Polonya yargı yasasında geri adım attı

Yüksek yargı üyelerini emekliye sevk eden yasa nedeniyle Avrupa Birliği kurumlarıyla bir süredir başı dertte olan Polonya geri adım attı. Yaş haddini 70’ten 65’e çekerek yüksek yargı üyelerinin üçte birini emekliye sevk eden yasa nedeniyle Avrupa Komisyonu tarafından AB’nin en yüksek yargı organı Avrupa Adalet Divanına şikayet edilen Polonya’da Cumhurbaşkanı Andrzej Duda geçtiğimiz Temmuz ayında emekliye sevk edilen yargıçların göreve dönmelerini sağlayan yeni yasayı onayladı.

Yargı reformlarıyla hukukun egemenliğinin tehlikede olduğu, yargının siyasallaştırıldığı gerekçesiyle Avrupa Komisyonu tarafından Avrupa Adalet Divanına şikayet edilen Polonya geri adım attı. Görüşmeler neticesinde Komisyon yetkililerini şikayetinden vazgeçmeye ikna edemeyen Polonya, Adalet Divanının aleyhinde vereceği olası bir karar öncesi emekliye sevk edilen yüksek yargıçların göreve dönüşünü sağlayan yeni bir yasa hazırladı. Parlamentodaki hukuk komisyonu, parlamentonun alt kanadı Sejm, üst kanadı Senatodan geçen yasa daha sonra Cumhurbaşkanı Andrzej Duda’nın onayına sunuldu. Geçtiğimiz Pazartesi günü Avrupa Komisyonunun başvurusunu görüşen Avrupa Adalet Divanı yüksek yargıçların emekliye sevk edilme işleminin durdurulması, yaş nedeniyle emekliye sevk edilen hakimlerin derhal görevlerine dönmelerine karar verdi. Divanın bu kararının ardından Cumhurbaşkanı Duda, bir süredir masasında beklettiği hakimlerin göreve iadesini içeren yeni yasayı onayladı.

Ne olmuştu?

Polonya’da 3 yıldır iktidarda bulunan muhafazakar ve milliyetçi Hukuk ve Adalet Partisi (PiS) tarafından çıkarılan yasa ile yüksek yargıçların emeklilik yaşı 70’den 65’e çekilmiş, 65 yaşını dolduran yargıçların görevlerine devam etmek istemeleri halinde bir dilekçe ve sağlık raporuyla Cumhurbaşkanı’na başvurmaları şartı getirilmiş, ancak söz konusu yargıçların göreve devam edip etmeyecekleri Cumhurbaşkanı’nın değerlendirmesine bırakılmıştı. Yasanın yürürlüğe girdiği geçtiğimiz Temmuz ayında 73 yüksek yargı üyesinden 27’si emekliye sevk edilmiş, Yüksek Yargı Başkanı Malgorzata Gersdorf ise anayasaya göre görev süresinin 2020 yılında dolacağını, anayasayla belirlenen görev süresinin hiçbir yasayla kısaltılamayacağını belirterek koltuğunı bırakmamıştı.

Hükümet ile yargı mensupları arasında patlak veren kriz neticesinde halk sokaklara dökülmüş, söz konusu yargı reformunun ülkede hukukun egemenliği ve yargı bağımsızlığını ortadan kaldıracağı, bu durumun Avrupa Birliği Anlaşması 19. maddesinin ihlali anlamına geldiği gerekçesiyle Avrupa Komisyonu Polonya’yı Avrupa Adalet Divanına şikayet etmişti. Bu süreçte Komisyon yetkilileri ile çok defa bir araya gelen Polonyalı yetkililer, Komisyon üyelerini söz konusu değişikliklerin hukukun egemenliği ilkesini ayaklar altına almadığına ikna etmeye çalışmış, ancak arasındaki görüşmelerden bir sonuç elde edilemeyince Avrupa Komisyonunun talebi üzerine Polonya 27 Haziran’da Lüksemburg’da gerçekleştirilen oturumla sorguya çekilmişti. Geçtiğimiz Pazartesi günü Polonya’nın durumunu görüşen Avrupa Adalet Divanı ise yüksek yargıçların emekliye sevk edilme işleminin durdurulması, yaş nedeniyle emekliye sevk edilen hakimlerin derhal görevlerine dönmelerine karar vermişti.