Anayasa değişiklik teklifi karşılaştırmalı tablo

TÜRKİYE CUMHURİYETİ ANAYASASININ BAZI MADDELERİNDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASI HAKKINDA KANUN TEKLİFİ KARŞILAŞTIRMA TABLOSU

Mevcut anayasada neler değişecek? Karşılaştırmalı tablo...

Hükümetin uzun süredir üzerinde çalıştığı Anayasa paketinin ayrıntıları belli oldu. Pakette 3'ü geçici olmak üzere toplam 26 madde var.

Teklif, Anayasa'nın 10, 20, 23, 41, 53, 69, 74, 84, 94, 125, 128, 129, 144, 145, 146, 147, 148, 149, 156 ve 159. maddelerinde değişiklik öngörüyor.

Anayasa'nın geçici 15. maddesinin yürürlükten kaldırılmasını da düzenleyen teklif taslağında, Anayasa'ya 3 geçici madde de yer alıyor.

Teklif taslağının yayımı tarihinde yürürlüğe girmesi ve halkoylamasına sunulması halinde ise tümüyle oylanması öngörülüyor.

Teklif taslağında, öngörülen düzenlemeler şöyle:

POZİTİF AYRIMCILIK Madde (1): Anayasanın ''kanun önünde eşitlik'' başlıklı 10. maddesinde değişiklik yapılıyor.

Maddenin, ''kadınlar ve erkekler eşit hakları sahiptir. Devlet, bu eşitliğin yaşama geçmesini sağlamakla yükümlüdür'' şeklindeki 2. maddesine ''bu maksatla alınacak tedbirler, eşitlik ilkesine aykırı olarak yorumlanamaz. Çocuklar, yaşlılar ve engelliler, gibi özel süratle korunması gerekenler için alınacak tedbirler, eşitlik ilkesine aykırı sayılamaz'' hükümleri ekleniyor.

ÖZEL HAYATIN GİZLİLİĞİ Madde (2): Anayasanın, ''özel hayatın gizliliği'' başlıklı 20. maddesinde değişiklik yapılıyor.

Maddeye, ''Herkes kendisi ile ilgili kişisel verilerin korunmasına isteme hakkına sahiptir. Bu hak, kişinin kendisi ile ilgili kişisel veriler hakkında bilgilendirme, bu verilere erişme, bunların düzeltilmesini veya silinmesini talep etme ve amaçları doğrultusunda kullanılıp kullanılmadığını öğrenmeyi de kapsar. Kişisel veriler, ancak kanunda öngörülen hallerde veya kişinin açık rızası ile işlenebilir'' hükmü ekleniyor.

YURTDIŞINA ÇIKIŞA YASAK İÇİN MAHKEME KARARI LAZIM Madde (3): Anayasanın ''seyahat hürriyeti'' başlıklı 23. maddesinde değişiklik yapılıyor.

Buna göre, ''vatandaşın yurtdışına çıkma hürriyeti, ancak suç soruşturması veya kovuşturması sebebiyle ve hakim kararına bağlı olarak sınırlandırabilecek.''

ÇOCUKLARA KORUMA Madde (4): Anayasanın ''Ailenin korunması'' başlıklı 41. maddesinde değişiklik yapılıyor.

Maddenin başlığı, ''ailenin korunması ve çocuk hakları'' şeklinde değiştiriliyor, maddeye, çocukların korunması konusunda hükümler ekleniyor.

Maddeye eklenen hüküm şöyle: ''Her çocuk, yeterli himaye ve bakımdan yararlanma, yüksek yararına açıkça aykırı olmadıkça ana ve babası ile kişisel ve doğrudan ilişki kurma ve sürdürme hakkına sahiptir. Devlet, çocuk istismarı, cinsellik ve şiddete karşı çocukları koruyucu tedbirleri alır.''

MEMURA TOPLU SÖZLEŞME HAKKI Madde (5): Anayasanın, ''toplu iş sözleşmesi hakkı'' başlığını taşıyan 53. maddesinde değişiklik yapılıyor. Buna göre, memurlara ve diğer kamu görevlilerine toplu sözleşme yapma hakkı tanınıyor.

