Türkiye’de girişimcilik ekosistemi büyüdükçe, marka tescil başvurularının sayısı da gözle görülür biçimde artıyor. KOBİ’lerden büyük holdinglere, e-ticaret girişimlerinden yerel esnafa kadar pek çok işletme, markasını hukuken güvence altına almak için Türk Patent ve Marka Kurumu’na (TÜRKPATENT) başvuruda bulunuyor. Özellikle rekabetin yoğun olduğu metropollerde ve ticaret merkezlerinde, “markayı önce tescil ettirenin avantajlı olduğu” görüşü daha da güçlenmiş durumda. Örneğin Ege bölgesinde faaliyet gösteren işletmeler arasında İzmir marka tescil başvurularında son yıllarda dikkate değer bir artış olduğu ifade ediliyor.
Uzmanlara göre, marka tescili yalnızca bir isim veya logo kaydı değil; aynı zamanda işletmenin itibarını, müşteri sadakatini ve gelecekteki büyüme potansiyelini koruyan bir hukuki zırh görevi görüyor. Buna karşın pek çok işletme sahibi, “Marka tescil başvurusu nasıl yapılır, süreç ne kadar sürer, tek başına yapılabilir mi?” gibi soruların yanıtını tam olarak bilmiyor.
Türkiye’de marka tescil süreci, temelde herkesin erişebileceği, çevrim içi olarak yürütülebilen şeffaf bir sistemle işliyor. Ancak süreçte yapılan küçük hatalar, başvurunun reddine veya ciddi zaman kaybına yol açabiliyor. Bu nedenle hem sürecin adımlarını bilmek hem de gerekli durumlarda uzman desteği almak, markasını korumak isteyenler için önem taşıyor.
Marka Tescili Neden Önemli?
Ekonomik hayatın merkezinde artık “farklılaşma” ve “güven” bulunuyor. Tüketiciler, bir ürünü veya hizmeti satın alırken sadece fiyatına değil, arkasındaki markanın güvenirliğine de bakıyor.
Marka tescili;
- Aynı veya benzer ismi kullanmak isteyenlere karşı yasal koruma sağlar.
- Taklit ürünlere karşı hukuki mücadeleyi kolaylaştırır.
- Lisans, bayilik, franchising gibi iş modellerinde markayı ekonomik değere dönüştürür.
- Yatırımcılar ve iş ortakları nezdinde markanın ciddiyetini ve profesyonelliğini gösterir.
Tescilsiz bir marka, uzun yıllar emek verilmiş olsa bile, hukuken korunmadığı için başkası tarafından tescil ettirilebilir. Bu da işletmeler için hem maddi hem de manevi büyük kayıplara yol açabiliyor.
Marka Tescil Başvurusu Nereye Yapılıyor?
Türkiye’de marka tescilinden sorumlu resmi kurum, Türk Patent ve Marka Kurumu (TÜRKPATENT). Başvurular:
- TÜRKPATENT’in çevrim içi (online) sistemi üzerinden,
- Veya marka vekilleri aracılığıyla
yapılabiliyor.
Başvuru için fiziksel olarak kuruma gitme zorunluluğu bulunmuyor. İnternet üzerinden kullanıcı hesabı oluşturup çevrim içi başvuru sistemiyle işlemleri yürütmek mümkün.
Marka Tescil Başvurusu İçin Gerekli Temel Bilgiler
Marka başvurusu yaparken sistemin sizden isteyeceği bazı temel bilgiler ve belgeler şöyle:
- Marka sahibi gerçek kişi veya tüzel kişi (şahıs, şirket vb.) bilgileri
- Tescil edilmek istenen marka örneği (yazılı, görsel veya logo)
- Markanın kullanılacağı mal ve hizmetlerin listesi (Nice sınıflandırması)
- Varsa vekil (marka vekili/avukat) bilgileri
- Başvuru harcı ve sınıf ücretlerine ilişkin ödeme dekontu veya sistem kaydı
Başvurunun en kritik aşamalarından biri, markanın hangi mal ve hizmetler için tescil edileceğinin doğru belirlenmesi. Çünkü marka koruması, yalnızca tescil edildiği sınıflar için geçerli.
