LEASİNG (FİNANSAL KİRALAMA) SÖZLEŞMESİ NEDİR?

Bir hamburgerci açmaya karar verdiğimizde (işletme veya işlem değişkenlik gösterebilir) ancak gerekli olan; fritöz, kola makinesi, masa-sandalyeler, dondurucular, kasa gibi hayati ekipmanları alacak bütçemiz olmadığı yahut bütçemiz olup da tek seferde bütün bir bütçeyi ekipmanlar için tüketmek istemediğimiz durumlarda, leasing firmasıyla, (genellikle bankaların leasing departmanı olur) bu ekipmanlar için uzun vadeli bir kiralama sözleşmesi yapmamız durumudur.

Finansal Kiralama, Faktoring, Finansman Ve Tasarruf Finansman Şirketleri Kanunu, 18.maddesinde, leasingi şu şekilde tanımlamaktadır:

Finansal kiralama sözleşmesi; kiralayanın, kiracının talebi ve seçimi üzerine üçüncü bir kişiden veya bizzat kiracıdan satın aldığı veya başka suretle temin ettiği veya daha önce mülkiyetine geçirmiş bulunduğu bir malın zilyetliğini, her türlü faydayı sağlamak üzere kira bedeli karşılığında, kiracıya bırakmasını öngören sözleşmedir.

Avrupa Leasing Birliği tarafından yapılan tanıma göre, ‘‘Finansal kiralama, belirli bir süre için kiralayan ve kiracı arasında imzalanan ve üreticiden kiracı tarafından seçilip, kiralayan tarafından satın alınan bir malın, mülkiyetinin kiralayanda, kullanımını ise kiracıda bırakan bir sözleşme olup, malın kullanımının belirli bir kira ödemesi karşılığında kiracıya bırakılmasıdır’’.  

Kökeni Anglo-Amerikan hukukuna dayanan ‘‘Leasing sözleşmesi’’nde yer alan ‘‘leasing’’ kelimesi, kiralamak, kiraya vermek anlamına gelen ‘‘to lease’’den türetilmiş olup, sözlük anlamı, ‘‘kiralama, kiraya verme’’dir. Bu sözleşmenin esası; sözleşme konusu malın, tasarruf yetkisi (kuru mülkiyeti) ile kullanma ve yararlanma yetkilerinin birbirinden ayrılmasına dayanmaktadır. Bu sözleşme ile kiralayan, sözleşme konusu malın kuru mülkiyetini kendisinde tutarak kiracıya yalnız kullanma ve yararlanma yetkilerini devretme borcu altına girmekte; böylece kiracı, işletmesinde ihtiyaç duyduğu malın, yüksek para ödeyerek mülkiyetinin edinilmesine ilişkin finansman yükünden kurtulmuş olmaktadır. 1

Finansal kiralama yoluyla elde edilen malın hukuki mülkiyeti (kuru mülkiyeti) kiralayanda kalıp yalnız ekonomik mülkiyeti kiracıya geçtiği için kiralayan hem malı geri alma hem de kira bedelini tahsil yönünden güven içinde bulunmaktadır. Kiracı da bu yolla kira bedelini kendi şartlarına göre ödeme yönünden banka kredisine oranla daha uygun ve esnek şartlara kavuşmaktadır. Finansal kiralama sözleşmesine hakim olan bu ilkeye, ‘‘kazan ve öde’’ ilkesi denilmektedir. 2

Leasing Sözleşmesi Nasıl Kurulur

İlk etapta leasing edilmek istenen mülk belirlenir ve bir leasing şirketi ile iletişime geçilir.

Leasing şirketi tarafından gerekli analizler ve değerlemeler yapılır, ödeme planı oluşturulur.

Bütün bu bilgileri eksiksiz bir şekilde içeren leasing sözleşmesi noter huzurunda imzalanır. Leasing konusu mülk taşınmaz ise tapu kütüğünün beyanlar bölümüne şerh edilmesi gerekir.  Leasing konusu mülk taşınır durumda ise mülk sahibinin ikametgâh belgesi notere özel sicille tescil edilir. Sözleşme sonrası leasing şirketi mülkü satın alır.