PARTİLERİ SAYIŞTAY DENETLEYECEK Madde (6): Anayasanın, ''siyasi partilerin uyacakları esaslar'' başlıklı 69. maddesi değiştiriliyor. Buna göre, siyasi partilerin mali denetimi Sayıştay tarafından yapılacak.

Siyasi partiler hakkında kapatma davası, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı'nın talebi üzerine, TBMM'de grubu bulunan her siyasi partinin 5'er üye ile temsil edildiği ve Meclis Başkanı'nın Başkanılığı’nda oluşturulacak komisyonun üye tam sayısının üçte 2 çoğunluğu ve gizli oyla vereceği izin üzerine açılacak dava sonucunda Anayasa Mahkemesi’nce karar bağlanacak.

Komisyonun bu kararı, yargı denetimi dışında olacak. Reddedilen izin başvurusunda ileri sürülen sebepler, hiç bir şekilde yeni bir başvuruya konu olamayacak.

Siyasi parti gruplarında ve TBMM'de izin konusunda görüşme yapılamayacak ve karar alınamayacak.

Partilerin kapatılma davasında devlet yardımında yoksun bırakılma, bağlı olduğu kapatma davasının ve kararın usulüne tabi olup tek başına dava konusu yapılamayacak.

Kapatma davasında, partililere verilen ''siyasetten men edilme'' süresi 5 yıldan 3 yıla indiriliyor.

Madde (7): Anayasanın ''dilekçe hakkı'' başlıklı maddesinde değişiklik yapılıyor.

Maddenin başlığı, ''dilekçe, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkı'' olarak yeniden düzenleniyor.

Maddeye eklenen hükümlerle herkese bilgi edinme ve ''kamu denetçisi''ne başvurma hakkı tanınıyor.

TBMM Başkanlığına bağlı olarak kurulması öngörülen ''Kamu Denetçiliği Kurumu'', idarenin işleyişi ile ilgili şikayetleri inceleyecek. Kamu başdenetçisi, TBMM tarafından gizli oyla ve 4 yıl için seçilecek.

MİLLETVEKİLİLİK DÜŞMEYECEK Madde (8): Anayasanın ''milletvekilliğinin düşmesi'' başlıklı 84. maddesinde değişiklik yapılıyor.

Buna göre, partinin temelli kapatılmasına beyan ve eylemleri ile sebep olduğu Anayasa Mahkemesinin kararında belirtilen milletvekilinin milletvekilliğinin, kararın, Resmi Gazete'de yayımlandığı tarihte sona ermesini öngören hükmü, yürürlükten kaldırılıyor.

Böylece parti kapatma davalarında, milletvekilliğinin düşürülmesi kararı verilemeyecek.

Madde (9): Anayasanın, TBMM'nin Başkanlık Divanının oluşumunu düzenleyen 94. maddesinde değişiklik yapılıyor. Seçim süresinin 5 yıldan 4 yıla indirilmesi nedeniyle Başkanlık Divanının 2. dönem görev süresi konusunda düzenleme yapılıyor. Buna göre, Başkanlık Divanı 2. devre, dönemin sonuna kadar görev yapacak. Mevcut düzenlemede, Başkanlık Divanının 3 yıl için görev yapması öngörülüyor.

YAŞ KARARLARINA DENETİM Madde (10): Anayasanın, ''Yargı Yolu'' başlıklı 125. maddesininde değişiklik yapılıyor. Yüksek Askeri Şura kararlarına yargı denetimi getiriliyor. Yargı, bu yetkiyi, idari eylem ve işlemin hukuka uygunluğunun denetimiyle sınırlı kullanacak, yerindelik denetimi yapamayacak.

Madde (11): Anayasanın devlette memur çalıştırılmasına ilişkin hükümler içeren 128. maddesinde değişiklik yapılıyor.

Maddeye, memurlara tanınacak olan ''toplu sözleşme hakkı'' yansıtılıyor.

Madde (12): Anayasanın, memurların disiplin kovuşturması konusunda hükümler getiren 129. maddesinde değişiklik yapılıyor. Uyarma ve kınama cezaları da yargı denetimine açılıyor.

Madde (13): Anayasanın ''Hakimler ve Savcıların Denetimi'' başlıklı 144. maddesinde değişiklik yapılıyor. Buna göre, adalet müfettişleri, sadece savcıları ve adalet hizmetlerini idari görevleri yönünden soruşturabilecek.

