ÇOCUKLAR İÇİN CEZA HUKUKU BİLİNCİ

GİRİŞ Çocuğa özgü adli alanı ifade eden çocuk adalet sisteminin temel fikir ve amacı; adalet mekanizması ile bir şekilde karşı karşıya gelen çocukların, özel durumlarına uygun muameleye tabii tutulmaları, her durumda yararlarının gözetilmesi, korunması ve adalet mekanizmasının yıpratıcı süreçlerinden en az zarar ile çıkmalarıdır. Modern ceza adalet sistemlerinde, bu amaçların tam olarak hayata geçirilebilmesi için sosyal hizmetlerden, psikolojiye, eğitim bilimlerinden tıp alanına kadar uzanan geniş bir bilimsel ve kurumsal yapıya ihtiyaç duyulmaktadır. Bu nedenlerle çocuklara özgü bir adalet yaklaşımı benimsenerek çocuklar için Çocuk Hakları Sözleşmesi kapsamında çocuklar için özel bir statü öngörülmektedir. Çocuk adalet sisteminin temel ilkesi olan onarıcı adalet ilkesinin de önünde yer alan, suça sürüklenen çocuklar için önleyici ceza hukuku çalışmaları, çocuklara ceza hukuku bilinci kazandırarak çocukların suç işlemelerini önlemeyi veya asgari düzeye indirmeyi amaçlamaktadır. Çocuklara hangi eylemlerin suç olduğunu, hangi suçları işlediklerinde ne kadar ceza alacaklarını öğreterek çocuklarda ceza hukukuna ilişkin farkındalık yaratmak suretiyle çocukları suç işlemekten kendilerini alıkoymaları veya çekinmeleri sağlanmaya çalışılacaktır. Uygulamaya yönelik ceza hukukunun temel kavramları çocuklara öğretilerek hem çocukluk dönemlerinde hem de yetişkinlik dönemlerinde faydalanabilecekleri ceza hukuku bilinci oluşturulup, insan haklarına ve temel özgürlüklere saygının geliştirilmesi hedeflenmektedir. Toplum içinde yaşayan farklı bakış açıları olan insanları ideolojiyle barış içinde yaşatamazsınız. Ancak hukuk güvenliğini sağlayan evrensel hukuk ilkeleri ile farklı köken, mezhep veya dinden olan insanları barış içinde birlikte yaşatabilirsiniz. Demokrasilerde birlikte yaşayabilme becerisi kendiliğinden ortaya çıkmaz. Demokratik bir hukuk devletinde birlikte yaşayabilmek için, insanların doğuştan sahip oldukları temel hak ve özgürlükler çocuklara öğretilmeli ve hayat boyu beslenerek geliştirilmelidir. Demokratik bir hukuk devletinde çocukların temel hak ve özgürlükleri öğrenmeleri ve içselleştirebilmeleri için en küçük yaşlardan itibaren eğitilmeleri gerekmektedir. Çocuklara, günlük yaşamda karşılaşabilecekleri ceza hukukunu ilgilendiren sorunların çözümüne katkı sağlayacak davranış biçimleri kazandıracak nitelikte, geleneksel usullerden farklı bir eğitim ile toplumsal barışın bozulmamasının temin edilmesi gerekmektedir. Suç ve cezaların amacı çocukları cezalandırmak değil, suç olarak öngörülen fiillerin çocuklar