12 Eylül mağduru memurlara müjde

Mesut Hasan BENLİ

ANKARA- Anayasa Mahkemesi tarihi bir karar vererek, 12 Eylül darbesinden sonra zorla emekli edilen sivil ve asker bürokratların kaybolan haklarının iadesini istedi. Mahkeme, 2001’den bu yana süren bir dava sonunda, Emekli Sandığı’na eklenen geçici 16. maddeyi anayasaya aykırı bularak iptal etti. Bu madde 12 Eylül’ün bürokrasideki mağdurlarının hak kayıplarına yol açıyordu.

Davayı açan ve darbe döneminde ‘solcu’ olduğu gerekçesiyle resen emekli edilen vali Güngör Aydın, kararı 12 Eylül’e karşı ‘ilk kitlesel başarı’ olarak nitelendirdi. Kararla birlikte, darbe döneminde resen emekliye ayrılan askerler dahil, tüm bürokratlar geriye dönük haklarını alabilecek.

Darbeye karşı tutum alınca Güngör Aydın, darbe öncesinde Elazığ Valisi olarak görevdeydi. Kendisinin anlatımıyla ‘Kontrgerilla’ya karşı verdiği mücadele nedeniyle adı ölüm listesine bile alındı’. Darbe olduktan sonra merkeze çekildi. Aynı zamanda Mülkiyeliler Birliği Genel Başkanlığı görevini sürdüren Aydın, darbeye karşı tutum aldı. Özellikle Atatürk’ün 100. doğum günü nedeniyle düzenlediği alternatif kutlama darbecilerin hışmına uğradı. 29 Kasım 1982’de Bakanlar Kurulu kararıyla Vali Aydın ile birlikte 33 merkez valisi ve çok sayıda bürokrat emekliye sevk edildi. Aydın da söz konusu tebligatı, “olağan hukuk kanalları açıldığında kazanılmış tüm haklarımı arama hakkım saklı kalmak koşuluyla” şerhini düşerek aldı.

1990’da 14 vali Danıştay’a dava açarak valilik görevine geri dönme hakkını aldı. Danıştay’ın bu kararı üzerine resen emekliye ayrılan emekli Vali Aydın da 25 Mayıs 1990’da göreve döndü.

Bülent Ecevit başkanlığındaki DSP-MHP-ANAP hükümeti döneminde 2001’de yapılan anayasa değişikliği ile Milli Güvenlik Konseyi döneminde çıkarılan kanunlar, kararnameler, alınan kararlar ve yapılan tasarruflar hakkında hak arama yolu açıldı. Aydın, bunun üzerine 8 yıl 3 ay 22 günlük sürenin fiili hizmetine eklenerek emeklilik yönünde değerlendirilmesi ve emekli maaşı ile merkez valisi maaşı arasındaki maaş ve özlük hakları farkının yasal faiziyle ödenmesini talep etti.

Danıştay önce reddetti Ancak Danıştay 11. Daire bu başvuruyu reddetti. Ancak bu ret kararını, bir üst mahkeme olan Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu bozdu ve Danıştay 11. Dairesi davaya bakmak zorunda kaldı. Aydın, resen emekliliğe yol açan Emekli Sandığı’nın ilgili geçici maddesinin iptali için Anayasa Mahkemesi’ne başvurulmasını talep etti. Danıştayda talebi yerinde görerek başvuruyu yaptı.

Danıştay başvurusunda, resen emeklilik kararında hak ihlalinin açık olduğu belirtildi. Başvuruda resen emekliye ayrılan kişilerin yürüttükleri görevin gerektirdiği niteliklere ve yeterliliğe sahip oldukları kaydedilerek, “Bu durumun, mülki idare amirleri sınıfında uzun süre kamu hizmeti yapmış olan ve daha sonra da tecrübelerinden kamu hizmetlerinde yararlanılabilecek ilgili kişilerin çalışma haklarını ihlal ettiği açıktır” denildi.

Oybirliği ile iptal Başvuruda, geçici madde ile çerçevesi çizilmeden resen emekliye sevk konusunda idareye sınırsız yetki verildiğinin de altı çizildi. “Bu durum hukuk devleti ilkesine de aykırılık oluşturacağından, 2559 sayılı kanunun 4. maddesi ile 5434 sayılı kanuna eklenen Ek Geçici 16. maddenin anayasaya aykırı olduğu anlaşılmaktadır” denildi. Anayasa Mahkemesi heyeti de uygulamayı anayasanın ‘hukuk devleti ilkesi’, ‘yasama yetkisi’, ‘kamu hizmeti görevlileri ilgili hükümlerine’ aykırı bularak iptal etti. Böylelikle Emekli Sandığı Kanunu’na 13 Kasım 1981 günü eklenen Geçici 16. Madde oybirliği ile iptal edildi.