Kiracı tarafından ödenecek olan kiranın detayları sözleşmede yer aldığına göre işlemeye başlar. Sözleşme süresince kiracı mülkü kullanır. Sözleşme sonrasında kimi durumlarda mülkün sahipliği leasing şirketinde kalırken, kimi durumlarda kiracıya devredilir. Bu durumun detayları sözleşmede yer alır.

En genel şekliyle leasing sözleşmesi böyle kurulur, detaylarını inceleyecek olursak:

Finansal kiralama sözleşmesinin geçerli olarak hukuk düzeninde hüküm ve sonuçlarını doğurması için noter tarafından düzenleme şeklinde hazırlanması gerekmektedir. Başka bir deyişle, noter tarafından hazırlanmamış veya noterde sadece imza tasdiki suretiyle onaylanmış bir finansal kiralama sözleşmesi geçersiz olacaktır. Ayrıca, sözleşmenin noter tarafından düzenlenmesinden sonra sözleşmenin şerhi veya kaydı işlemleri, sözleşmenin geçerlilik unsurlarından olmayıp şerh ve kayıt ile finansal kiralama sözleşmelerinin üçüncü kişiler nezdinde aleniyeti sağlanmaktadır. 3

FFFK, m.22’de sözleşmenin şekil ve tescilini düzenlemiştir. Buna göre:

Finansal kiralama sözleşmesi, yazılı veya uzaktan iletişim araçlarının kullanılması suretiyle mesafeli olsun olmasın Bankacılık Düzenleme Denetleme Kurulunun yazılı şeklin yerine geçebileceğini belirlediği ve bir bilişim veya elektronik haberleşme cihazı üzerinden gerçekleştirilecek ve müşteri kimliğinin doğrulanmasına imkan verecek yöntemler yoluyla kurulacak şekilde düzenlenir ve buna ilişkin usul ve esaslar kurul tarafından belirlenir. Taşınmaz mallara ilişkin sözleşmeler taşınmazın bulunduğu tapu kütüğünün şerhler hanesine, kendilerine mahsus özel sicili bulunan taşınır mallara dair sözleşmeler bu malların kayıtlı oldukları sicile tescil ve şerh olunur ve kiralayan tarafından ayrıca Birliğe bildirilir.

Özel sicile kayıtlı olmayan mallara ilişkin sözleşmeler Birlik tarafından tutulacak özel sicile tescil edilir.

Birlik tarafından tutulacak özel sicil herkese açıktır. Hiç kimse sicildeki bir kaydı bilmediğini ileri süremez.

Sözleşmelerin Birlik tarafından tutulacak özel sicile tesciline ilişkin usul ve esaslar Kurulun uygun görüşü alınmak suretiyle Birlik tarafından belirlenir.

Tescil veya şerhten sonra, üçüncü kişilerin finansal kiralama konusu mal üzerindeki ayni hak iktisapları kiralayana karşı ileri sürülemez.

Leasing sözleşmesinin konusu ve bedeli:

Sözleşmeye taşınır ve taşınmaz mallar konu olabilir. Bilgisayar yazılımlarının çoğaltılmış nüshaları hariç olmak üzere patent gibi fikri sınai haklar bu sözleşmeye konu olamaz.

Bütünleyici parça veya eklenti niteliklerine bakılmaksızın asli niteliğini koruyan her mal tek başına finansal kiralama sözleşmesinin konusu olabilir. (FFFK-19)

Finansal kiralama bedeli ve ödeme dönemleri taraflarca belirlenir. Sözleşmede açıkça belirtilmek kaydıyla sözleşme konusu mal henüz imal edilmemiş veya kiracıya teslim edilmemiş olsa dahi, sözleşme tarihinden başlamak üzere kira bedelleri tahsil edilebilir. Sözleşmede aksi belirtilmediği takdirde, sözleşme konusu malın sözleşme tarihinden itibaren iki yıl içinde kiracıya teslim edilmesi zorunludur. (FFFK-20)

Finansal kiralama konusu malın satın alınması:

Finansal kiralama konusu malın mülkiyeti kiralayana aittir. Ancak taraflar sözleşmede, sözleşme süresi sonunda kiracının, malın mülkiyetini satın alma hakkını haiz olacağını kararlaştırabilir.