tarafından gerçekleştirilmesinin önlenmesini sağlayarak çocukları eğitmektir.Suçları ve cezaları düzenleyen kanunlardan toplumun haberdar olması vazgeçilmez bir şarttır. Bununla beraber toplumu suçlar ve cezalar hakkında bilgilendirme görevi, siyasetçilerin, eğitimcilerin ve ceza hukukçularının olmalıdır. Çocukların kendilerine yönelik işlenen suçlara, karşı çıkabilmeleri için haklarını ve özgürlüklerini bilmeleri gerekir. Kendi haklarını ve özgürlüklerini bilen çocuk başkalarının da hak ve özgürlüklerine de saygı duymayı öğrenir. Ceza hukuku bilincine sahip olan çocuklar, aile içerisinde, okulda ve yaşamın diğer alanlarında insan hakları ve hukuk güvenliği anlayışlarını geliştirerek, özgür, gelişmiş ve daha az suç işleyen bir toplum yaratabilirler. Ceza hukuku bilincine sahip olan insanların sayısının fazla olduğu ülkelerde daha az suç işlenmektedir. Çünkü demokrasi, hoşgörü, uzlaşma ve farklılıklara karşı saygı kültürü gelişmiştir. Ülkemizde de ceza hukuku bilincine sahip olan Cumhuriyet savcıları ve Hâkimler diğer meslek mensuplarına göre daha az suç işlemektedirler. Ceza hukuku bilinci eğitimi, herkes için hukuk güvenliğine dayalı, gelişmiş ve özgür bir insan hakları anlayışı oluşturmaya yönelik bir süreçtir. Bu süreçte öncelikle hak kavramı, insan hakları, hukuk, ceza hukuku, ceza hukukunun temel ilkeleri, ceza usul hukuku, uluslararası çocuk hakları sözleşmeleri , Türk Ceza Kanunu’nda çocukların işledikleri suçlar , çocuklara yönelik işlenen suçlar ve bu suçların cezaları incelenecektir. Türk Ceza Kanunu’na, Ceza Muhakemesi Kanunu’na ve Çocuk Hakları Sözleşmelerine egemen ilkeler incelenerek çocukların genel bir ceza hukuku bilincine sahip olmaları amaçlanmıştır. Ayrıca suça sürüklenen çocukların en çok işlediği 20 suç tipi belirlenip, genel olarak suçların unsurları belirtilerek örnekleri ile birlikte hangi eylemlerin hangi suçu oluşturduğu ve cezaları da belirtilmek suretiyle çocukların suç işlemelerinin önlenmesi sağlanmaya çalışılmıştır. Çalışmanın temel amacı insan hakları konusunda farkındalık yaratmaktır. İnsan hakları, demokratik ve laik bir hukuk düzenini benimseyen insanların gelişmesi ve ceza hukuku bilinci açısından vazgeçilmezdir. Küreselleşme ile beraber ortaya çıkan, ekonomik ve kültürel sömürü düzeni, ırkçılık, terörizm, siyasete duyarsızlık, milletler veya aynı milletteki insanlar arasındaki gelir dağılımındaki uçurumlar, din ve mezhep savaşları veya siyasetin medyatik hale gelmesi gibi toplumsal ve siyasal gelişmeler, barış ve insan hakları için büyük tehlikeler ve zararlar oluşturmaktadır. Ceza hukuku bilinci eğitiminin