Nice Sınıflandırması Nedir, Neden Önemlidir?
Markalar, dünya genelinde kabul gören Nice Sınıflandırması adı verilen bir sisteme göre sınıflandırılıyor. Örneğin:
- Gıda ürünleri bir sınıfta,
- Giyim başka bir sınıfta,
- Yazılım, danışmanlık, eğitim gibi hizmetler ise farklı sınıflarda yer alıyor.
Bir işletme sadece giyim ürünlerinde faaliyet gösterecekse, ilgili sınıfları seçmesi yeterli. Ancak hem mağaza işletiyor hem de online eğitim platformu sunuyorsa, birden fazla sınıfta başvuru yapılması gerekebiliyor.
Yanlış veya eksik sınıf seçimi, ileride markanın korunmasında ciddi sorunlara yol açabiliyor. Uzmanlar, bu aşamanın çoğu zaman başvurunun en önemli adımı olduğuna dikkat çekiyor.
Marka Araştırması: Benzer Markalar Kontrol Edilmeli
Başvuru yapılmadan önce mutlaka ön araştırma yapılması öneriliyor. Çünkü aynı veya ayırt edilemeyecek kadar benzer bir marka, aynı sınıfta daha önce tescil edilmişse, yeni başvurunuzun reddedilme ihtimali yüksek.
TÜRKPATENT’in çevrim içi veri tabanı üzerinden markanın:
- Aynısı
- Okunuşu benzeri
- Görsel olarak benzeri
olup olmadığı kontrol edilebiliyor.
Pek çok işletme bu adımı atlayarak direkt başvuru yapıyor ve aylar süren bir sürecin sonunda “benzer marka nedeniyle ret” kararıyla karşılaşabiliyor.
Adım Adım Marka Tescil Başvuru Süreci
- Marka ve Sınıfların Belirlenmesi
Önce markanızın yazılı veya görsel halini netleştirmeniz ve hangi mal/hizmetler için kullanacağınızı belirlemeniz gerekiyor. - Ön Araştırma Yapılması
TÜRKPATENT veri tabanından benzer markalar taranmalı. Bu araştırma, başvurunuzun kaderini doğrudan etkileyebiliyor. - Çevrim İçi Başvuru Formunun Doldurulması
TÜRKPATENT’in resmi internet sitesindeki “çevrim içi marka başvurusu” ekranından, sistemde hesap oluşturarak form dolduruluyor. Marka örneği yükleniyor, sınıflar seçiliyor, başvuru sahibi bilgileri giriliyor. - Harç ve Sınıf Ücretlerinin Ödenmesi
Başvurunun geçerli olabilmesi için ilgili başvuru harcı ve seçilen sınıf sayısına göre belirlenen ücretler ödeniyor. Ücretler her yıl güncelleniyor. - Şekli İnceleme Aşaması
Kurum, başvurunun eksiksiz olup olmadığını kontrol ediyor. Eksik belge veya bilgi varsa, tamamlama için süre veriliyor. - Esas İnceleme ve Benzerlik Kontrolü
Uzmanlar, markanın ayırt edici olup olmadığını, kamu düzenine aykırı içerik taşıyıp taşımadığını ve daha önce tescilli markalarla karışıklık yaratıp yaratmayacağını inceliyor. - Resmi Marka Bülteninde Yayın
Uygun bulunan markalar, Resmi Marka Bülteni’nde yayınlanıyor. Bu süre zarfında üçüncü kişiler itiraz edebiliyor. - Tescil Kararı ve Belge Düzenlenmesi
İtiraz gelmez veya itirazlar reddedilirse marka tescil ediliyor ve marka tescil belgesi düzenleniyor.
Marka Tescil Süreci Ne Kadar Sürer?
Türkiye’de marka tescil süreci, başvurunun niteliğine, benzer marka bulunup bulunmamasına ve itiraz olup olmamasına göre değişmekle birlikte ortalama 7–12 ay arasında tamamlanıyor.
