Ceza Hukukunda Doğrudan Kast, Olası Kast, Basit Taksir ve Bilinçli Taksir Kavramları

Kast bilme ve isteme unsurlarını içerecek bir şekilde, hukuka aykırı fiilin gerçekleştirilmesi hakkında bilinçli irade demektir. Bilinç, yapılan fiilin ceza hukuku bakımından tipikliğinin bütün unsurlarını kapsamaktadır. Kast, somut olayın özelliklerine ve bu özellik içindeki ayrıntıların niteliklerine göre tespit edilmelidir. Diğer bir ifadeyle, kast harici delillerle yani tanık anlatımları, bilirkişi raporları, şikâyetçinin ifadeleri, kamera kayıtları, olay yeri krokileri ve inceleme raporları, bilimsel ve teknik bulgularla tespit edilebileceği gibi harici delillerden tamamen bağımsız olan kanıtla, örneğin itiraf yoluyla da tespit edilebilir. Failin suçun kanuni tanımındaki esas maksat dışında ihtimal dâhilindeki neticelerin gerçekleşebileceğini öngörmesine rağmen, bu neticelerin gerçekleşmesine kayıtsız kalarak eylemi gerçekleştirmesi ve neticeyi kabullenmiş olması halinde olası kast vardır. Failin hareketinden tipe uygun, hukuka aykırı bir neticenin gerçekleşmesi ihtimal dâhilinde bulunmakla beraber, failin neticeyi öngörmesine rağmen, bu neticeleri önlenebileceğini yükümlülüklere aykırı biçimde güvenerek, neticenin oluşmaması için çaba sarf etmesine karşın, istenmeyen neticenin meydana gelmesi halinde bilinçli taksir vardır. Bu kitapta ceza hukukunun problemli alanları olan başta kusurluluk, kast ve taksir olmak üzere suç genel teorisine ilişkin temel konular uygulamaya ışık tutacak şekilde ayrıntılı bir şekilde incelenmiştir.

---

İÇİNDEKİLER

Önsöz 7 Kısaltmalar 19 Giriş 21 Birinci Bölüm

GENEL BİLGİLER

I. CEZA SORUMLULUĞU KAVRAMI VE TARİHİ GELİŞİMİ 25

A. Ceza Sorumluluğu Kavramı 25 B. Ceza Sorumluluğunun Tarihi Gelişimi 26 1. Başkasının Fiilinden Sorumluluk 27 2. Objektif Sorumluluk 28 3. Kusurlu Sorumluluk 29 4. Kişilik Yönünden Sorumluluk 31

II. CEZA SORUMLULUĞUNUN ESASI OLARAK KUSURLULUK 32

A. KUSURLULUĞUN ESASINI OLUŞTURAN TEORİLER 35 1. Psikolojik Teori 35 2. Normatif Teori 37 3. Değerlendirme ve Kanaatimiz 39 B. Kusurluluğun Kapsamı 40 1. Genel Olarak 40 2. Kusur ve Haksızlık İlişkisi 44 3. Kusurda Eylemin Esas Alınması 47 4. Kastın Suç Genel Teorisi İçindeki Yeri ve Kusurlulukla İlişkisi 49 C. Kusurluluk ve Kusur Yeteneği Arasındaki İlişki 53 D. Kusurluluğu Kaldıran Haller 55 1. Kavram 55 2. Kaza ve Tesadüf 56 3. Zorlayıcı Neden 57 4. Cebir ve Şiddet 58 5. Korkutma 58 6. Tehdit 59 7. Hata 59 E. Kusurluluk ve Ceza Sorumluluğu Arasındaki İlişki 60 1. Kasttan Doğan Ceza Sorumluluğu 62 2. Taksirden Doğan Ceza Sorumluluğu 63 3. Kast–Taksir Kombinasyonu 65 4. Objektif Sorumluluk 70 F. Kusur Yeteneği Bulunmayanların Kasten Hareket Edip Edemeyeceği Sorunu 71 İkinci Bölüm

KASTIN UNSURLARI VE ÇEŞİTLERİ

I. KASTTAN DOĞAN CEZA SORUMLULUĞU 73 A. Kavram 73 B. Kastın Hukuki Esası 77 1. Tasavvur Teorisi 77 2. İrade Teorisi 78 3. Bilinç ve İrade Teorisi 80 4. Değerlendirme ve Kanaatimiz 81 C. Kastın Unsurları 81 1. Bilme Unsuru 81 2. İsteme Unsuru 85 D. Kastın Aranacağı Zaman 91 1. Başlangıçta Kast 92 2. Sonradan Oluşan (veya eklenen) Kast 92 3. Kastın Aranacağı Zaman ve Nedeninde Serbest Hareketler (actiones liberae in causa) Kuralı 94 E. Kast, Saik ve Maksat Kavramları Arasındaki İlişki 97