temelinde insan hakları bulunmaktadır. Ceza hukuku bilinci insan hakları ve barışın gelişmesine hizmet eder. Çünkü suç toplumsal barışın bozulmasıdır. Ceza hukuku bilinci ile suç işlenmesinin önlenmesi amaçlandığından, toplumsal barışın bozulması önlenmiş olacaktır. İçindekiler Birinci Bölüm Ceza Hukukunda Suça Sürüklenen Çocuk Kavramı • 1. Ceza Adalet Sistemimizde Çocuk Kavramı • 21 • 2. Suça Sürüklenen Çocuk Kavramı • 22 • 3. Çocuklar İçin Önleyici Ceza Hukukunun Amacı • 24 • 4. Hak Kavramı • 26 • 5. İnsan Hakları • 27 İkinci Bölüm Çocuk Ceza Hukuku 1. Hukuk Kavramı • 31 2. Ceza Hukuku • 32 3. Ceza Hukukuna Hâkim Olan İlkeler • 36 3.1- Hukuk Devleti İlkesi • 36 3.2. Suçta Ve Cezada Kanunilik İlkesi • 37 3.3. Suçların Ve Cezaların Belirliliği • 40 3.4. Aleyhe Kanunun Geçmişe Yürütülmesi Yasağı • 41 3.5. Kıyas Yasağı • 43 3.6. İdarenin Düzenleyici İşlemleriyle Suç Ve Ceza Konulması Yasağı • 44 3.7. Örf Ve Adete Dayanarak Suç Ve Ceza Yaratılması Yasağı • 45 3.8. Kusursuz Suç Ve Ceza Olmaz İlkesi • 46 3.9. Ceza Sorumluluğunun Şahsiliği İlkesi • 46 3.10. İnsanilik İlkesi • 47 Üçüncü Bölüm Çocuk Ceza Muhakemesinin İlkeleri 1. Genel Olarak • 49 2. Ceza Muhakemesi Hukukunun Ortak Terimleri • 52 A. Şüpheli • 52 B. Sanık • 53 C. Mağdur • 53 D. Tanık • 53 E. Müdafi Ve Vekil • 53 F. Soruşturma Ve Kovuşturma • 54 G. İfade Alma Ve Sorgu • 54 3-Ceza Muhakemesi Makamları Ve Süjeleri • 55 4-Ceza Muhakemesi Hukukunun ilkeleri • 55 4-1-Adil Yargılanma İlkesi • 55 4-2 Bağımsız Ve Tarafsız Hâkim İlkesi • 57 4-3 Meram Anlatma İlkesi • 58 4-4 Şüpheden Sanık Yararlanır İlkesi • 59 4-5 Halka Açıklık İlkesi • 60 4-6 Özel Hayatın Gizliliği İlkesi • 61 4-7 Maddî Gerçeğin Araştırılması İlkesi • 63 4-8 Davasız Yargılama Olmaz İlkesi • 67 4-9 Vasıtasızlık İlkesi • 67 4-10 Sözlülük İlkesi • 69 4-11 Kovuşturma Mecburiyeti İlkesi- Maksada (Maslahata) Uygunluk İlkesi • 69 5- Ceza Muhakesinin İşleyişine İlişkin İnsan Hakları • 71 5-1 Hak Arama Hakkı • 71 5-2 İsnadı Ve Hakları Öğrenme Hakkı • 72 5-3 Kimsenin Kendisini Veya Yakınlarını Suçlandırıcı Beyanlarda Bulunmaya Zorlanamayacağı Hakkı • 72 5-4 Savunma Hakkı • 72 5-5 Tercüman Hakkı • 75 5-6 Makûl Süre İçinde Yargılanma Hakkı • 75 5-7 Kanun Yoluna Başvurma Hakkı • 76 Dördüncü Bölüm Çocuklar İçin Ceza Hukuku Bilinci 1. Genel Olarak • 77 2. Suçların Tespiti • 83 3. Cezanın Tespiti • 85 4. Türk Ceza Hukukunda Çocuğun Ceza Sorumluluğu • 88 4.1. 12 Yaşını Doldurmamış Çocukların Ceza Sorumluluğu • 91 4.1.2 Genel Olarak • 91 4.1.3. Ceza Sorumluluğu Olmayan Çocuklara Yönelik Güvenlik Tedbirleri • 93 4.1.4. Tedbir Kararı Vermeye Görevli Mahkeme • 96 4.2. 