Türk Töresi (Yazılı Olmayan Hukuk Kuralları)

Türk Töresinin Özellikleri

1- Yazılı değildir. (sözlüdür)

2- Kulaktan kulağa, nesilden nesile aktarılır.

3- Kağan dâhil herkes uymak zorundadır. (töreye kağan dâhil herkesin uyması hukukun üstünlüğünün kanıtıdır.)

4- Gelenek, görenek, kurultay ve hakan kararlarından oluşur. (törenin gelenek ve göreneklere dayanması Türk devletlerinin teokratik olmadığının kanıtıdır.)

5- Zamanın şartlarına göre kurultay tarafından değiştirilebilir.

6- Törenin değiştirilemeyen maddeleri;

- Adalet (könilik)

- İyilik (uzluk)

- Eşitlik (tüzlük)

- Kişilik (İnsanlık) dir.

7- Töre hükümlerine göre ceza devlet tarafından verilir. (töreye göre mutlaka ve devlet tarafından cezalandırılması, kan davasını engellemiştir. Ayrıca toplumsal barış ve huzur ortamıyla merkezi otoritenin güçlenmesine fayda sağlamıştır.)

8- Türk töresinde uzun süreli hapis cezaları yoktur. Bu durum göçebe yaşamın doğal sonucudur.

9- Türk töresinde devlete isyan, askerden kaçma, adam öldürme, hırsızlık, tecavüz gibi suçların cezası idamdır.

10- Töreleri uygulan kişilere yargan, kağanın başkanlık ettiği mahkemeye de yargu denilmiştir.

11- Türk töresi Uygurlar tarafından yazılı hale getirilmiştir.

Türk Töresinden 33 Buyruk

1- Tengri (yaratan) Tektir.! 2- Her kim ki Tengri’den kut almak dilerse, başkasına yakarmasın… 3- Bir İl, bir Kağan, bir Tengri… 4- Bir kına iki kılıç girmez… Bir hatun iki er alamaz ve bir budunda iki töre olmaz… Töre tektir… Töre kesin ve keskindir… Kim ki töreye uya kutlanır… Kim ki töreye kıya katlanır…

5- Kimse töreden üstün değildir… Dirlik ve birlik için töre budur… 6- Bir çoban sürüsünden, bir er ailesinden, bir Kağan budunundan sorulur… 7- Her er eşine, atına, pusatına sahip çıkacak… 8- Ana babaya ve ataya tazim durulacak… 9- Hısmına sarılacak, komşusunu gözetecek… 10- Er kişi yalan söylemeyecek… 11- Mal çalan, mülk çalan misliyle ödeyecek… Hesabı ya malıyla ya canıyla sorulacak… 12- Kim ki bir ırza musallat olursa, canından olacak… 13- Her kim olursa olsun haksız, aldatıcı iş tutarsa hesabı hemen sorulacak… 14- Cenkten beri duran ya da kaçan tamuya (cehenneme) uçacak… 15- Aman dileyene kılıç üşürülmeyecek, sığınana arka dönülmeyecek… 16- Baş kaldıranın başı alınacak, hak isteyenin hakkı verilecek… 17- Kimse kimseye üstünlük taslamayacak… Ne ak etin karadan, ne karanın kızıldan, ne kızılın sarıdan farkı olmayacak… 18- Kin ve gururdan uzak olunacak… 19- Mazluma merhamet, zalime azap duyulacak… 20- Zayıfa, yaralıya, çocuğa ve kadına el kaldırılmayacak… 21- Kızı isteyen kağan da olsa, bey de olsa kız istediğine verilecek… 22- Gereksiz yere ağaç kesmeyeceksin. Suyu kirletmeyeceksin. 23- Bilmeyip de bildim demeyeceksin. Bilene danışacaksın. 24- Bugünün işini yarına bırakmayacaksın… 25- Kusur görmeyecek, kusur aramayacaksın… 26- Güçlüyken affet, zayıfken sabret… 27- Yazgına asi olma… 28- Yaptığın iyiliği unut. Yapılan iyiliği unutma… 29- Herkes adaletle iş görecek… 30- Her ne edersen et, yargılanacağını her daim akılda tut… 31- Milletine yaban kalma… İpeğin iyisine, sözün güzeline kanma, onlara boyanma… 32- Kağan odur ki adaleti üstün tutsun, töreyi yaşatsın. Töre yok olursa İl yok olur. İl olmazsa budun kul olur… 33- Ey Türk Oğuz beyleri, ey milletim işitin! ”Üstte mavi gök çökmedikçe, altta yağız yer delinmedikçe, senin ilini ve töreni kim bozabilir…” Titre ve kendine dön!

KAYNAKÇA

www.tarihportali.net

https://tasova.gen.tr/turk-toresinden-33-buyruk/