Tarafların hak ve borçları:

Kiracı, sözleşme süresince finansal kiralama konusu malın zilyedi olup, sözleşmenin amacına uygun olarak her türlü faydayı elde etme hakkına sahiptir.

Kiracı, finansal kiralama konusu malı sözleşmede öngörülen şart ve hükümlere göre itinayla kullanmak zorundadır.

Sözleşmede aksine hüküm yok ise kiracı, malın her türlü bakımından ve korunmasından sorumlu olup, bakım ve onarım masrafları kiracıya aittir.

Kiralama konusu malın sigorta ettirilmesi zorunludur. Malın kimin tarafından sigorta ettirileceği sözleşmede gösterilir. Sigorta primleri kiracı tarafından ödenir.

Malın sözleşme süresi içinde hasar ve ziyaı sorumluluğu kiracıya aittir. Bu sorumluluk ödenen sigorta miktarının karşılanmayan kısmı ile sınırlıdır ve aşan kısım kiracı tarafından karşılanmak zorundadır.

Kiracının seçimi ve talebi üzerine üçüncü kişiden sağlanan malın ayıplı olmasından kiralayan sorumlu tutulamaz. Aynı hüküm, malın bizzat kiracıdan sağlanması halinde de uygulanır.

(FFFK-24)

Malın kiracıya teslim edilmemesi:

Finansal kiralama konusu malın, kiralayanın malın imalatçısı veya satıcısı ile zamanında sözleşme yapmaması veya gerekli ödemeyi zamanında yerine getirmemesi veya kiralayanın kusur ve ihmalinden kaynaklanan diğer sebepler ile kiracıya teslim edilmemesi halinde Borçlar Kanununun ilgili maddeleri uygulanır. (123, 125, 126)

(FFFK-25)

Kiracının iflası veya icra takibine uğraması:

Kiracının iflası hâlinde, iflas memuru, 2004 sayılı Kanunun 221 inci maddesinin birinci fıkrası hükmüne göre büro teşkilinden önce, finansal kiralama konusu malların tefrikine karar verir. İflas memurunun bu kararına karşı yedi gün içinde itiraz edilebilir.

Kiracı aleyhine icra yoluyla takip yapılması hâlinde, icra memuru, finansal kiralama konusu malların takibin dışında tutulmasına karar verir. İcra memurunun kararına karşı yedi gün içinde itiraz edilebilir.

 Bu itirazlar, icra mahkemesince en geç bir ay içinde karara bağlanır.

(FFF-28)

Kiralayanın iflası veya icra takibine uğraması:

Kiralayanın iflası hâlinde sözleşme, kararlaştırılan sürenin sonuna kadar iflas masasına karşı geçerliliğini sürdürür.

Kiralayan aleyhine icra yoluyla takip yapılması hâlinde finansal kiralama konusu mallar sözleşme süresi içinde haczedilemez.

(FFFK-29)

Sözleşmenin sona ermesi:

Sözleşmede aksi kararlaştırılmadıkça, sözleşme süresinin dolması, kiracının iflası, ölümü veya fiil ehliyetini kaybetmesi hallerinde kendiliğinden sona erer.

Kiracının tasfiye sürecine girmesi veya tasfiyeye girmeksizin finansal kiralama konusu malın tahsis edildiği işletmesini tasfiye etmesi halinde kiracının talebi üzerine sözleşmede aksine hüküm yoksa sözleşme, süresinden önce feshedilebilir.

Sözleşmenin taraflarından her biri sürenin bitiminden en az üç ay önce bildirmek kaydıyla, mevcut veya yeni şartlar ile sözleşmenin uzatılmasını talep edebilir. Sözleşmenin uzatılması tarafların anlaşmasına bağlıdır.

(FFFK-30)

Sözleşmenin ihlali

Kiralayan, finansal kiralama bedelini ödemede temerrüde düşen kiracıya verdiği otuz günlük süre içinde de bu bedelin ödenmemesi hâlinde, sözleşmeyi feshedebilir. Ancak, sözleşmede, süre sonunda mülkiyetin kiracıya geçeceği kararlaştırılmış ise, bu süre altmış günden az olamaz. Bir yıl içinde sözleşmede yer alan kira bedellerinden üçünü veya üst üste ikisini zamanında ödememesi nedeniyle ihtara muhatap olan kiracılarla yapılan sözleşmeler kiralayan tarafından feshedilebilir.