Kimleri kapsıyor? Bu karar sayesinde emekli Vali Aydın gibi 12 Eylülzede çok sayıda bürokrat, maaş kaybı ve özlük haklarının telafisini talep edebilecek. 1402 sayılı yasa nedeniyle üniversitelerden uzaklaştırılan öğretim üyelerinin de bu davanın sonuçlanmasını beklediği biliniyordu.

Aydın: Bu bir zaferdir Güngör Aydın, Radikal’e yaptığı açıklamada, kararı 28 yıllık bir mücadelenin zaferi olarak niteledi. Aydın, “Sonuç, 12 Eylül diktatörlüğü ile yapılan ilk kitlesel hesaplaşmadır ve zaferle sonuçlanmıştır. Bunun öncülüğünü yapmaktan büyük mutluluk duyuyorum” diye konuştu. Öte yandan karar Danıştay’a ulaştıktan sonra bilirkişi, 8 yıllık kaybı nedeniyle Vali Aydın’a ödenecek para miktarını tespit edecek. Diğer mağdurların da haklarını talep edeceği düşünülürse devlet tarihi bir tazminat yüküyle karşı karşıya kalabilir.

Tek satırlık yazılarla atıldılar 12 Eylül döneminde çıkarılan 1402 sayılı yasayla 4 bin 891 kamu personeli görevden alındı. Birçok profesör, doçent, yardımcı doçent 1402 sayılı yasa nedeniyle görevlerinden uzaklaştırıldı. İstifa eden akademisyenlerle birlikte 20 bin civarında 1402 mağdurunun bulunduğu belirtiliyor. İstifa edenler Anayasa Mahkemesi’nin bu kararından yararlanamıyor.

Nedir 1402? 12 Eylül darbesinden sonra Milli Güvenlik Konseyi 1971 tarihli 1402 sayılı Sıkıyönetim Kanunu’na bir ek yaparak komutanlıklara, kamu kurumu görevlilerinin işlerine son verebilmesini isteme yetkisi tanıdı. Tüm kesimlerden kamu çalışanlarını mağdur etmesine rağmen ‘1402’likler’ kavramı genellikle üniversiteden uzaklaştırılan hocalar için kullanıldı. Pek çok önemli öğretim üyesi, sol görüşlü oldukları ve darbe uygulamalarına karşı çıktıkları için görevden uzaklaştırıldılar. (Radikal)

12 Eylül mağduru memurlara müjde

CEZA DAVASINDA HAKSIZ TAHRİK İNDİRİMİ UYGULANMIŞSA TAZMİNAT DAVASINDA DA MADDİ VE MANEVİ TAZMİNAT BELİRLENİRKEN İNDİRİM YAPILMALIDIR

ÇOCUĞUN NİTELİKLİ CİNSEL İSTİSMARI SUÇU - REŞİT OLMAYANLA CİNSEL İLİŞKİ SUÇU - ZİNCİRLEME SUÇ

AYM'nin 2021/6844 başvuru numaralı kararı

AYM'nin 2020/29558 başvuru numaralı kararı

AYM'nin 2021/29767 başvuru numaralı kararı

İHTİYARİ MALİ MESULİYET POLİÇESİNDE TEMİNAT KAPSAMINA ALINMAMIŞ OLAN DEĞER KAYBI TALEBİNE İLİŞKİN AÇILMIŞ DAVANIN REDDİ GEREKİR

EVLENMEDEN ÖNCE DAVALI KADIN ADINA SATIN ALINAN TAŞINMAZIN EDİNİLMESİ İÇİN KULLANILAN KREDİNİN BİR KISMININ EVLİLİK BİRLİĞİ İÇİNDE ÖDENMESİ - SEBEPSİZ ZENGİNLEŞME

Yargıtay 10. Ceza Dairesi’nin 2023/5701 E. ve 2023/4524 K. sayılı kararı

AYM'nin 2024/60 esas - 2024/74 karar sayılı kararı

AYM'nin 2024/59 esas - 2024/73 karar sayılı kararı