Bilindiği üzere infaza ilişkin bir maddeyi de içeren yargı paketi meclis genel kurulundan geçti ve 7531 kanun numarası ile yasalaşarak 25.12.2025 tarihli resmi gazetede yayımlandı. Düzenlemenin infaza ilişkin kısmında; daha önce covid yasasından yararlanma şartını cezaevinde bulunma durumuna bağlayan hüküm değiştirilerek 31.07.2023 tarihinden önce işlenen suçlar yönünden (istisna suçlar hariç) + 3 yıl denetimli serbestlik hakkı verilmektedir. Yani istisna suçlar hariç hükümlünün suç tarihi 30.03.2020 tarihi öncesi ise 3+3 yıl, 30.03.2020 ila 31.07.2023 tarihleri arasında ise 1+3 yıl denetimli hakkı elde edecektir. İstisna suçların neler olduğu 5275 sk.nun geçici 6/1 ve geçici 10/6 maddelerinde belirtilmektedir. Değişikliğe göre;31/7/2023 tarihi ve öncesinde işlenmiş suçlar nedeniyle kapalı ceza infaz kurumlarında bulunan hükümlüler, toplam hapis cezası on yıldan az ise bir ayını, on yıl ve daha fazla ise üç ayını bu kurumlarda geçirip ilgili mevzuat uyarınca açık ceza infaz kurumlarına ayrılmasına üç yıl veya daha az süre kaldığında, bu şartların oluştuğu tarih itibarıyla açık ceza infaz kurumlarına ayrılabilecektir. (Hükümlünün varsa evvelce tutukta geçirdiği süreler kapalıda geçirilmesi gereken sürelerden düşülecektir) Bu düzenleme ile açığa ayrılma yönetmeliğinin 6. Maddesinde belirlenen sürelerden 3 yıl daha erken açığa ayrılma imkanı getirilmektedir. Bu şekilde açığa ayrılacak hükümlüler ile 31/7/2023 tarihi ve öncesinde işlenmiş suçlar nedeniyle açık ceza infaz kurumunda bulunan hükümlüler,(doğrudan açığa gidecek hükümlüler de dahil) talepleri hâlinde en az üç ay açık ceza infaz kurumunda kalmış olmak şartıyla ilgili mevzuat uyarınca cezaların denetimli serbestlik tedbiri altında infazı uygulamasından üç yıl erken yararlandırılacaklardır.
Örnek; 15.04.2020 tarihinde işlemiş olduğu uyuşturucu madde ticareti suçundan TCK.nun 188/3-4 maddeleri gereğince 15 yıl hapis cezası ile cezalandırılan hükümlünün bu cezasının koşullu salıverilme oranı 3/4 olup net yatarı (şartla tahliye süresi) 11 yıl 3 aydır. Normal şartlarda bu hükümlü açığa ayrılma yönetmeliğinin 6/2a maddesi gereğince koşullu salıverilme tarihine 5 yıldan az süre kala açığa ayrılabilecek iken geçici 10/6 maddenin yeni düzenleme ile verdiği ilave 3 yıllık süre ile koşullu salıverilme tarihine 8 yıl kala açığa ayrılabilecektir. Yani hükümlü 3 yıl 3 ay kapalı kurumda kalıp açığa ayrılacaktır. Yapılan değişikliğin vermiş olduğu ilave 3 yıl denetimli hakkı ile toplamda 4 yıl denetimli hakkı elde eden hükümlü, 4 yıl açıkta kalacak ve son 4 yılı da denetimlide geçirecektir.
Yapılan düzenleme koşullu salıverilme oranlarını kısaltmamakta, yönetmeliğin 6. Maddesinde belirtilen sürelerden 3 yıl daha erken açığa ayrılma ve ilave 3 yıl denetimli hakkı vermektedir.