Taraflardan birinin sözleşmeye aykırı harekette bulunduğu hâllerde, bu aykırılık nedeniyle diğer tarafın sözleşmeyi devam ettirmesinin beklenemeyeceği durumlarda sözleşme feshedilebilir.

Kiracı ve kiralayan arasında finansal kiralama sözleşmesi ile ilgili ihtilaflarda, mahkemece finansal kiralama konusu malın ihtiyati tedbir kararı alınarak kiralayana veya üçüncü bir kişiye bırakılması durumunda kiralayan, mahkemeye malın rayiç değeri kadar teminat yatırmak suretiyle mal üzerinde tasarruf edebilir. Şu kadar ki; sözleşmenin feshinin haksız olduğuna karar verilmesi hâlinde kiralayan, kiracının zararını tazminle yükümlüdür.

(FFFK-31)

Sözleşmenin sona ermesinin ve feshin sonuçları:

Sözleşme sona erdiğinde, sözleşmeden doğan satın alma hakkını kullanmayan veya bu hakkı bulunmayan kiracı finansal kiralama konusu malı derhâl geri vermekle mükelleftir.

(FFFK-32)

Sözleşmenin kiralayan tarafından feshi ile 30 uncu maddenin ikinci fıkrası uyarınca kiracı tarafından feshi hâllerinde, kiracı malı iade ile yükümlüdür. İade edilen malın üçüncü kişilere satılması hâlinde sözleşmede aksi bir değer kararlaştırılmadıkça satış bedelinin, vadesi gelmemiş finansal kiralama bedelleri ile varsa kiralayanın bunu aşan zararı toplamından düşük olması durumunda aradaki fark kiracı tarafından kiralayana ödenir. Sözleşmede aksi bir değer kararlaştırılmadıkça iade edilen malın satış bedelinin, vadesi gelmemiş finansal kiralama bedelleri ile varsa kiralayanın bunu aşan zararı toplamından yüksek olması durumunda aradaki fark kiralayan tarafından kiracıya ödenir. İade alınan malın üçüncü kişilere finansal kiralama yöntemiyle kiralanması hâlinde de aynı esaslar uygulanır.

Sözleşme kiracı tarafından feshedilirse kiracı malı geri vermekle beraber uğradığı zararın tazminini, kiralayandan talep edebilir.

Sözleşmeden kaynaklanan borçlara karşılık teminat olarak alınan ipoteklerin paraya çevrilmesinde 2004 sayılı Kanunun 150/ı maddesi hükümleri uygulanır.

Kiracının bu Kanunda belirtilen süreler içinde borcunu ödememesinden dolayı kiralayan tarafından noter aracılığıyla kiracıya gönderilen fesih ihtarnameleri hakkında 2004 sayılı Kanunun 68/b maddesi hükümleri uygulanır.

(FFFK 32)

Finansal Kiralamanın Satış Ve Kiralamadan Farklı Yönleri:

Satış sözleşmelerinde, sözleşme konusu malın mülkiyetinin devri söz konusudur. Yani, ortada mülkiyetin devrini öngören bir sözleşme vardır. oysa finansal kiralamada asıl amaç hukuki mülkiyet değil ekonomik mülkiyettir. Daha doğrusu malın kullanım hakkının elde edilmesi amaçlanmaktadır.

Satış sözleşmeleri, sözleşme konusu malların tüm haklarını alan kişiye geçirdiği halde, leasing sözleşmeleri kiralamaya konu mallardaki hakların bir kısmını kiracıya geçirmektedir.

Satış ve kiralama sözleşmelerinde iki taraf arasında bir sözleşme vardır finansal kiralamada ise leasing şirketi, kiracı ve imalatçı olmak üzere üç taraf vardır.

Finansal kiralama sözleşmeleri dönülmez süre içerisinde, herhangi bir haklı nedenle de olsa feshedilemez. Dönülmez sürenin belirlenmesinde genellikle yatırım malının ekonomik ömrü dikkate alınır.

