CEZA HUKUKUNDA UZLAŞMA ve UZLAŞTIRMACILAR İÇİN CEZA HUKUKU

CEZA HUKUKUNDA UZLAŞMA ve UZLAŞTIRMACILAR İÇİN CEZA HUKUKU DR. CENGİZ APAYDIN UZLAŞTIRMA BÜROSU CUMHURİYET SAVCISI 1968 yılında Ankara’nın Polatlı ilçesinde doğdu. İlk ve orta öğrenimimi Polatlı’da tamamladı.1985–1989 tarihleri arasında İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ni bitirdi. 1989–1990 tarihleri arasında İstanbul Barosu ve İstanbul Adliyesi’nde avukatlık stajını tamamladı.1990–1992 tarihleri arasında İstanbul Adliyesi’nde hâkimlik stajını tamamladı. 1993 -1995 yıllarında Şırnak Cumhuriyet Savcılığı yaptı. 1995 -1996 yıllarında Denizli-Serinhisar Cumhuriyet Savcılığı yaptı. 1996 yılında İstanbul Üniversitesi’nde yüksek lisans yaptı. 1996 -1997 yıllarında Ankara’da Deniz Kuvvetleri Komutanlığı’nda Askeri Savcı olarak askerlik görevini yerine getirdi. 1997 -2000 yılları arasında Denizli-Serinhisar Cumhuriyet Savcılığı yaptı. 2000–2003 tarihleri arasında Giresun-Piraziz Cumhuriyet Savcılığı yaptı. 2003 tarihlerinde İstanbul-Ümraniye Cumhuriyet Savcılığına atandı. 2005–2006 tarihleri arasında Yeditepe Üniversitesi’nde 9 ay İngilizce hazırlık eğitimini ileri düzeyde bitirdi. 2008 yılında Marmara Üniversitesi’nde Kamu Hukuku alanında doktora yaptı. “Ceza Hukuku ve Adli Tıp Açısından Kusur Yeteneği”,“ Ceza Hukukunda Doğrudan Kast, Olası Kast, Basit Taksir ve Bilinçli Taksir Kavramları, “Taksirle Yaralama, Taksirle Ölüm ve Olası Kastla İnsan Öldürme Suçları”, “Trafik Güvenliğini Tehlikeye Sokma Suçları ve Trafik Ceza Hukuku” , “ Çocuklar İçin Ceza Hukuku Bilinci” , “ Meşru Savunma” ve “Bilişim Suçları ve Bilişim Ceza Hukuku” ve "Yargıtay Kararları Işığında Olası Kast ve Bilinçli Taksir" isimli eserleri bulunmaktadır. Hakemli hukuk dergilerinde ve hukuk sitelerinde ceza hukuku alanında sayısız makaleler yazdı. Suç Genel Teorisi, Bilişim Ceza Hukuku, Meşru Savunma Hukuku, Trafik Ceza Hukuku, Tıp Ceza Hukuku, Çocuk Ceza Hukuku, Polis Ceza Hukuku ve Uzlaşma Hukuku alanlarında sayısız makaleler yazıp, yüzlerce konferans ve seminer vermiştir. Hem teorik hem de pratik çalışmaları olan yazar “Suçüstü ve Müracaat Cumhuriyet Savcılığı”, “Asliye Ceza Mahkemesi Duruşma Cumhuriyet Savcılığı”, “Ağır Ceza Mahkemesi Duruşma Cumhuriyet Savcılığı”, “Genel Soruşturma Cumhuriyet Savcılığı”, “Uzlaşma Bürosu Cumhuriyet Savcılığı”, “Bilişim Bürosu Cumhuriyet Savcılığı” ve “ Çocuk Bürosu Cumhuriyet Savcılığı” yapmıştır. Yazar halen İstanbul Anadolu Adliyesi’nde Uzlaşma Bürosunda Cumhuriyet savcısı olarak görev yapmaktadır. ÖNSÖZ Ceza hukukunda uzlaşma kavramı 2016 ve 2017 yıllarında yapılan yasal düzenlemeler (yasa ve yönetmelik) doğrultusunda hızla değişmekte