II. KAST KAVRAMININ KANUNEN TANIMLANMASI 99 A. Mukayeseli Hukukta Kastın Düzenlenmesi 99 B. Türk Hukukunda Kastın Kanunen Tanımlanması 100 C. Değerlendirme ve Kanaatimiz 101

III. KASTIN TÜRLERİ 102 A. Genel Kast – Özel Kast 102 B. Asıl Kast – Tali Kast 104 C. Tehlike Kastı – Zarar Kastı 104 D. Ani Kast – Düşünce (Tasarlama) Kastı 108 1. Plan Kurma Teorisi 110 2. Soğukkanlılık Teorisi 111 3. Yargıtay Kararları Işığında Tasarlama 111 4. Tasarlama ile Haksız Tahrik İlişkisi 113 5. Değerlendirme ve Kanaatimiz 114 E. Belirli Kast – Belirli Olmayan Kast 114 F. Doğrudan Kast – Olası Kast 116 G. Seçimlik Kast 122 H. Weber Kastı 123

IV. KASTIN BELİRLENMESİ 124 A. Karine Usulü 125 B. İspat Usulü 126 C. Türk Ceza Hukuku Sistemi 126 E. Amerikan Ceza Hukukunda Kastın Tespiti 128 F. Yargıtay Kararları Işığında Kastın Tespiti 132 1. Fail ile Mağdur Arasında Olay Öncesine Dayalı Öldürmeyi Gerektirir Bir Husumet Bulunup Bulunmadığı 137 2. Olayda Kullanılan Vasıtanın Öldürmeye Elverişli Olup Olmadığı 137 3. Mağdurdaki Darbe Sayısı ve Şiddeti 138 4. Darbelerin Vurulduğu Bölgenin Hayati Önem Taşıyıp Taşımadığı 139 5. Failin Fiiline Kendiliğinden Mİ Yoksa Engel Bir Nedenden Dolayı Mı Son Verdiği 139 6. Failin Olay Sırasında ve Sonrasında Mağdura Yönelik Davranışları 140 7. Failin Saiki ve Kullanılan Vasıtanın Kullanış Biçimi 141 G. Değerlendirme ve Kanaatimiz 142

V. OLASI KAST 147 A. Kavram 147 1. Mukayeseli Hukukta Olası Kast 151 2. Olası Kast Kavramının Kanunen Tanımlanması Meselesi 153 3. Değerlendirme ve Kanaatimiz 158 4. Olası Kastta Ceza İndirimi Meselesi 162 5. Yargıtay Kararları Işığında Olası Kast 164 B. Olası Kastın Tespiti 170 C. Olası Kastla İşlenebilen Suçlar 174 D. Olası Kastta Teşebbüs 175 1. Genel Olarak 175 2. Yargıtay’ın Görüşü 177 3. Değerlendirme ve Kanaatimiz 178

VI. KAST VE HUKUKA AYKIRILIK BİLİNCİ ARASINDAKİ İLİŞKİ 180 A. Genel Olarak 180 B. Kasten İşlenen Eylemler ile Hukuka Aykırılık Bilinci Arasındaki Sınır 182 1. Hukuka Aykırılığın Kalkması 185 2. Hukuka Aykırılığın Suç Tipinde Gösterilmesinin Anlamı 188 3. 5237 Sayılı Türk Ceza Kanununda Düzenlenen Hukuka Uygunluk Nedenleri 190 4. Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Sınırın Aşılması 195 a. Genel Olarak 195 b. Sınırın Kasten Aşılması 197 c. Sınırın Mücbir Sebeple Aşılması 198 d. Sınırın Taksirle Aşılması 200

VII. KASTEN İŞLENEN İHMALİ SUÇLAR 202 A. Genel Olarak İhmal Kavramı 202 1. İhmali Suçların Çeşitleri 205 a. Gerçek İhmali Suçlar 205 b. Görünüşte İhmali Suçlar 205 B. İhmal ve Kast Kavramları Arasındaki İlişki 207 C. Kasten İşlenen İhmali Suçların Çeşitleri 210 1. Kasten Öldürmenin İhmali Davranışla İşlenmesi 210 2. Kasten Yaralamanın İhmali Davranışla İşlenmesi 217 Üçüncü Bölüm