ASKERE SİVİL YARGI Madde (14): Anayasanın, ''Askeri Yargı'' başlıklı 145. maddesinde değişiklik yapılıyor. Buna göre, askeri mahkemeler, asker kişilerin sadece askerlik hizmet ve görevleri ile ilgili olarak işledikleri askeri suçlulara ait davalara bakmakla görevli olacak. Devletin güvenliğine, anayasal düzene ve düzenin işleyişine karşı suçlara ait davalar, her durumda adliye mahkemelerinde görülecek. Siviller savaş hali dışında askeri yargıda yargılanamayacak.

YÜKSEK MAHKEME DEĞİŞİYOR Madde (15): Anayasa Mahkemesinin kuruluşunu düzenleyen 146. maddede değişiklik yapılıyor. Buna göre, halen 11 asıl 4 yedek üyeden oluşan Anayasa Mahkemesi, 19 asıl üyeden oluşacak.

TBMM, 2 üyeyi Sayıştay Genel Kurulunun gösterdiği 3'er aday arasından, 1 üyeyi Baro başkanlarının avukatlar arasında göstereceği 3 aday arasından gizli oylamayla seçecek. Cumhurbaşkanı 3 üyeyi Yargıtay, 2 üyeyi Danıştay, 1 üyeyi Askeri Yüksek İdare Mahkemesince gösterilecek 3'er aday içinden, 3 üyeyi ise YÖK'ün kendi üyesi olmayan Yüksek Öğretim Kurumları öğretim üyeleri arasından göstereceği 3'er aday içinden seçecek. Cumhurbaşkanı 7 üyeyi ise direkt olarak atayacak. Cumhurbaşkanı, 5 üyeyi üst kademe yöneticileri, serbest avukatlar veya Anayasa Mahkemesi raportörleri arasından, 2 üyeyi ise yüksek öğrenim görmüş, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları arasından seçecek. Anayasa Mahkemesi 3 daireden oluşacak.

Madde (16): Anayasa Mahkemesi üyelerinin görev sürelerini düzenleyen 147. maddesinde değişiklik yapılıyor.

Buna göre, Anayasa Mahkemesi üyelerinin görev süresine limit getiriliyor. Üyeler, 12 yıl için seçilecek. Bir kişi 2 defa üyeliğe seçilemeyecek. Bir kişi, 12 yıldan önce yaş sınırını doldurursa emekliye ayrılacak.

Madde (17): Anayasa Mahkemesinin görev ve yetkilerini düzenleyen 148. maddesinde değişiklik yapılarak, kişisel başvuru hakkı tanınıyor. Buna göre, kişiler, ''Anayasa şikayeti'' başvurusunda bulunabilecek. Herkes, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi kapsamındaki Anayasal hak ve özgürlüklerden birinin kamu gücü tarafından ihlal edildiği iddiasıyla ve kanun yollarının tüketilmiş olması şartıyla Anayasa Mahkemesine başvurabilecek. Anayasa şikayetinde kanun yolunda gözetilmesi gereken hususlarda inceleme yapılamayacak.

Yüce Divan kararlarına karşı yeniden inceleme başvurusu yapılabilecek. Genel Kurulun yeniden inceleme sonucu verdiği kararlar kesin olacak.

Madde (18): Anayasa Mahkemesinin çalışma ve yargılama usulünü düzenleyen 149. maddesinde değişiklik yapılıyor.

Buna göre, Anayasa Mahkemesi, üç daire ve Genel Kurul halinde çalışacak. Daireler, daire başkanının başkanlığında dört üyenin katılımıyla toplanacak. Genel Kurul ise Mahkeme Başkanının başkanlığında en az 14 üye ile toplantı yapabilecek. Siyasi partilere ilişkin dava ve başvurulara Yüce Divan sıfatıyla Genel Kurul bakacak.

Anayasa değişikliğinde iptale, siyasi partilerin kapatılmasına ya da Devlet yardımından yoksun bırakılmasına karar verilebilmesi için üye tam sayısının üçte ikisinin oyu aranacak. Anayasa şikayeti başvuruları, gerekirse duruşmalı yapılabilecek.

