KAMU İHALELERİNİN DENETİMİ

Görüldüğü üzere kamu ihalesi, kamu yararı amacıyla ve kamusal kaynaklar kullanılarak idare tarafından gerçekleştirilen bir satın alma işlemidir. Bu satın alma işleminin nasıl ilerleyeceğine dair süreçler 4734 s. Kamu İhale Kanunu’nda ayrıntılı olarak düzenlenmekle beraber bu yazıda kısaca ihale sürecindeki idari ve yargısal denetim yolları ele alınacaktır.

Kamu ihaleleri, kamusal kaynakların doğru kullanımı ve kamu hizmetleri açısından fazlasıyla önem arz etmektedir. Bu niteliğinden ötürü 4734 s. Kanun, ihale sürecinden doğan uyuşmazlıklar, hukuka aykırı işlemler ve eylemler nedeniyle çeşitli başvuru yolları öngörmüştür. Bunlar idari başvuru ve yargısal denetim olarak ikiye ayrılmaktadır. 4734 s. Kanunun öngördüğü söz konusu başvuru ve denetim yolları,

A. Şikayet

B. İtirazen Şikayet

C. Yargı Yolu

olmak üzere 3 şekildedir.

A. Şikayet

Aday, istekli ve istekli olabileceklerin ihale sürecindeki işlemlerin ya da eylemlerin hukuka aykırı olduğu iddiasıyla ihaleyi yapan idareye yaptıkları başvurudur. Şikayet, niteliği itibariyle hem itirazen şikayet hem de yargısal denetimden önce tüketilmesi gereken bir zorunlu başvuru yoludur. İdare hukukunda kural zorunlu idari başvurunun olmamasıdır ancak 4734 s. Kanun kapsamındaki ihalelere ilişkin başvurular bu kuralın istisnalarındandır. Bu nedenle idari başvuru aşamaları tamamlanmadan dava açılması halinde mahkeme mercie tevdi kararı verecektir.

4734 s. Kanun kapsamında geçerli bir şikayet başvurusu yapabilmek için belirli şartların varlığı aranmıştır. Bu şartlar:

a. Aday, istekli, ve istekli olabilecek sıfatına sahip olma

İhale sürecindeki hukuka aykırılıklar nedeniyle şikayette bulunabilmek için şikayetçinin aday, istekli veya istekli olabilecek gerçek ya da tüzel kişilerden olması gerekir. Aday, ön yeterlilik için başvuran gerçek veya tüzel kişileri veya bunların oluşturdukları ortak girişimleri ifade eder. Adaylar, belli istekliler arası ihale usulü ile yapılan ihalelerde ön yeterlilik başvurularının sunulması, değerlendirilmesi ve sonuçlandırılmasına ilişkin işlem ve eylemlere karşı şikayet başvurusunda bulunabilirler.

İstekli kavramı ise ihaleye teklif vermiş olan gerçek veya tüzel kişiyi ifade eder. İstekliler, yeterlik başvurularının veya tekliflerinin sunulması, değerlendirilmesi, ve ihalenin sonuçlandırılmasına ilişkin işlem ve eylemlere karşı şikayette bulunabilirler.

İstekli olabilecek kavramı ise ihalenin yapıldığı konuda faaliyet gösteren ya da ön yeterlik ve ya ihale dokümanını satın almış kişilerdir. İstekli olabilecekler, ön yeterlik veya ihale dokümanının verilmesi, ön yeterlik veya ihale ilanındaki hukuka aykırılıklar ve idarenin ön yeterlik veya ihale ilanıyla uygulaması arasındaki uyumsuzluklar hakkında idareye şikayet başvurusunda bulunabilirler.

b. Menfaat İhlali

İhaleye karşı aday, istekli veya istekli olabileceklerin şikayette bulunabilmeleri için aranan bir diğer şart da menfaat ihlalidir. Buna göre şikayet başvurusunda bulunan kişinin bir menfaat ihlalinin bulunması gerekir. Aksi halde başvurucunun şikayeti reddedilecektir.

c. Hukuka Aykırılık İddiasının Delillendirilmesi

Şikayetçi başvurusunda şikayet konusunu somut verilere dayandırarak açıklamalı ve hukuka aykırılığı net bir şekilde ortaya koymalıdır. Aksi halde başvurucunun şikayeti kurum tarafından yine reddedilecektir.

Şikayet süresi ise ihale sürecindeki hukuka aykırılığı iddia edilen işlem veya eylemlerin öğrenildiği veya öğrenilmesi gerektiği günü izleyen günden itibaren 10 gündür. 4734 s Kanunun 21. maddesinin (b) ve (c) bentlerindeki haller için ise bu süre 5 gün olarak düzenlenmiştir.

Şikayetin varlığı halinde ihale işlemleri durur. İdare şikayet başvurusunu sonuçlandırmadan sözleşme imzalayamaz.

B. İtirazen Şikayet

İhaleye ilişkin hukuka aykırı işlem veya eylemlere karşı dava açılmadan önce tüketilmesi gereken bir diğer başvuru yolu Kamu İhale Kurumu'na yapılacak olan itirazen şikayet başvurusudur.