Bu süreçte:
- Eksik belge tamamlama,
- İtiraz ve itiraza cevap aşamaları
gibi unsurlar süreci uzatabiliyor.
İtiraz Süreci: Bir Başkasının Markanıza İtiraz Etmesi Ne Anlama Gelir?
Markanız yayına çıktığında, üçüncü kişiler benzerlik veya hak ihlali gerekçesiyle itiraz edebilir. Örneğin:
- Daha önce tescilli benzer bir marka sahibi,
- İlgili sektörde markayı fiilen kullanan ancak tescil ettirmemiş bir kişi,
yayınlanan markaya itiraz edebilir.
Bu durumda:
- Sizden savunma istenir,
- Delillerinizi sunmanız beklenir,
- TÜRKPATENT, her iki tarafın argümanlarını değerlendirerek karar verir.
Karar olumsuz olursa, Kurum nezdinde yeniden inceleme talebi veya yargı yoluna başvuru imkânı bulunuyor.
Marka Tescili Kaç Yıl Geçerli?
Türkiye’de tescil edilen bir marka, başvuru tarihinden itibaren 10 yıl süreyle korunuyor.
Bu süre dolduğunda, belirli harçlar ödenerek marka tescili 10’ar yıllık periyotlarla süresiz olarak yenilenebiliyor. Yani markanızı kullanımda tuttuğunuz ve yenileme işlemlerini aksatmadığınız sürece, hukuki koruma devam ediyor.
Şehir Bazlı Marka Tescil Örneği: Yerel İşletmeler de Koruma Altında
Marka tescili yalnızca ulusal çapta bilinen markalar için değil; yerel işletmeler için de son derece önemli. Örneğin, İzmir’de faaliyet gösteren bir kahve zinciri, yerelde çok biliniyor olsa bile, markasını tescil ettirmediği takdirde başka bir şehirde aynı isimle tescil başvurusu yapılması riskiyle karşı karşıya kalabiliyor.
Bu nedenle son yıllarda “şehir bazlı marka bilinirliği yüksek” işletmeler, “yerelde tanınıyorum, bana bir şey olmaz” düşüncesini bırakarak başvuru yapmaya yöneliyor. Bu kapsamda özellikle gıda, turizm, tekstil ve hizmet sektöründe faaliyet gösteren işletmelerin, başvurularını daha bilinçli yaptığı ifade ediliyor.
Marka Tescilinde Uzman Desteği Şart mı?
Hukuken marka tescil başvurusu yapmak için mutlaka bir vekil ya da avukatla çalışma zorunluluğu bulunmuyor. Gerçek veya tüzel kişiler, başvurularını doğrudan kendileri de yapabiliyor.
Ancak:
- Sınıf seçimi,
- Benzerlik araştırması,
- İtiraz süreçleri,
- Hukuki strateji belirleme
gibi aşamalar, teknik bilgi gerektiriyor.
Uzmanlar, özellikle büyüme hedefi olan, franchising sistemi kurmak isteyen veya markasını lisanslamayı planlayan işletmelerin profesyonel destek almasının önemine dikkat çekiyor.
Markasını Korumayan İşletme, Geleceğini de Riske Atıyor
Günümüz iş dünyasında marka, bir işletmenin sadece tabelası değil; itibarı, müşteri sadakati ve geleceğe dönük en önemli sermayesi olarak görülüyor. Bu nedenle marka tescil başvurusu “ertelemeye müsait bir detay” değil, tam tersine işin temel güvenlik adımlarından biri olarak değerlendiriliyor.
İster küçük bir yerel işletme, ister ulusal ölçekte bir şirket olsun; markasını zamanında tescil ettirmeyen işletmeler, ileride çok daha büyük hukuki ve mali risklerle karşı karşıya kalabiliyor. Türkiye’de TÜRKPATENT’in sunduğu çevrim içi sistemler ve şeffaf süreçler sayesinde, marka tescili artık çok daha ulaşılabilir durumda. Önemli olan, bu imkânı doğru zamanda ve doğru stratejiyle kullanmak.