12-15 Yaş Arasındaki Çocukların Ceza Sorumluluğu • 97 4.3. 15-18 Yaş Arasındaki Çocukların Ceza Sorumluluğu • 99 5. Çocuk Hâkimi Ve Çocuk Mahkemeleri • 100 5.1.Çocuk Hâkimi • 100 5.2.Çocuk Mahkemeleri • 100 5.3. Çocuk Muhakemesine Egemen ilkeler • 101 5.3.1. Basitlik İlkesi • 102 5.3.2. Sadelik İlkesi • 103 5.4.3. Gizlilik İlkesi • 103 5.4 Çocuk Adalet Sisteminde Göz Önünde Tutulacak Temel İlkeler • 105 5.4.1 Ayrımcılık Yasağı • 106 5.4.2 Çocuğun Yüksek Yararı İlkesi • 106 5.4.3 Çocuğun Saygınlık Ve Değer Duygusunu Gözeten Muamelede Bulunma Ve Çocuğun Durumuna Uygun Özel İhtimam Gösterilmesi İlkesi • 107 5.4.4 Adil Yargılama İlkesi • 108 5.4.5. Çocukların Haklarında Alınan Kararlara Katılımı İlkesi • 109 5.4.6. Çocuğun Toplumla Bütünleşmesini Sağlama İlkesi • 109 5.4.7. Çocuğun Özgürlüğünün Kısıtlanmasının Son Çare Olması İlkesi • 111 5.4.8. Çocukları Ayrı Yerde Tutma İlkesi • 111 6. Soruşturma Aşamasında Cumhuriyet Savcısı Ve Kollukça Yapılan İşlemler • 112 6.1. Durdurma • 113 6.2. Yakalama • 113 6.2.1. Yakalama İşleminin Hukuka Aykırı Olduğunun Tespit Edildiğinde Yapılabilecekler • 117 6.3. Kimlik Tespiti Amacıyla Yakalama • 117 6.4. Çocukların Gözaltına Alınması • 118 6.5. Gözaltı Kararı Üzerine Çocuk Polisi Tarafından Yapılacak İşlemler • 121 6.6. Yakalama Ve Gözaltına Alma Kararlarına İtiraz • 121 7. Suça Sürüklenen Çocuklar Hakkındaki Soruşturmaya Egemen İlkeler • 122 7.1. Suça Sürüklenen Çocuğun Çağrılması • 122 7.2. Suça Sürüklenen Çocuğun Zorla Getirmesi • 122 7.3. Suça Sürüklenen Çocuğun Soruşturma Aşamasında Yüzleştirme Ve Teşhis • 122 7.4. Suça Sürüklenen Çocuğun Yer Göstermesi • 123 7.5.Suça Sürüklenen Çocuğun Aranması • 124 7.5.1. Adli Arama • 124 7.5.1.1. Üst Araması • 125 7.5.1.2. Eşyada Arama • 126 7.5.1.3. Konutta Arama • 126 7.5.2. Önleyici Arama • 126 8. Suça Sürüklenen Çocuklarda Yargılama Aşamasında Teşhis ve Yüzleştirme • 128 9. Suça Sürüklenen Çocuğun Tutuklanması • 129 10. Suça Sürüklenen Çocuklarda Adli Kontrol • 132 11. Türk Ceza Kanunu’nda Yer Alan Çocuklara Yönelik Hükümler • 133 12. Suça Sürüklenen Çocuklarda Uzlaşma • 134 Beşinci Bölüm Türk Ceza Kanununda Cezalar ve Güvenlik Tedbirleri A. Cezalar • 139 1. Genel Olarak • 139 2. Hapis Cezaları • 141 2.1. Ağırlaştırılmış Müebbet Hapis Cezası • 141 2.2. Müebbet Hapis Cezası • 142 2.3. Süreli Hapis Cezası • 142 2.3.1. Süreli Hapis Cezası • 142 2.3.2. Kısa Süreli Hapis Cezası • 142 2.3.3. Çocuk Ve Gençlik Kapalı Ceza İnfaz Kurumları İle Çocuk Eğitimevi (Islah Evi) • 142 2.3.3.1. Çocuk Kapalı Ceza İnfaz Kurumu • 142 2.3.3.2. Gençlik Kapalı Ceza İnfaz