr. Ergen, istasyonun Sonbahar döneminden itibaren dışkı örnekleriyle veteriner fakülteleri çalışmalarının ve uluslararası bir araştırmanın parçası haline geldiğini de anlattı.

İlk kez 14 yeni tür

İstasyonun yeni dönem çalışmalarında ulaşılan en önemli verilerden biri ise ilk defa halkalanan 14 türe yönelik oldu. Bu türlerden Ağaç Kamışçını ve Sarı Mukallit, uzun mesafe göçmeni olarak biliniyor. Üreme alanları Orta ve Doğu Avrupa, kışlama alanları ise Doğu ve Güney Afrika olan bu türler, Türkiye’yi üreme ve kışlama alanları arasındaki göç sırasında duraklama alanı olarak kullanıyor.

Kuş sayısı bin 200’e yaklaştı

Eymir Kuş Halkalama İstasyonu’nda 24 Eylül itibariyle 37 türden 843 kuş halkalandı. İlkbahar dönemindekilerle birlikte halkalanan toplam kuş sayısı, bin 200’e yaklaştı. İlkbahar döneminde halkalanan birçok kuşa yeniden rastlanılmasıyla bu türlerin yaz dönemini Eymir Gölü civarında geçirdiği tespitine ulaşıldı. Sonbahar dönemi çalışmalarında halkalanan türlerin arasında ise Karabaşlı Ötleğen öne çıkıyor. Söğüt Bülbülü, Benekli Sinekkapan, Kulaklı Orman Baykuşu, İshakkuşu, Delice Doğan, Yalıçapkını, Küçük Ağaçkakan, Kızılkuyruk, Kızılgerdan da öne çıkan diğer türler.

Afrika bülbülü belirlenmişti

İstasyonun Nisan ayındaki çalışmaları sırasında da önemli tespitlere ulaşılmıştı. Bülbül’ün en az 7 yıldır Afrika’daki kışlama alanıyla Eymir Fidanlığı’ndaki üreme alanı arasında düzenli göç ettiği belirlenmişti.