Mustafa Kemal’e “ATATÜRK” Soyadından Önce, Düşünülen ve Önerilen Soyadları Nelerdir?

TDTC Başkanı Safvet Arıkan’ın, Atatürk kelimesinin geçtiği konuşmasını yapmadan önce Ulu Önder’e gösterdiğini ve aldığı tepkiyi kardeşine şu sözlerle aktarmıştır;

“Atatürk o tarihe kadar soyadı kanunu çıktığı halde henüz soyadı almamıştı. Nutku kendisine gösterdim. Atatürk, kelimesini görür görmez üzerinde durdu. Birçok kereler bu kelimeyi tekrar etti. 'Çok güzel bir buluş, yalnız çok iddialı' dedi. Müsveddede tashihler yaptığı halde, Atatürk’e dokunmadı. Bir de Türk Atası diye bir terkip kullanmıştım. Bunu daha fazla iddialı bularak Atatürk tarzında tashih etmemi emretti. Ben nutkumu verdikten epey sonra, Gazi Mustafa Kemal, Atatürk’ü, soyadı olarak aldı.”

Mustafa Kemal, bu soyadını almadan önce "ata" sözcüğünün Türkçe kökenli olup olmadığını konusunda araştırma yapılmasını talep etmiştir.

Mustafa Kemal’e “ATATÜRK” Soyadından Önce, Düşünülen ve Önerilen Soyadları

-Etel-Etil (Attila’nın adının orijinal söylenişidir. Büyük nehir, ırmak demektir)

-Etelalp (Altay dilinde büyük kahraman anlamına geliyor)

-Korkut (Korkusuz, yavuz, heybetli)

-Arız (Türk kahramanlarından Alp Arız’dan esinlenerek önerilmiş)

-Ulaş (Bir Türk kahramanı Ulaş oğlu Salur Kazan’ın ismi)

-Yazır (Türk kahramanı Yağlıkçı oğlu Yazır’ın ismi)

-Emen (Türk kahramanı Ucen oğlu Emen Beg’in ismi)

-Çoğaş (Güneş, ışık anlamına geliyor)

-Salır (Türk kahramanlarından birinin adı)

-Begit (Sağlam, kavi anlamına geliyor)

-Ergin (İrfan sahibi, mütekâmil demektir)

-Tokuş (Türk kahramanı adı: Ertokuş-Cengâver)

-Beşe (Mümtaz, seçkin anlamına geliyor)

Soyadı Kanunu , her Türk vatandaşına bir soyadı taşıma yükümlülüğü getiren 2525 sayılı kanundur. İsviçre'den alınarak düzenlenen kanun 21 Haziran 1934 tarihinde kabul edilmiş, 2 Temmuz 1934 günü Resmi Gazete'de yayımlanmış ve 2 Ocak 1935′te yürürlüğe girmiştir. Bu kanunun kabulünden sonra soyadı, Türkiye’de kişilerin kimliğinin ayrılmaz bir parçası olmuştur. Soyadı Kanunu'nun kabulü, toplumsal alanda yapılan Atatürk Devrimleri'nden birisidir.

Kanuna göre söylerken ve yazarken ön ad önde, soyad sonda kullanılmalıdır. Edebe aykırı ve gülünç soyadlarının, aşiret, yabancı ırk ve millet isimlerinin, rütbe ve memuriyet bildiren isimlerin soyadı olarak alınmasına izin verilmez. Soyadı seçme görevi, 2003'te medeni kanun değişinceye kadar ailenin başı sayılan kocaya verilmiştir.

Yasanın amacı, o güne kadar kişilerin ön adlarının yanında bir soyadı yerine dini, sosyal ve ailevi unvanlar taşımalarının yol açtığı olumlu ya da olumsuz ayrımcılığı ortadan kaldırmak ve nüfus işlemleri, askere alma, okul kaydı, tapu işlemleri gibi alanlarda yaşanan karışıklıkları gidermekti. Bu yasayı takiben 26 Kasım’da çıkarılan 2590 sayılı kanunla "ağa", "hacı", "hafız", "hoca", "efendi", "bey", "beyefendi", "hanım", "hanımefendi", "paşa", "hazret" gibi unvan ve lakapların kullanılması yasaklandı.

Mustafa Kemal'in Soyadı Kanunu'ndan sonra aldığı "Kamâl Atatürk" 993.814-B seri ve 51 sıra numaralı nüfus hüviyet cüzdanı

Soyadı Kanunu'nun çıkmasından 5 ay sonra 24 Kasım 1934 tarihinde TBMM tarafından oy birliği ile kabul edilen 2587 sayılı kanunla Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal'e "Atatürk" soyadı verildi. 17 Aralık 1934’te çıkarılan yasa ile bu soyadının diğer kişiler tarafından kullanılması yasaklandı. O nedenledir ki Atatürk'ün kız kardeşi Makbule "Atadan" soyadını almıştır.

Kanunun “yabancı ırk ve millet isimleri”nin kullanımını yasaklayan 3. maddesi; anayasanın 10. maddesindeki eşitlik ilkesine aykırı bulunduğu iddiası ile tartışma ve dava konusu olmaktadır. Bu maddeye göre soyadı ‑oğlu ile bitebilirken, Ermenice ‑ian, ‑yan, Slavca ‑of, ‑ov, ‑viç, ‑iç, Rumca ‑is, ‑dis, ‑pulos, ‑aki, Farsça ‑zade, Arapça ‑mahdumu, ‑veled, ‑bin soneklerine izin verilmez.

KAYNAKÇA

https://onedio.com/haber/ulu-onderimiz-mustafa-kemal-e-ataturk-ten-once-onerilmis-13-soyad-776669

https://www.haberturk.com/yasam/haber/592222-gazi-onerilen-14-soyadini-kabul-etmis

https://tr.wikipedia.org/wiki/Soyad%C4%B1_Kanunu