TBK md. 310’da düzenlendiği üzere; “Sözleşmenin kurulmasından sonra kiralanan herhangi bir sebeple el değiştirirse, yeni malik kira sözleşmesinin tarafı olur.” Anılan yasal düzenleme ile eski Borçlar Kanunu’nda yer alan “satım, kirayı bozar” ilkesi terk edilmiştir.[1] Kiralananın el değiştirmesi durumunda artık kira ilişkisi sona ermeyecek, kira sözleşmesi yeni malik ile kiracı arasında varlığını sürdürmeye devam edecektir.
Kiralananın devri ile birlikte, yeni malik kira ilişkisinden doğan hak ve borçların da sahibi haline gelecektir. Doktrinde farklı görüşler mevcut olmakla birlikte, devir ile birlikte kiraya verenin sahip olduğu teminatların da kendiliğinden yeni kiraya verene geçeceğinin kabulü hukuken daha kabul edilebilirdir. Zira, ancak kira ilişkisinin sona ermesi halinde iadesi talep edilebilecek olan depozitonun, devir ile birlikte kiraya veren sıfatı sona eren eski malikin uhdesinde bulunmasının hukuki bir dayanağı kalmayacaktır.
Konu ile ilgili Yargıtay 13. Hukuk Dairesi’nin 2002/12483 E.- 2002/1925 K. Sayılı ve 26.02.2003 tarihli ilamının; “(...)Davalı satıcı, mecurun satış tarihine kadar depozitonun teminat olarak verildiği konularda kiracıdan talep edebileceği bir hak ve alacağı olduğunu, bu hak ve alacakları için teminatı yedinde tutmak hakkı olduğunu kanıtlamadığı gibi bu yönde bir savunması da yoktur. Bu durumda davalının depozitoyu elinde tutmasının yasal dayanağı kalmadığından yeni malik olarak kiralayan sıfatını kazanan davacıya devretmesi gerekir”. yönünde tesis edilen hükmü ile, kiralananın el değiştirmesi ile birlikte eski malikin depozitoyu yeni malike devretmek zorunda olduğu ifade edilmiştir. Dolayısıyla, yeni malikin, kiralananın devri ile birlikte depozitoyu da eski malikten aldığı kabul edildiğinden, depozitoyu kira ilişkisi sonunda iade borcundan yeni malik sorumludur. Özellikle 818 sayılı BK döneminde bankaya yatırma zorunluluğu bulunmadığı için eski malike elden ödenen teminatları iade borcundan, devir ile birlikte yeni malik sorumlu hale gelecektir. [2]
Nitekim, Yargıtay 13. Hukuk Dairesi’nin, 2002/11245 E.- 2002/14051 K. Sayılı ve 26.12.2002 tarihli ilamında yer verilen; “… Kiralanan, kira sözleşmesi devam ederken davacı ile birlikte eşine satılmıştır. Bu durumda davacı, kiralayan sıfatını kazanmış ve eski malikin halefi olmuştur. Davacı bu nedenle, davalıların murisinin kira sözleşmesi gereğince ilk malike ödediği depozito parasından sorumludur” ve yine Yargıtay 6. Hukuk Dairesi’nin, 2014/2287 E.- 2014/4118 K. sayılı ve 01.04.2014 tarihli ilamı ile; “Davalı kiralananı sonradan iktisap etmiş olup yeni malik sıfatıyla önceki malik ve kiraya verenin halefi olduğu gözetildiğinde depozitoyu iade etmekle yükümlü olduğu kuşkusuzdur. Mahkemece iadesi gereken güncel depozito bedelinin tespiti yönünden gerekirse bilirkişi incelemesi yaptırılıp, sözleşmenin başlangıç tarihindeki kira bedelinin Türk Lirası karşılığı esas alınarak, depozitonun kira parasına olan oranı belirlendikten sonra, bu oran kira sözleşmesinin sona erdiği 01/01/2011 tarihindeki kira parasına tatbik edilerek elde edilecek güncel değer belirlenip, sonucu dairesinde alacak miktarının belirlenmesi gerekirken belirtilen bu hususlar üzerinde durulmadan yazılı şekilde karar verilmesi doğru değildir.” şeklinde tesis edilen hükümler de bu yöndedir.
Ancak 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun yürürlüğe girmesi ile birlikte getirilen bankaya yatırma zorunluluğuna aykırı bir şekilde, kiracı tarafından doğrudan kiraya verene ödenen depozito bedellerinin, kiralananın el değiştirmesi durumunda yeni malikten talep edilmesi mümkün olmayacaktır. Bu halde, kanuna aykırı ifa sebebi ile depozitonun iadesi ancak eski malikten talep edilebilecektir. [3]
Av. Beyzanur AYAZ TANRIÖVER
---------------
[1] Fikret EREN, Borçlar Hukuku Özel Hükümler, 2. baskı, Yetkin Yayınları, Ankara 2015, s. 347; Metin İKİZLER, “Kiralananın Satılması Durumunda Alıcının Satıcıya Karşı Hakları”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. XX, Y. 2016, Sa. 2, s. 26.
[2] Özlem SARI FİDAN, “Kira Sözleşmesinde Taraf Değişikliğinin Mevcut Teminatlara Etkisi”, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. XXVI. Y. 2022 Sa. 3, s. 357.
[3] Özlem SARI FİDAN, “Kira Sözleşmesinde Taraf Değişikliğinin Mevcut Teminatlara Etkisi”, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. XXVI. Y. 2022 Sa. 3, s. 358.