ve gelişmekte olup, uzlaşma kurumunun etkinlik alanının gelişmesi uygulamada önemli ve problemli alanlar oluşturmaktadır. Yeni suç tiplerinin uzlaşma kapsamına alınmış olması önemli bir gelişme olmakla birlikte, kurumun uygulama alanının altyapı yetersizlikleri nedeniyle uygulamada ciddi sorunlara sebebiyet verdiği gözlemlenmektedir. Bu konuda önemli sorunlardan biri soruşturmada delillerin toplanmadan soruşturma evraklarının uzlaştırma bürosuna gönderiliyor olması ve uzlaştırmacı eğitimlerinin henüz yetersiz olmasıdır. Adalet Bakanlığı'nda Uzlaştırma Dairesi Başkanlığı kurulmalısı, adliyelerde uzlaştırma bürolarının kurularak Cumhuriyet Başsavcılığı bünyesinde kurumsallaştırılması önemli gelişmelerdir. Uzlaşma kurumu, alternatif bir uyuşmazlık çözme yöntemi olup taraflara kendi hukukunu yaratma imkanı sağlayan, uyuşmazlığın klasik yargı yöntemleri dışında ancak adlî makamlar olan Cumhuriyet Başsavcılığı ve mahkemeler gözetiminde ve denetiminde çözümlenmesini amaçlayan bir kurumdur. 02.12.2016 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 6763 sayılı Kanun ile değişik 5271 sayılı CMK'nın 253. maddesine göre uzlaşma kapsamındaki suçların uygulama alanı artırılmış olup taraflar arasında 6763 sayılı yasa ile değişik 5271 sayılı CMK'nın 253. ve 254. maddeleri gereğince uzlaştırma işlemi yapılması için dosyaların uzlaştırma bürosuna gönderilmesi , uzlaşma teklifinin uzlaştırmacılar tarafından yapılması gerektiğinin belirtilmiş olması hem soruşturma hem kovuşturma hem de kesinleşmiş dosyalarda uzlaşma kapsamına alınan suçlarının yeni düzenlemeler doğrultusunda yeniden ele alınması zaruretini ortaya koymaktadır. Uzlaşma ile taraflar arasında suçla bozulan toplumsal barış yeniden sağlanmış olacağından, yeni uyuşmazlıkların ve suçların önü kapanacaktır. Toplumunun uzlaşmanın hukuki anlam ve sonuçlarını kavraması halinde uzlaşmaya yatkın yapısı, uzlaştırmacılarımızın yeni ve yeterince eğitimli olmamalarına rağmen üstün performansı ve uygulamada giderek artan sayıda tarafları tatmin eden şekillerde farklı edimler ile gerçekleşen uzlaştırmaların çoğalması, toplumda uzlaşma kurumun önemini ve fonksiyonunu arttıracaktır. Özellikle 6763 sayılı Kanun ile değişik 5271 sayılı CMK'nın 253. maddesindeki uzlaşma kapsamındaki suçların artırılmış olmasını ceza yargılaması açısından bir devrim olarak görmekteyiz. Bu kitapta uzlaşmanın amacı, uzlaşmanın faile, mağdura ve topluma faydaları, ceza adalet sistemi kapsamında ceza soruşturması ve yargılaması açısından faydaları, uzlaşmanın toplumsal barışa olan katkıları, uzlaşma kapsamındaki suçların neler olduğu, uzlaşma kapsamındaki suçlarla ilgili soruşturmaların hangi şekillerde