AYM'nin 2021/15011 başvuru numaralı kararı

I. BAŞVURUNUN KONUSU

1. Başvuru, yargılamanın uzun sürmesi nedeniyle makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

II. BAŞVURU SÜRECİ

2. Başvuru 24/2/2021 tarihinde yapılmıştır. Komisyonca, geçici olarak adli yardım talebi kabul edilerek makul sürede yargılanma hakkı dışındaki şikâyetlerin kabul edilemez olduğuna, anılan hakka ilişkin şikâyetin kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar vermiştir.

3. Başvuru belgelerinin bir örneği bilgi için Adalet Bakanlığına gönderilmiştir.

III. OLAY VE OLGULAR

4. Başvuru formu ve eklerinde ifade edildiği şekliyle ve Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi (UYAP) aracılığıyla erişilen bilgi ve belgeler çerçevesinde ilgili olaylar özetle şöyledir:

5. Başvurucu, hakkında başlatılan bir soruşturma kapsamında 7/4/2015 tarihinde gözaltına alınmış, 8/4/2015 tarihinde serbest bırakılmıştır.

6. Başvurucu 15/10/2015 tarihinde hakkında beraat kararı verilmesi üzerine koruma tedbirlerinden kaynaklı tazminat davası açmış ve açılan dava hakkında 1/3/2016 tarihinde karar verilmiştir.

7. Verilen karar Yargıtay 12. Ceza Dairesinin 7/12/2020 tarihli onama kararıyla kesinleşmiştir.

8. Başvurucu 24/2/2021 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur.

IV. İNCELEME VE GEREKÇE

9. Anayasa Mahkemesinin 7/6/2023 tarihinde yapmış olduğu toplantıda başvuru incelenip gereği düşünüldü:

A. Başvurucunun İddiaları

10. Başvurucu, bireysel başvuru konusu yargılamanın uzun sürmesi nedeniyle makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiğini ileri sürmüştür.

B. Değerlendirme

11. Anayasa’nın 148. maddesinin üçüncü fıkrası şöyledir:

“Herkes, Anayasada güvence altına alınmış temel hak ve özgürlüklerinden, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi kapsamındaki herhangi birinin kamu gücü tarafından, ihlal edildiği iddiasıyla Anayasa Mahkemesine başvurabilir..."

12. 30/3/2011 tarih ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun’un “Bireysel başvuru hakkı” kenar başlıklı 45. maddesinin (1) numaralı fıkrası şöyledir:

“Herkes, Anayasada güvence altına alınmış temel hak ve özgürlüklerinden, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve buna ek Türkiye’nin taraf olduğu protokoller kapsamındaki herhangi birinin kamu gücü tarafından, ihlal edildiği iddiasıyla Anayasa Mahkemesine başvurabilir.”

13. 6216 sayılı Kanun’un “Bireysel başvuru hakkına sahip olanlar” kenar başlıklı 46. maddesinin (1) numaralı fıkrası şöyledir:

 “Bireysel başvuru ancak ihlale yol açtığı ileri sürülen işlem, eylem ya da ihmal nedeniyle güncel ve kişisel bir hakkı doğrudan etkilenenler tarafından yapılabilir.”

14. 6216 sayılı Kanun'un "Başvuru hakkının kötüye kullanılması" kenar başlıklı 51. maddesi şöyledir:

"Bireysel başvuru hakkını açıkça kötüye kullandığı tespit edilen başvurucular aleyhine, yargılama giderlerinin dışında, ayrıca ikibin Türk Lirasından fazla olmamak üzere disiplin para cezasına hükmedilebilir."

15. Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün (İçtüzük) “Başvuru hakkının kötüye kullanılması” başlıklı 83. maddesinin (1) numaralı fıkrası şöyledir:

 “(1) Başvurucunun istismar edici, yanıltıcı ve benzeri nitelikteki davranışlarıyla bireysel başvuru hakkını açıkça kötüye kullandığının tespit edilmesi hâlinde incelemenin her aşamasında başvuru reddedilir ve yargılama giderleri dışında, ilgilinin ikibin Türk Lirasından fazla olmamak üzere disiplin para cezasıyla cezalandırılmasına karar verilebilir.”