İtirazen şikayet başvurusu, şikayet üzerine idare tarafından alınan kararın uygun bulunmaması ya da kurumun süresinde karar vermemesi halinde yapılabilir.

İtirazen şikayet başvurusu yapabilmek için ihaleyi yapan kuruma şikayet başvurusunda bulunulması ön şarttır. Ancak idareye yapılan şikayet veya itirazen şikayet başvurusu üzerine idare tarafından alınan ihalenin iptali kararlarına karşı ilgililer doğrudan doğruya kuruma itirazen şikayet başvurusunda bulunabilirler. İtirazen şikayet başvurusu, şikayet başvurusunda olduğu gibi tüm aday, istekli veya istekli olabilecek gerçek veya tüzel kişiler tarafından yapılabilir.

Süre

İdarenin şikayet başvurusuna ilişkin verdiği kararın uygun bulunmaması veya idarenin şikayet başvurusuna süresinde (10 gün) cevap vermemesi halinde başvurucu, 10 gün içinde kuruma itirazen şikayet başvurusunda bulunmalıdır.

İtirazen şikayet başvurusunu alan Kamu İhale Kurumu, incelemesini başvurucunun itirazları ve eşit muamele ilkesinin ihlal edilip edilmediğine ilişkin sınırlar çerçevesinde yapar. İdare tarafından şikayet veya itirazen şikayet üzerine alınan ihalenin iptal edilmesi kararlarına karşı ise bu sınırı idarenin iptal gerekçeleri oluşturur.

Kamu İhale Kurumu, incelemesinin ardından 3 farklı şekilde karar verebilir. Bu kararlar ihalenin iptali, düzeltici işlem tesis edilmesi veya başvurunun reddidir.

Kurum bu kararları 20 gün içinde vermek zorundadır. Ancak istisna olarak 4734 Sayılı Kanunun 21. maddesinin (b) ve (c) bentlerine göre yapılan ihaleler ile şikâyet veya itirazen şikâyet üzerine alınan ihalenin iptal edilmesi işlemine karşı yapılacak itirazen şikâyet başvurularında bu süre 10 gündür.

C. Yargısal Başvuru

Kamu ihalelerine karşı iki farklı yargısal denetim söz konusudur. Sözleşme aşamasına kadar geçen süreçteki hukuka aykırı işlem ve eylemler için idari yargı görevliyken bunun dışında ihale sözleşmesinin uygulanmasına ilişkin uyuşmazlıklarda ise adli yargı görevlidir.

Ayrıca kurum tarafından verilen nihai kararlara karşı açılacak iptal davalarında Ankara İdare Mahkemesi görevli ve yetkilidir.

Ehliyet

- Kamu İhale Kurumu kararına karşı aday, istekli veya istekli olabilecekler dava açabilir.

- Menfaati ihlal edilmiş olanlar dava açabilir.

- İhaleyi yapan idare de kurum kararına karşı dava açabilir.

İhalelere ilişkin dava yoluna başvurmadan önce şikayet ve itirazen şikayet yoluna başvurulmalıdır. Aksi halde mahkeme mercie tevdi kararı verecektir.

İhalelere ilişkin dava açma süresi ise ihaleden yasaklama kararları hariç olmak üzere 30 gündür. Bu süre ise Kamu İhale Kurumu’nun kararının tebliğinden itibaren işlemeye başlar.

Furkan AKYILDIRIM

KAYNAKÇA

-Sancakdar Oğuz, İdare Hukuku Teorik Çalışma Kitabı, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2018.

-Seyhan Serkan, 4734 Sayılı Kamu İhale Kanunu Kapsamındaki İhalelerin İdari ve Yargısal Denetimi, OnikiLevha, İstanbul, 2019.

-4734 s. Kamu İhale Kanunu

KAMU İHALELERİNİN DENETİMİ

Fiziki Takibin Hukuka Uygunluk Şartları

Hukuk Devleti Sosyal Teorisi (Social Theory of The Rule of Law)

Kolluk Elkoyulan Araçları Kullanabilir mi?

Yargı Kararlarıyla Muris Muvazaasının İspatı Ve Unsurları

EV SAHİPLERİ İÇİN TAHLİYE TAAHHÜTNAMESİ NEDİR? NEDEN ÖNEMLİDİR?

ANONİM ORTAKLIĞIN HAKLI SEBEPLE FESHİ DAVASINDA (TTK M.531) USULİ BAKIMDAN ÖZELLİK ARZ EDEN BAZI HUSUSLAR

EVLİLİK BİRLİĞİNİN KORUNMASI AMACIYLA EŞLER ARASINDA ALINABİLECEK HUKUKİ TEDBİRLER

EK TASFİYE VE TTK md.547 UYARINCA ŞİRKETİN GEÇİCİ OLARAK İHYASI

KİRACI HANGİ DURUMLARDA EVDEN ÇIKARILABİLİR?

TAHLİYE TAAHHÜTNAMESİNE DAYALI OLARAK KİRACININ TAŞINMAZDAN TAHLİYESİ