KAST VE TAKSİR AYRIMI

I. TAKSİRDEN DOĞAN CEZA SORUMLULUĞU 221

II. TAKSİRİN UNSURLARI 224 A. Fiilin Taksirle İşlenebilen Bir Suç Olması 224 B. Hareketin İradi Olması 225 C. Dikkat ve Özen Yükümlülüğünün Yerine Getirilmemiş Olması 226 D. Neticenin Öngörülebilir Olması 232 E. Neticenin İstenmemiş Olması 234 F. Hareket ile Netice Arasında Nedensellik Bağının Varlığı 236 1. Genel Olarak 236 2. Üçüncü Şahsın ve Mağdurun Hareketi 238 a. Üçüncü Şahsın Kusursuz Hareketi 238 b. Üçüncü Şahsın Kusurlu Hareketi 239 c. Mağdurun Kusursuz Hareketi 241 d. Mağdurun Kusurlu Hareketi 242

III. TAKSİRİN ÇEŞİTLERİ 245 A. Basit Taksir – Bilinçli Taksir 245 1. Basit Taksirin Kapsamı ve Niteliği 245 a. Basit Taksir Kavramı 245 b. Basit Taksirin Kanunen Tanımlanması Meselesi 251 c. Değerlendirme ve Kanaatimiz 254 2. Bilinçli Taksirin Kapsamı ve Niteliği 255 a. Bilinçli Taksir Kavramı 255 b. Bilinçli Taksirin Kanunen Tanımlanması Meselesi 262 c. Değerlendirme ve Kanaatimiz 264 B. Bilinçli Taksir ve Basit Taksir Ayrımı 268 1. Genel Olarak 268 2. Bilinçli Taksiri Kast Kavramı İçine Sokan Görüş 272 3. Bilinçli Taksiri Üçüncü Bir Kusurluluk Şekli Olarak Kabul Eden Görüş 272 4. Bilinçli Taksiri, Taksirin Bir Çeşidi Olarak Kabul Eden Görüş 273 5. Değerlendirme ve Kanaatimiz 273

IV. KASTEN VE TAKSİRLE İŞLENEN SUÇLARIN AYIRIMINDAKİ KRİTERLER 276 A. Kast ve Taksir Ayrımı 276 1. Genel Olarak 276 2. Yargıtay’ın Görüşü 279 3. Değerlendirme ve Kanaatimiz 282 4. Kast ve Taksirin Aynı Sonuç Üzerinde Birbirlerinden Bağımsız Olarak Gerçekleşme Hali 283 B. Olası Kast ve Bilinçli Taksir Ayrımı 284 1. Genel Olarak 284 2. 5237 Sayılı Türk Ceza Kanununda Olası Kast ve Bilinçli Taksir Ayrımı 287 3. Yargıtay’ın Görüşü 291 4. Değerlendirme ve Kanaatimiz 296

V. KAST – TAKSİR KOMBİNASYONLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ 304 A. Kavram 304 B. Unsurları 306 C. Netice Sebebiyle Ağırlaşmış Suç ve Nedensellik Bağlantısı 308 D. 5237 Sayılı Türk Ceza Kanununda Düzenlenen Netice Sebebiyle Ağırlaşmış Suçlar 310 1. Genel Olarak 310 2. Kasten Yaralama Sonucunda Ölüm Meydana Gelmesi 312

VI. KAST VE TAKSİRİN BULUNMAMASI HALİNDE NE HÜKÜM VERİLECEĞİ SORUNU 317 Dördüncü Bölüm

KASTI ETKİLEYEN HALLER

I. HATA KAVRAMI 319 A. Hata Halinin Kast İle İlişkisi 321 1. Hukuki Hata 321 a. Genel Olarak 321 b. Doktrindeki Görüşler 325 c. 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunundaki Hukuki Hata 330 d. Değerlendirme ve Kanaatimiz 333 2. Maddi Hata 338 a. Genel Olarak 338 b. Suçun Maddi Unsurlarında Hata 340 c. Suçun Nitelikli Hallerinde Hata 345 d. Ceza Sorumluluğunu Ortadan Kaldıran veya Azaltan Nedenlerde Hata 346 aa. Hukuka Uygunluk Nedenlerinden Hata 346 bb. Kusurluğu Etkileyen Nedenlerde Hata 350 e. Nedensellik Bağında Hata 352 f. Şahısta Hata 353 g. Hedefte Sapma 354

II. KUSURLULUĞU ORTADAN KALDIRAN HATAYA DÜŞÜLMESİ HALİNDE NE HÜKÜM VERİLECEĞİ SORUNU 357

Sonuç 359 Kaynaklar 377 Kavram Dizini 385 Yazar Hakkında 387

Ceza Hukukunda Doğrudan Kast, Olası Kast, Basit Taksir ve Bilinçli Taksir Kavramları

Yargıtay Kararları Işığında Suç Örgütleri

Kamu İcra Hukuku ve 6183 Sayılı Kanun Uygulaması