yapılması gerektiği, delillerin neler olduğu, hangi delillerin nerden nasıl istenmesi gerektiği ve uzlaştırmacıların hangi delilleri esas alarak uzlaşma yöntemlerini belirlemesi gerektiği, tüm aşamaları örneklerle incelenerek akademik bakış açısıyla, uygulamaya ışık tutmak ve uygulamayı sadeleştirmek için öneriler ve çözüm yolları içerir bir şekilde hazırlanmıştır. Kitapta özellikle sonucu uzlaşma kurumuna hizmet etmeyecek gereksiz tartışmalara yer verilmemiş olup, tamamen uzlaşma kurumunun uygulamadaki sorunları ve uygulanma yöntemleri gözetilerek her türlü soruya cevap aranmaya çalışılmış Yargıtay kararları ışığında uzlaşma kurumu ve uzlaşma kapsamındaki suçlar tüm yönleriyle incelenmeye çalışılmıştır. Kitap sadece hukukçulara yönelik yazılmamış olup, hukukçu olmayan hukuku öğrenimi görmüş ancak uzlaştırmacı olmak isteyen üniversite mezunlarına yönelik olarak ceza hukukunun temel ilkelerini içeren uzlaştırmacılar için ceza hukuku bölümü de eklenerek hem uzlaştırmacıların hem de uzlaşma teklifi yapılan tüm tarafların okuyup anlayabileceği tarzda açık ve sade bir şekilde yazılmıştır . Uzlaşma rapor örneklerinin, uzlaşma nedeniyle kovuşturmaya yer olmadığına ilişkin karar örneklerinin, uzlaşamama sonucu düzenlenen iddianame örneklerinin ve uzlaşma ile ilgili hiçbir yerde yayınlanmamış Yargıtay kararlarının birlikte aşama aşama incelenmesi halinde okuyucuya uzlaşma kurumunun anlam ve sonuçları ile uygulanmasının anlaşılabilmesi açısından geniş bir bakış açısı kazandıracağı düşüncesiyle kitabın uzlaşma kurumunun uygulanmasına ve gelişmesine yararlı olmasını dilerim. Eylül 2017 Dr. Cengiz APAYDIN CUMHURİYET SAVCISI İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ………………………………….. İÇİNDEKİLER………………………….. KISALTMALAR…………………………. BİRİNCİ BÖLÜM CEZA HUKUKUNDA UZLAŞMA 1. GİRİŞ……………………………………………………………………… 1.1. Cumhuriyet Savcısının Uzlaşmadaki Rolü 1.2. Uzlaşma Bürosu Cumhuriyet Savcısının Uzlaşmadaki Rolü 1.3. Mahkemenin Uzlaşmadaki Rolü 1.4. İnfaz Savcısının Uzlaşmadaki Rolü 2. UZLAŞMANIN AMACI…………………………………………….. 3. UZLAŞMANIN YARARLARI 3.1. Mağdur Açısından 3.2. Fail Açısından 3.3. Toplum Açısından 4. GENEL OLARAK UZLAŞMA KAPSAMINDAKİ SUÇLAR 5. UZLAŞMANIN ETKİLERİ VE SONUÇLARI 6. UZLAŞMADA EDİMİN NİTELİĞİ VE EDİM ŞEKİLLERİ 7. UZLAŞMA KAPSAMINA ALINMASI ÖNERİLEN SUÇLAR 8. UZLAŞTIRMACILARIN SAHİP OLMASI GEREKEN NİTELİKLER VE ETİK KURALLAR 9. UZLAŞMA TEKLİFİ 10. UZLAŞMA GÖRÜŞMELERİ 11. UZLAŞMA RAPORLARI 12. UZLAŞTIRMA GİDERLERİ 13. UZLAŞMADA ZAMANAŞIMI VE KOVUŞTURMA KOŞULU OLARAK DAVA SÜRESİ 14. ADIM ADIM UZLAŞMA YÖNTEMLERİ 15. YAŞI BÜYÜKLERİN İŞLEDİĞİ SUÇLARA İLİŞKİN UZLAŞMA İLE İLGİLİ YARGITAY KARARLARI İKİNCİ BÖLÜM SUÇA