İnternet ortamında pek çok internet süjesinin varlığı söz konusudur. Makale konusu 5651 sayılı kanun da bu süjelerden bir kısmı düzenlenmiş olup, işbu süjelerin tanımları ve sorumlulukları açıkça belirlenmiştir. Bahse konu kanunda yasa koyucu erişim sağlayıcı, içerik sağlayıcı, yer sağlayıcı ve toplu kullanım sağlayıcısına yer vermiştir. Bununla birlikte internet servis sağlayıcı (İSS) ve sunucu (server) gibi internet süjelerinin 5651 sayılı Kanun’da düzenlenmemesi bu süjelerin sorumluluk alanlarına ve tanımlarına yer verilmemesi önemli bir eksiklik olarak dikkat çekmektedir.
1) İçerik Sağlayıcı
5651 Sayılı Kanunun ikinci maddesinde tanımlar başlığı altında kanunda yer alan bazı kavramların tanımları ifade edilmiştir; İşbu yasa hükmüne göre içerik sağlayıcısı; internet üzerinden kullanıcılara sunulan her türlü bilgi ve veriyi üreten, değiştiren ve sağlayan gerçek veyahut tüzel kişiyi ifade eder.
Tabiri caiz ise kısaca; bir internet sitesinin içeriğinin oluşmasına bilgi veyahut belge yükleme gibi yöntemlerle katkı sunan kişi veyahut kişilerdir. Örneğin; haber siteleri, e ticaret siteleri vb. birer içerik sağlayıcısıdır.
İçerik sağlayıcısının sorumluluğu işbu kanunun 4. Maddesin de düzenlenmiştir. Madde metninde; ‘’içerik sağlayıcısı, internet ortamında kullanıma sunduğu her türlü içerikten sorumludur.’’ denilmektedir. Buradaki ifadeden çıkan sonuç şudur; içerik sağlayıcıların, internet ortamında kullanıma sundukları, web sitelerine yükledikleri, sanal ortamda yer almasını bir şekilde sağladıkları her türlü içerikten sorumlu olduklarını rahatlıkla söyleyebiliriz.
Yine 4. Maddenin 2. Fıkrasının ilk cümlesinde; ‘’içerik sağlayıcı, bağlantı sağladığı başkasına ait içerikten sorumlu değildir.’’ şeklinde bir ifade yer almaktadır. Bu ifadeden hareketle; içerik sağlayıcıların, bağlantı verdiği ve ulaşılmasını sağladığı başkasına ait içerikten sorumlu olmayacaklarını söyleyebiliriz.
Yine 2. Fıkranın 2. cümlesinden içerik sağlayıcıların bağlantı sağladıkları içerikten hangi hallerde sorumlu olacaklarını çıkarabiliriz. İçerik sağlayıcısının bilgilendirme yükümlülüğü bulunmaktadır; içerik sağlayıcısı bu kapsamda; belirli tanıtıcı bilgilerini kendilerine ait internet ortamında, kullanıcıların ana sayfadan doğrudan erişebileceği biçimde iletişim başlığı altında güncel, eksiksiz ve doğru şekilde bulundurmakla yükümlüdür. Aksi takdirde idari para cezasıyla karşılaşmaları muhtemeldir.
2) Yer Sağlayıcı
Yer sağlayıcı; hizmet ve içerikleri barındıran sistemleri sağlayan veya işleten gerçek ve tüzel kişileri ifade eder. Ülkemizde yer sağlayıcı olarak faaliyette bulunabilmek için faaliyet yönetmeliğinde belirtilen esaslara göre faaliyet belgesinin alınması zorunludur.
Yer sağlayıcının sorumluluğu yasanın 5. Maddesinde şu şekilde ihdas edilmiştir;‘’ yer sağlayıcı, yer sağladığı içeriği kontrol etmek veya hukuka aykırı bir faaliyetin söz konusu olup olmadığını araştırmakla yükümlü değildir.’’ Bu ifadeden çıkan sonuç şudur; yer sağlayıcılar yer sağladığı içeriği kontrolle veyahut hukuka aykırı bir faaliyetin mevzubahis olup olmadığını incelemekle yükümlü değillerdir.
