AYM'nin 2022/34500 başvuru numaralı kararı

I. BAŞVURUNUN ÖZETİ

1. Başvuru; yurt dışındaki bir üniversiteden burs kazanan başvurucunun izinli sayılma talebinin idarece reddedilmesi nedeniyle eğitim hakkının ve eşitlik ilkesinin, on gün işe gelmediği gerekçe gösterilerek kamu görevinden çekilmiş sayılması nedeniyle çalışma hakkının, açtığı davanın uzun sürmesi nedeniyle de makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiği iddialarına ilişkindir.

2. Olayların gerçekleştiği tarihte Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Yabancı Diller Bölümünde okutman olarak görev yapan başvurucu Türkiye Fulbright Eğitim Komisyonu tarafından verilen 2015-2016 akademik yılı Fulbright Yabancı Dil Öğretim Asistanlığı (FLTA) bursunu kazanmıştır. Bu bursu kazananlar Amerikan üniversitelerindeki Türkçe dil eğitimi programlarında dokuz ay süreyle öğretim asistanı olarak görev yapmaktadır.

3. Başvurucu bahsi geçen burs kapsamında Amerika Birleşik Devletleri'ndeki Michigan Devlet Üniversitesinde yabancı dil öğretim asistanlığı yapabilmek için çalıştığı kurumdan 13/7/2015 tarihinde dokuz ay süreyle (9/8/2015-6/5/2016) izinli sayılmasını talep etmiştir. İdare, başvurucunun bu talebini yeterli sayıda öğretim görevlisi bulunmadığı gerekçesiyle 20/7/2015 tarihinde reddetmiştir. Başvurucunun bu işleme karşı açtığı iptal davası da İdare Mahkemesince reddedilmiş, davanın reddine ilişkin karar Danıştayın temyiz ve karar düzeltme incelemelerinden geçerek 27/6/2018 tarihinde kesinleşmiştir.

4. Başvurucu vekili bahsi geçen davaya ilişkin nihai hükmü 3/8/2018 tarihinde öğrenmiştir.

5. Başvurucu ayrıca izinli sayılmayı talep ettiği tarihlere (9/8/2015-6/5/2016) rastlayan 7/8/2015-5/9/2015 tarihlerinde sağlık raporu olduğu için işe devam etmemiştir. Başvurucunun söz konusu raporun bitmesinden hemen sonra -7/9/2015-18/9/2015 tarihlerinde- mazeretsiz olarak on gün işe devam etmediğinin idarece tespit edilmesi üzerine kamu görevinden çekilmiş sayılmasına karar verilmiştir. Başvurucunun bu işleme karşı açtığı iptal davası, on gün boyunca kesintisiz bir şekilde işe devam etmediğinin tutanakla sabit olduğu gerekçesiyle reddedilmiştir. Başvurucunun bahsi geçen karara yönelik istinaf istemi Bölge İdare Mahkemesince, bölge idare mahkemesi kararına yönelik temyiz istemi ise Danıştayca reddedilmiş ve idare mahkemesi kararı kesinleşmiştir.

6. Başvurucu bahsi geçen yargılamaya ilişkin nihai hükmü 27/2/2022 tarihinde öğrendikten sonra 21/3/2022 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur.

7. Başvurunun kabul edilebilirlik ve esas incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

II. DEĞERLENDİRME

A. Eğitim Hakkının ve Eşitlik İlkesinin İhlal Edildiğine İlişkin İddialar

8. Başvurucu eldeki başvuruda iki ayrı davayı bireysel başvuruya konu etmektedir. Davalardan ilki izin talebinin idarece reddedilmesine ilişkin işleme karşı açılmış olan davadır. İkincisi ise kamu görevinden çekilmiş sayılmaya ilişkin işlemin konu edildiği davadır.