Peki maddede aranan 3 ay açıkta kalma şartı aleyhe sonuçlar doğurabilir mi? Konuyu başka bir örnekle somutlaştıralım;
Hükümlünün 30.03.2020 ila 31.07.2023 tarihleri arasında işlemiş olduğu suç nedeniyle koşullu salıverilme oranı 1/2 olan 2 yıl 2 ay hapis cezası bulunsun. Bu cezanın yatarı 1/2 orana göre 1 yıl 1 aydır. Denetimli serbestlik süresi ise normalde 1 yıldır. Çıkacak olan yasa ise hükümlüye +3 yıl denetimli serbestlik imkanı vermektedir. Bu hükümlünün cezası 3 yıldan az olduğu için doğrudan açık cezaevine alınacaktır. Şimdi bu hükümlüye yeni yasayı uyguladığımızda (5275 sk. Geçici 10/6) 3 ay açık cezaevinde kalıp denetimli serbestliğe ayrılacaktır. Buna mukabil mevcut 5275 sk.nun 105/A maddesini uyguladığımızda ise 1 ay açıkta kalıp denetimli serbestliğe ayrılacaktır. Görüldüğü üzere bu örnekte yeni yasa hükümlü aleyhine sonuç vermektedir. Ancak burada mevcut yasa (5275 sk. 105/A) hükümlü lehine olduğundan mevcut yasa ile uygulama yapılmalıdır. Kanun koyucu da bu durumu öngörmüş ve geçici 10/6 maddeyi değiştiren teklifin 27. Maddesinin gerekçesinde bu hususu şu şekilde dile getirmiştir: Belirtmek gerekir ki altıncı fıkrada yer alan düzenlemenin hükümlünün aleyhine sonuçlar doğurduğunun tespiti halinde altıncı fıkra uyarınca işlem yapılmayacak genel hükümlere göre işlem tesis edilecektir."
Diğer yandan, infaz etmekte olduğu cezasından dolayı denetimli serbestlik aşamasında olan hükümlünün başka suçlarından dolayı istinaf veya temyiz aşamasında dosyaları mevcut ise bu dosyalarındaki kanun yolu taleplerinden vazgeçerek cezasını kesinleştirip içtimaya dahil ettirmesi hükümlü lehine OLABİLİR. Zira hükümlünün infaz etmekte olduğu cezasının şartla tahliye tarihi dolmadan diğer cezasının kesinleşip gelmesi halinde her iki ceza içtima olacak , kapalıda ve açıkta geçirdiği süreler her iki cezası için esas alınarak yeni yasadan faydalanıp denetimliye ayrılacaktır. Ancak hükümlünün şartla tahliye tarihi dolduktan sonra diğer bir cezasının kesinleşip gelmesi halinde ise her iki cezası içtima olmayacak ve yeni yasadan yararlanıp denetimli serbestliğe ayrılabilmesi için kapalıda ve açıkta geçirmesi gereken süreler sonradan gelen cezası için ayrıca aranacaktır. Avukat arkadaşların bu ince hesabı çok iyi yapmaları gerekmektedir.
Hukukçular arasında tartışılan diğer bir sorun da şudur; Denetimli serbestlik ihlali nedeniyle şartla tahliye tarihine kadar kalan cezasını infaz etmek üzere infaz hakimi kararıyla açık kuruma gönderilen hükümlü yeniden denetimli serbestliğe ayrılabilir mi? Denetimli serbestlik ihlali yaptığı esnada infaz ettiği cezalarından dolayı ayrılamaz ancak hükümlü kalan cezasını açık kurumda infaz ettiği esnada henüz şartla tahliye tarihi dolmadan, evvelce işlemiş olduğu bir suçun cezası kesinleşip gelirse, şartla tahliye tarihine kadar olan süreyi açık kurumda tamamladıktan sonra, sonradan gelen bu cezadan dolayı denetimli serbestlikten yararlanabilir. Burada dikkat edilmesi gereken husus şudur. Hükümlünün açığa iade edilmeden önce kullandığı denetimli süresi sonradan kesinleşip gelen ceza sonrası belirlenecek denetimli süresinden düşülecek kalan süre kadar denetimliden yararlanacaktır. Ayrıca denetimli ihlali yaptığı esnada infaz ettiği cezaları ile sonradan kesinleşen cezası içtima edileceğinden, evvelce kapalıda ve açıkta geçirdiği süreler sonradan kesinleşen cezası için geçici 10/6 maddede aranan (1 veya 3 ay kapalı, 3 ay açık) sürelerden düşülecektir. Yargıtay 1. CD.nin soruna uygun düşen 01.04.2019 tarih, 2017/952 esas, 2019/1955 karar sayılı kararı mevcuttur.
Yapılan değişiklik ile iyi halli olma şartı kaldırılmamıştır. Disiplin cezası olan hükümlü bu cezası infaz edilip kaldırılmadıkça tekrar iyi hali kazanamayacağından iyi hali kazanana kadar denetimli hakkından yararlanamayacaktır.
Faydalı olması dileği ile.
Esat Faruk BENLİ
Hukukçu