İşbu düzenleme son derece isabetlidir zira yer sağlayıcılarını hizmet verdiği milyonlarca verinin içeriği hakkında bilgi sahibi zorunda bırakmak ve sorumlu tutmak son derece adaletsiz olurdu. Yine içerik sağlayıcıda da ifade ettiğimiz üzere yer sağlayıcının da bilgilendirme yükümlülüğü vardır buna ek olarak yer sağlayıcının yer sağladığı hizmetlere ilişkin olarak trafik bilgilerini 6 ay süre ile saklama yükümlülüğü söz konusudur.
3) Erişim Sağlayıcı
Erişim sağlayıcı; kişilere internet ortamına erişim olanağı sağlayan gerçek veya tüzel kişileri ifade eder. Bu alanda faaliyette bulunabilmek için yönetmelikte belirtilen esaslara göre faaliyet belgesinin alınması gerekir.
Erişim sağlayıcı kısaca; internete giriş yapabilmemiz için servis sağlayıcılardan erişim hizmeti almamız gerekir işte bu servisi sağlayanlardır erişim sağlayıcı. Erişim sağlayıcı sıfatına haiz olabilmek için; işletmeci olmak gerekir. İşletmeci, BTK’ yla yapılan görev, imtiyaz sözleşmesi veyahut kurum tarafından temin edilen bir ruhsat uyarınca telekomünikasyon hizmeti yürüten sermaye şirketini ifade eder. Erişim sağlayıcıların da faaliyet belgesi temin etmesi ve erişim sağlayıcıları birliği üyesi olması gerekir.
Erişim sağlayıcıların da bilgilendirme yükümlülüğü vardır. Aynı zamanda trafik bilgisini 1 yıl süreyle saklamakla ve bu bilgilerin gizliliğini, doğruluğunu sağlamakla yükümlüdür. Erişim sağlayıcı faaliyetine son vermesinden önceki 3 ay içerisinde son verme durumunu kuruma, içerik sağlayıcılarına ve müşterilerine bildirmekle mükelleftir. Aksi takdirde idari para cezasıyla karşılaşmasıyla muhtemeldir.
4) Toplu Kullanım Sağlayıcı
Kişilere belli bir yerde ve belli bir süre ile internet ortamı kullanım olanağı sağlayanlardır. Kanunda internet toplu kullanım sağlayıcılar için ticari amaçla hareket edip etmediklerine göre farklı sorumluluk şekilleri öngörülmüştür. Ticari amaçla internet toplu kullanım sağlayıcı internet kafe ve umuma açık yerlerde belirli ücret karşılığı internet toplu kullanım sağlayıcılığı hizmeti veren gerçek veya tüzel kişiyi ifade eder.
İşbu kanunun 7. Maddesi doğrultusunda şunu ifade edebiliriz; ticari amaçlı toplu kullanım sağlayıcılar, işyeri açma ve çalışma ruhsatı almak ve mülki amirlere başvurarak izin belgesi temin etmek zorundadırlar. Ticari olup olması önem arz etmeksizin ise bütün internet toplu kullanım sağlayıcıları, konusu suç oluşturan içeriklere erişimin engellenmesi ve kullanıma ilişkin erişim kayıtlarının muhafazası kapsamında gerekli tüm önlemleri almakla mükelleftir.
Netice itibariyle, tüm bu anlatılanlar ışığında internet süjelerinin hukuki sorumluluklarının belirlenmesine ilişkin düzenlemeler genel itibariyle olumlu olsa da trafik bilgilerinin saklanması hususunda şu haklı eleştiriyi yapabiliriz; 5651 Sayılı kanunda yer alan veri trafiğinin saklanmasına ilişkin düzenlemeler kişisel verilerin korunması açısından belirsizlikler barındırmaktadır, bu durum kişiler üzerinde psikolojik baskı yaratabilir, temel hak ve özgürlüklerin önünde engel teşkil etmektedir.
Av. R. Miraç SAĞLAM
Konya Barosu
