Mülkiyet hakkının mutlaklığı nedeniyle kamulaştırma süreci sıkı şekil şartlarına tabii tutulmuştur. İdarece kamulaştırma kararının alınabilmesi için öncelikle kamusal bir amaç ve ihtiyaç bulunmalı, idari yetkili kurum ve kuruluşlar tarafından kamusal yetki kullanılmalı ve tüm bu süreç usulüne uygun olarak yürütülmelidir.
2942 Sayılı Kamulaştırma Kanunu'nda çeşitli değişiklikler yapan 4650 Sayılı Kanun 5 Mayıs 2001 tarihli ve 24393 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak, en son yapılan değişiklik ise 26/11/2022 tarih ve 32025 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Söz konusu kanun geçmişte birçok değişikliğe uğramış olsa da günümüzde güncel olarak son mevzuatı kullanmaktayız.
Kamulaştırma kararının alınmasından sonra kamulaştırmayı yapacak olan idare; Kamulaştırma Kanununun 11. Maddesindeki esaslara göre ve konuyla ilgili uzman kişi, kurum ve kuruluşlardan rapor alarak gerektiğinde Ticaret ve Sanayi Odalarından ve mahalli emlak alım satım bürolarından alacağı bilgilerden de faydalanarak taşınmaz malın tahmini bedelini tespit etmek üzere kendi bünyesi içinde en az üç kişiden teşekkül eden bir veya birden fazla kıymet takdir komisyonu görevlendirir.
Ayrıca idare, tahmin edilen bedel üzerinden pazarlıkla satın alma ve trampa işlemlerini yürütmek ve sonuçlandırmak üzere kendi bünyesi içinden en az 3 kişiden teşekkül eden bir veya birden fazla uzlaşma komisyonu görevlendirir.
İdare, kıymet takdir komisyonunca tespit edilen tahmini bedeli belirtmeksizin, kamulaştırılması kararlaştırılan taşınmaz mal, kaynak veya bunların üzerindeki irtifak hakların bedelinin peşin veya Kamulaştırma Kanununun 3. Maddesinin 2. Fıkrasına göre yapılıyor ise bu fıkradaki usullere göre taksitle ödenmesi suretiyle ve pazarlıkla satın almak veya idareye ait başka taşınmaz malla trampa yoluyla devralmak istediğini resmi taahhütlü bir yazıyla malike bildirir.
Malik veya yetkili temsilcisi tarafından bu yazının tebliğ tarihinden itibaren on beş gün içinde, kamulaştırmaya konu taşınmaz malı pazarlıkla ve anlaşarak satmak veya trampa isteği ile birlikte idareye başvurulması halinde; komisyonca tayin edilen tarihte pazarlık görüşmeleri yapılır, tespit edilen tahmini değeri geçmemek üzere bedelde veya trampada anlaşmaya varılması halinde, yapılan bu anlaşmaya ilişkin bir tutanak düzenlenir ve anlaşma konusu taşınmaz malın tüm hukuki ve fiili vasıfları ile kamulaştırma bedelini içeren tutanak malik veya yetkili temsilcisi ve komisyon üyeleri tarafından düzenlenir.
İdarece, anlaşma tutanağının tanzim tarihinden itibaren en geç kırk beş gün içinde, tutanakta belirtilen bedel ödenmeye hazır hale getirilerek, bu durum malike veya yetkili temsilcisine yazıyla bildirilerek tapuda belirtilen günde idare adına tapuda ferağ vermesi istenilir. Malik veya yetkili temsilcisi tarafından idare adına tapuda ferağ verilmesi halinde, kamulaştırma bedeli kendilerine ödenir.
Bu madde uyarınca satın alınan veya trampa edilen taşınmaz mal, kaynak veya irtifak hakkı, sahibinden kamulaştırma yolu ile alınmış sayılır ve bu şekilde yapılan kamulaştırmaya veya bedeline karşı itiraz yahut bedel tespit davası açılamaz.
Av. Tuğba ÇAĞLAR