SÜRÜKLENEN ÇOCUKLARDA UZLAŞMA 1. GİRİŞ 2. SUÇA SÜRÜKLENEN ÇOCUKLARDA UZLAŞMA NEDİR 3. UZLAŞMANIN AMACI 4. UZLAŞMANIN YARARLARI 4.1. Mağdur Açısından 4.2. Fail Açısından 4.3. Toplum Açısından 5. SUÇA SÜRÜKLENEN ÇOCUKLARDA UZLAŞMA KAPSAMINDAKİ SUÇLAR 6. UZLAŞMANIN ETKİLERİ VE SONUÇLARI 7. SUÇA SÜRÜKLENEN ÇOCUKLARDA UZLAŞMA YÖNTEMİ 8. SUÇA SÜRÜKLENEN ÇOCUKLARDA UZLAŞMA İLE İLGİLİ YARGITAY KARARLARI ÜÇÜNCÜ BÖLÜM UZLAŞTIRMACILAR İÇİN CEZA HUKUKU 1. ÖNLEYİCİ CEZA HUKUKUNUN AMACI 2. HAK KAVRAMI 3. İNSAN HAKLARI 4. HUKUK KAVRAMI 5. CEZA HUKUKU 6.CEZA HUKUKUNA HAKİM OLAN İLKELER 6.1. Hukuk Devleti İlkesi 6.2. Suçta ve Cezada Kanunilik ilkesi 6.3. Suçların ve Cezaların Belirliliği 6.4. Aleyhe Kanunun Geçmişe Yürütülmesi Yasağı 6.5. Kıyas Yasağı 6.6. İdarenin Düzenleyici İşlemleriyle Suç ve Ceza Konulması Yasağı 6.7. Örf ve Adete Dayanarak Suç ve Ceza Yaratılması Yasağı 6.8. Kusursuz Suç ve Ceza Olmaz İlkesi 6.9. Ceza Sorumluluğunun Şahsiliği İlkesi 6.10. İnsanilik İlkesi 7. CEZA MUHAKEMESİNİN İLKELERİ 7.1. Genel Olarak 7.2. Ceza Muhakemesi Hukukunun Ortak Terimleri 7.2.1. Şüpheli 7.2.2. Sanık 7.2.3. Mağdur- Suçtan Zarar Gören 7.2.4. Tanık 7.2.5. Müdafii ve Vekil 7.2. 6. Soruşturma ve Kovuşturma 7.2. 7. İfade Alma ve Sorgu 7.3. Ceza Muhakemesi Makamları ve Süjeleri 7. 4. Ceza Muhakemesi Hukukunun İlkeleri 7.4.1. Adil Yargılanma İlkesi 7.4. 2. Bağımsız ve Tarafsız Hakim İlkesi 7.4.3. Meram Anlatma İlkesi 7.4. 4. Şüpheden Sanık Yararlanır İlkesi 7.4.5. Halka Açıklık İlkesi 7.4. 6. Özel Hayatın Gizliliği İlkesi 7.4.7. Maddi Gerçeğin Araştırılması İlkesi 7.4. 8. Davasız Yargılama Olmaz İlkesi 7.4.9. Vasıtasızlık İlkesi 7.4.10. Sözlülük İlkesi 7.4. 11. Kovuşturma Mecburiyeti İlkesi –Maksada (Maslahata) Uygunluk İlkesi 8. CEZA MUHAKEMESİNİN İŞLEYİŞİNE İLİŞKİN İNSAN HAKLARI 8.1. Hak Arama Hakkı 8.2. İsnadı ve Hakları Öğrenme Hakkı 8.3. Kimsenin Kendisini veya Yakınlarını Suçlandırıcı Beyanlarda Bulunmaya Zorlanamayacağı Hakkı 8.4. Savunma Hakkı 8.5. Tercüman Hakkı 8.6. Makul Süre İçinde Yargılanma Hakkı 8.7. Kanun Yoluna Başvurma Hakkı DÖRDÜNCÜ BÖLÜM EKLER 1. UZLAŞMA RAPOR ÖRNEKLERİ 2. UZLAŞMA NEDENİYLE VERİLEN KOVUŞTURMAYA YER OLMADIĞINA İLİŞKİN KARAR ÖRNEKLERİ 3. UZLAŞAMAMA NEDENİYLE DÜZENLENEN İDDİANAME ÖRNEKLERİ 3.1. SUÇA SÜRÜKLENEN ÇOCUKLARLA İLGİLİ İDDİANAME ÖRNEKLERİ 3.2. YAŞI BÜYÜK ŞÜPHELİLERLE İLGİLİ İDDİANAME ÖRNEKLERİ 4. UZLAŞMA İLE İLGİLİ ÖZEL OLARAK SEÇİLMİŞ SON YARGITAY KARARLARI 5. UZLAŞTIRMA YÖNETMELİĞİ 6. UZLAŞTIRMA YÖNETMELİĞİ EKLERİ 6.1. UZLAŞTIRMA BÜROSUNA GÖNDERME KARARI 6.2. SORUŞTURMA BÜROSUNA İADE KARARI 6.3. UZLAŞTIRMA RAPORU ÖRNEĞİ 6.4. UZLAŞTIRMA TEKLİF FORMU

Kamu İcra Hukuku ve 6183 Sayılı Kanun Uygulaması