9. Başvurucu izin talebinin reddedilmesine ilişkin dava süreciyle ilgili olarak; yurt dışına gidebilmek için izin talep ettiği tarihte görev yaptığı Bölümde elli dokuz tane öğretim görevlisi olduğunu, idarenin yeterli öğretim görevlisi olmadığı yolundaki savunmasının yerinde olmadığını, ayrıca aynı Bölümde görev yapan başka öğretim görevlilerinin izin taleplerinin kabul edildiğini belirterek izin talebinin reddedilmesi nedeniyle eğitim hakkının ve eşitlik ilkesinin ihlal edildiğini ileri sürmektedir. Adalet Bakanlığı (Bakanlık) görüşünde bireysel başvuruya konu davalara ilişkin süreçleri özetlemiş ve Mahkemelerin değerlendirmelerinde hukuka aykırı bir durum bulunmadığını, başvurucunun adil yargılanma hakkı kapsamındaki şikâyetlerinin kabul edilebilir olmadığını belirtmiştir. Başvurucu, Bakanlık görüşüne karşı verdiği beyanda başvuru formunda ileri sürdüğü ihlal iddialarını yinelemiştir.

10. Başvurucunun söz konusu iddiaları eğitim hakkı ve eşitlik ilkesi kapsamında incelenmiştir.

11. Bireysel başvurunun ön şartlarından biri de başvuru süresidir. Süre, başvurunun her aşamasında dikkate alınması gereken bir usul hükmüdür (Deniz Baykal, B. No: 2013/7521, 4/12/2013, § 32). 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun’un 47. maddesinin (5) numaralı fıkrası ile Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün 64. maddesinin (1) numaralı fıkrası gereği bireysel başvurunun başvuru yollarının tüketildiği, başvuru yolu öngörülmemiş ise ihlalin öğrenildiği tarihten itibaren otuz gün içinde yapılması gerekir.

12. Başvurucu izin talebinin reddedilmesine ilişkin işleme karşı açtığı davada verilen 27/6/2018 tarihli nihai hükmü tebligat yoluyla 3/8/2018 tarihinde öğrenmiş hem bu davayı hem de sonraki bir tarihte kesinleşen kamu görevinden çekilmiş sayılmasına ilişkin işleme karşı açtığı davayı 21/3/2022 tarihinde bireysel başvuruya konu etmiştir. 27/6/2018 tarihinde kesinleşen hüküm yönünden nihai kararın öğrenilmesinden itibaren otuz gün geçtikten sonra bireysel başvuruda bulunulduğundan başvurunun bu kısmının süre aşımı nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

13. Açıklanan gerekçelerle başvurucunun eğitim hakkının ve eşitlik ilkesinin ihlal edildiği iddialarının diğer kabul edilebilirlik koşulları yönünden incelenmeksizin süre aşımı nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

B. Çalışma Hakkının ve Makul Sürede Yargılanma Hakkının İhlal Edildiğine İlişkin İddialar

14. Başvurucu kamu görevinden çekilmiş sayılmasına ilişkin işlemle ilgili dava yönünden; öğretim elemanlarının yürüttüğü kamu hizmetinin diğer memurlardan farklı olduğunu, bu sebeple de 4/11/1981 tarihli ve 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu'nda müstafi sayılmaya ilişkin hüküm bulunmadığını ancak kendisine 4/7/1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun hükümleri uygulanarak kamu görevinde çekilmiş sayıldığını, kendisine bu usulün uygulanamayacağını, öncelikle hakkında bir soruşturma yapılması gerektiğini, çalışma hakkının usulsüz bir şekilde elinden alındığını belirterek çalışma hakkının ihlal edildiğini ileri sürmüştür. Başvurucu ayrıca yargılamanın uzun sürmesi nedeniyle de makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiğinden yakınmıştır.

15. Başvurucunun çalışma hakkının ihlal edildiği iddiasının Serkan Acar (B. No: 2013/1613, 2/10/2013) kararı doğrultusunda konu bakımında yetkisizlik nedeniyle, makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiği iddiasının ise Veysi Ado ([GK] B. No: 2022/100837, 27/4/2023) kararı doğrultusunda başvuru yollarının tüketilmemesi nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

III. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Eğitim hakkının ve eşitlik ilkesinin ihlal edildiği iddialarının süre aşımı nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

B. Çalışma hakkının ihlal edildiği iddiasının konu bakımından yetkisizlik nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

C. Makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiği iddiasının başvuru yollarının tüketilmemesi nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

D. Yargılama giderlerinin başvurucu üzerinde BIRAKILMASINA 20/3/2024 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.