Madde (19): Anayasanın, Askeri Yargıtaya ilişkin düzenleme içeren 156. maddesinde değişiklik yapılıyor. Buna göre, Askeri Yargıtay üyelerinin disiplin ve özlük işlerinde askerlik hizmetinin gereklerine bakılmayacak. Bunun için hakimlik teminatı esasları dikkate alınacak.

HSYK'NIN YAPISI Madde (20): Anayasanın Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun yapısını düzenleyen 159. maddesinde değişiklik yapılıyor. Bu kapsamda, HSYK'nın halen 7 olan asıl üye sayısı 21'e, 5 olan yedek üye sayısı ise 10'a çıkarılıyor.

HSYK, 3 daire halinde çalışacak. Kurulun Başkanı, Adalet Bakanı olmaya devam edecek. Adalet Bakanlığı Müsteşarının Kurulda yer alması sürecek. Kurulun, dört asıl üyesi, yüksek öğretim kurumlarının hukuk, iktisat ve siyasal bilimler dallarında görev yapan öğretim üyeleri, üst kademe yöneticileri ile avukatlar arasından Cumhurbaşkanınca, bir asıl ve bir yedek üyesi Anayasa Mahkemesi raportörleri arasından Anayasa Mahkemesince, üç asıl ve iki yedek üyesi Yargıtay üyeleri arasından Yargıtay Genel Kurulunca, bir asıl ve bir yedek üyesi Danıştay üyeleri arasından Danıştay Genel Kurulunca, yedi asıl ve dört yedek üyesi birinci sınıf olup, birinci sınıfa ayrılmayı gerektiren nitelikleri yitirmemiş adli yargı hakim ve savcıları arasından adli yargı hakim ve savcılarınca, üç asıl ve iki yedek üyesi, idari yargı hakim ve savcıları arasından idari yargı hakim ve savcılarınca, dört yıl için seçilecek. Süresi biten üyeler yeniden seçilebilecek.

Kurulun meslekten çıkarma cezasına ilişkin kararlarına itiraz yolu getiriliyor. Kurulun diğer kararlarına karşı yargı mercilerine başvurulamayacak.

Madde (21): Anayasanın, 12 Eylül yöneticilerinin yargılanmasını önleyen geçici 15. maddesi, yürürlükten kaldırılıyor.

ÜÇ GEÇİCİ MADDE Madde (22): Anayasaya 3 geçici madde ekleniyor.

Buna göre, teklifle Anayasa Mahkemesinin görevlerinde yapılan değişiklikler, mevcut davalarda da uygulanacak. Anayasa Mahkemesinin mevcut yedek üyeleri, asıl üye sıfatını kazanacak.

Anayasa Mahkemesinin kalan üyeleri ile HSYK üyelerinin seçimine ilişkin düzenleme de yapılıyor.

Yürürlük Maddesi: Buna göre, teklif, yasalaşması halinde yürürlüğe girecek. Halk oyuna sunulması halinde ise tümüyle oylanacak.

ntvmsnbc ve Ajanslar

Anayasa değişiklik teklifi karşılaştırmalı tablo

Adliyede bağlantıları olduğunu söyleyip tahliye veya beraat vaadiyle dolandıran çeteye operasyon

Yargıtay, Selçuk Kozağaçlı ve Barkın Timtik’in cezalarını onadı

Tahir Elçi'nin vurularak öldürülmesiyle ilgili süren davada sanıkların beraatı yönünde mütalaa

Mehmet Uçum: Demokratik birikimimiz yeni anayasanın en sağlam temeli olacaktır

TBB Başkanı Sağkan: "Biz hukuk devleti diye haykırırken kanun devleti bile olmaktan uzaklaşılıyor"

Yiyecek-içecek satışı yapan işletmelerde geçerli olan yüzde 8 KDV oranı yüzde 10'a, yüzde 18 olan KDV oranı ise yüzde 20'ye yükseltildi

Fatma Duygu'yu 4'üncü kattan atan avukat gülüp müzik açmış!

Anayasa Mahkemesi Heyeti Anıtkabir’i ziyaret etti

Evine hacze gelen avukatlar ile icra memurunu dövdürdüğü iddiasıyla tutuklandı

AYM Başkanı Kadir Özkaya'dan dikkat çeken sözler