Kurumu • 143 2.3.3.3. Çocuk Eğitim Evi (Islah Evi) • 143 3. Yaptırımların Türleri • 144 3.1. Adli Para Cezası • 144 3.2. Hâkimin Kısa Süreli Hapis Cezalarında Seçenek Yaptırımları Uygulama Zorunluluğu • 145 4.Hapis Cezasının Ertelenmesi • 145 4.1. Genel Olarak • 145 4.2. Ertelemenin Şartları • 146 4.2.1. İki Yıl Veya Daha Az Süre İle Hapis Cezasına Mahkûm Edilmiş Olmak • 147 4.2.2. Üç Aydan Fazla Hapis Cezasına Mahkûm Edilmemiş Olmak • 147 4.2.3. Pişmanlık Göstermiş Olmak • 147 4.3. Erteleme Kararının Düşmesi • 147 4.3.1. Kasıtlı Bir Suç İşlenmesi Halinde • 147 4.3.2. Hükümlünün Yükümlülüklerini Yerine Getirmemesi • 148 4.3.3 Ertelemenin Neticesi • 148 B. Çocuklara Özgü Güvenlik Tedbirleri • 149 Altıncı Bölüm • 153 Mağdur ve Tanık Çocuklar 1. Tanık Çocuklar • 153 1.1. Tanık Çocuğun Dinlenmesi • 155 1.2. Tanık Çocukların Korunması • 156 1.3. Tanıklıktan Çekinme • 157 1.4. Tanık Çocukların Hakları • 158 2. Mağdur Çocuklar • 159 2.1. Mağdur Çocukların Hakları • 163 2.1.1. Soruşturma Evresinde Mağdur Çocuğun Hakları • 163 2.1.2. Kovuşturma Evresinde Mağdur Çocuğun Hakları • 165 Yedinci Bölüm Suça Sürüklenen Çocuklar Tarafından En Çok İşlenen Suçlar 1. Kasten Yaralama • 167 2. Tehdit • 173 3. Cinsel Saldırı • 181 4. Cinsel İstismar • 186 5. Huzur Ve Sükûnu Bozma • 190 6. Hakaret • 194 7. Hırsızlık • 200 8. Yağma • 207 1) Silâhla İşlenmesi: • 210 ÇOCUKLAR İÇİN CEZA HUKUKU BİLİNCİ 19 2) Kişinin Kendisini Tanınmayacak Bir Hâle Koyması Suretiyle İşlenmesi: • 210 3) Birden Fazla Kişi Tarafından Birlikte İşlenmesi: • 210 4) Yol Kesmek Suretiyle Ya Da Konut Veya İşyerinde İşlenmesi: • 210 5) Beden Veya Ruh Bakımından Kendisini Savunamayacak Durumda Bulunan Kişiye Karşı İşlenmesi: • 211 6) Var Olan Veya Var Sayılan Suç Örgütlerinin Oluşturdukları Korkutucu Güçten Yararlanılarak İşlenmesi: • 212 7) Suç Örgütüne Yarar Sağlamak Amacıyla İşlenmesi: • 212 8) Gece İşlenmesi: • 213 9. Mala Zarar Verme • 217 10. Dolandırıcılık • 223 11. Kişiyi Hürriyetinden Yoksun Kılma Suçu • 228 12. Reşit Olmayanla Rızası İle Cinsel İlişki • 234 13. Çocuğun Kaçırılması Ve Alıkonulması • 238 15. Kişiler Arasındaki Konuşmaların Dinlenmesi Ve Kayda Alınması • 251 16. Verileri Hukuka Aykırı Olarak Verme Veyaele Geçirme • 258 17. Kaybolmuş Veya Hata Sonucu Ele Geçirilmiş Eşya Üzerinde Tasarruf • 263 18. Konut Dokunulmazlığının İhlali • 267 19. Kullanmak İçin Uyuşturucu Veya Uyarıcı Madde Satınalmak, Kabul Etmek Veya Bulundurmakya Da Uyuşturucu Veya Uyarıcı Madde Kullanmak • 274 20. Uyuşturucu Veya Uyarıcı Madde İmal Ve Ticareti • 281

Kamu İcra Hukuku ve 6183 Sayılı Kanun Uygulaması