16. İçtüzük'ün "Bireysel başvuru formu ve ekleri" başlıklı 59. maddesinin (5) numaralı fıkrası şöyledir:

"Başvurucuların, adreslerinde veya başvuruyla ilgili koşullarda herhangi bir değişiklik meydana geldiğinde bunu Mahkemeye bildirmeleri zorunludur."

17. Anılan düzenlemeler, genel hukuk teorisinde bir kamu düzeni kuralı olarak ele alınan ve genel olarak bir hakkın açıkça öngörüldüğü amaç dışında ve başkalarını zarara sokacak şekilde kullanılmasının hukuk düzenince himaye edilmeyeceğini ifade eden hakkın kötüye kullanılmasının bireysel başvuru alanında özel olarak ele alındığı görülmektedir. Bu bağlamda bireysel başvuru usulünün amacına açıkça aykırı olan ve Anayasa Mahkemesinin başvuruyu gereği gibi değerlendirmesini engelleyen davranışların başvuru hakkının kötüye kullanılması olarak değerlendirilmesi mümkündür (S.Ö., B. No: 2013/7087, 18/9/2014, § 28).

18. Bu kapsamda özellikle başvurunun değerlendirilmesi noktasında esaslı olan bir unsur hakkında bilgi verilmemesi durumunda başvuru hakkının kötüye kullanıldığı kabul edilebilecektir (S.Ö., § 29).

19. Başvurucu, koruma tedbirinden kaynaklanan tazminat davasının makul süre içerisinde sonuçlandırılmadığını belirterek, makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiğini ileri sürmüş, 50.000 TL manevi 50.000 TL maddi tazminat ödenmesini talep etmiştir.

20. Başvuru dosyasına ilişkin UYAP incelemesinde başvurucunun aynı konu ile ilgili olarak Anayasa Mahkemesine 20/8/2020 başvuru tarihli ve 2020/27560 numaralı bireysel başvuruyu yaptığı ve başvurusunun 2019/8812 numaralı bireysel başvuru dosyası ile birleştirilerek 8.000 TL manevi tazminata hükmedildiği, böylece ihlalin ve sonuçlarının ortadan kalktığı anlaşılmıştır.

21. Yukarıda yer verilen düzenlemeler uyarınca Anayasa Mahkemesi, başvurucunun bireysel başvuru hakkını açıkça kötüye kullandığının tespit edilmesi hâlinde incelemenin her aşamasında bireysel başvuruyu reddeder.

22. Somut başvuru açısından başvurucunun 20/8/2020 tarihli ve 2020/27560 numaralı bireysel başvuruda bulunduğu ve başvurusunun kabul edilerek 8.000 TL manevi tazminata hükmedilmesinden yaklaşık iki ay sonra mevcut bireysel başvuruyu yaptığı anlaşılmıştır. Mevcut başvuruda, İçtüzük'ün 59. maddesinin (5) numaralı fıkrasında belirtilen yükümlülüklerine açıkça aykırı olarak önceki bireysel başvurusuna ilişkin herhangi bir bilgi sunmadığı, böylece başvuru hakkını kötüye kullandığı nazara alındığında başvurunun reddine ve 6216 sayılı Kanun'un 51. maddesi uyarınca başvurucu aleyhine takdiren 1.000 TL disiplin para cezasına hükmedilmesine ve bu cezanın başvurucudan tahsiline karar verilmesi gerekir. Ayrıca başvuru hakkının kötüye kullanılması nedeniyle başvuru reddedildiğinden adli yardım kapsamında tahsil edilmeyen 487,60 TL başvuru harcının başvurucudan tahsiline karar verilmesi gerekir.

V. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Başvurunun, başvuru hakkının kötüye kullanılması nedeniyle REDDİNE,

B. 6216 sayılı Kanun'un 51. maddesi uyarınca 1.000 TL disiplin para cezasının başvurucudan TAHSİLİNE,

C. Başvuru, başvuru hakkının kötüye kullanılması nedeniyle reddedildiğinden487,60 TL harcın başvurucudan TAHSİLİNE,

D. Kararın bir örneğinin Adana Barosuna GÖNDERİLMESİNE 7/6/2023 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.