Finansal kiralamalarda, her ay doğan kiradan farklı olarak, bir bütün halinde bir defada doğan tek bir borç söz konusudur. Ancak bu borç taksitler halinde ödenmekte, faiz ve gelir unsuru da bu taksitler içinde bulunmaktadır. 4

Finansal Kiralamanın Fayda Ve Sakıncaları

 Finansal kiralamanın faydaları:

 Kiracı bakımından:

Finansman kolaylığı sağlar

Olumsuz enflasyondan korur

Ödeme planı yapmaya imkân verir

Teminat verme külfetinden kurtarır

 Kiraya veren bakımından:

Kârlılık oranını yükseltir.

Risk oranını düşürür

Teşviklerden yararlanmaya imkân verir

Gümrük vergisinden muafiyet sağlar

Her türlü vergi, resim ve harçtan muafiyet sağlar

Ülke ekonomisi bakımından

Finansman maliyetlerinin düşmesini ve yatırımların artmasını sağlar

İşsizliğin azalmasına imkân verir

Kaynakların rasyonel kullanılmasına imkân verir

Yabancı sermayeden yararlanılmasına imkân verir

Yeni teknolojilerin ithaline imkân verir

Rekabetin gelişmesini sağlar

Finansal kiralamanın sakıncaları:

Genellikle ekonomik yönden zayıf firmalarca tercih edilir ve bu da riski artırır

Kira ödemelerinin dövizle yapılması durumunda kur riski ortaya çıkar

Kredi darboğazına sebep olur

Uzun vadeli kiralamalarda rekabet şansını bozar 5

İş Bankası İş Leasing Departmanı Leasing İçin Gerekli Belgeler Listesi:

Başvuru Formu

Son iki yılın bilanço, gelir tablosu, en yakın tarihli yıl sonu mizanı

Cari ara dönem mizanı, en son tarihli gelir tablosu

İmza sirküleri aslı (1 yıldan eski olmamak üzere)

Ticaret Sicil Gazetesi (kuruluş ve ortaklık değişiklikleri), faaliyet belgesi, vergi levhası fotokopileri

Firma ortaklarının ve kefillerin nüfus cüzdanı fotokopisi, ikametgah belgesi (6 aydan eski olmamak üzere), imza beyannamesi, vergi kimlik kartı fotokopisi

Firmanın bağlı bulunduğu Ticaret Sicil Müdürlüğünce tanzim edilmiş yeni tarihli yetki belgesi

Başvuruda bulunan şahıs şirketi için firma sahibinin, sermaye şirketleri için ortaklarının ve firmanın tapu fotokopileri

Kiralanacak ekipmanlar için satıcıdan alınacak İş Finansal Kiralama A.Ş. adına ve ilgili KDV oranı ile düzenlenmiş proforma fatura

Yatırım teşvik belgesine bağlı ise teşvik belgesi fotokopisi

Yapı Kredi Resmi İnternet Sitesinde Yer Alan Leasing Sözleşme Taslağı:

NO:

Bir tarafta, Büyükdere Cad. Yapı Kredi Plaza A Blok Kat:8  Levent/Beşiktaş İstanbul adresinde bulunan YAPI KREDİ FİNANSAL KİRALAMA A.O. (ki aşağıda kısaca KİRALAYAN olarak anılacaktır) ile diğer tarafta Ek-1 Özel Şartlarda belirtilen şahıs/lar/ tüzel kişiler (ki aşağıda kısaca KİRACI olarak anılacaktır) ve müteselsil kefiller, iş bu sözleşme eki proforma fatura da ve/veya Ek-1 Özel Şartlarda ayrıntılı tanımı yapılam malın/malların 6361 Sayılı Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanun, (Aşağıda kısaca 6361 Sayılı Kanun olarak anılacaktır.) ilgili mevzuat ve iş bu sözleşmede belirtilen koşullarla finansal kiralama yolu ile kiralanması hususunda iş bu Finansal Kiralama Sözleşmesi düzenlenmiş ve imzalanmıştır.

Sözleşmenin usul ve esasını düzenleyen çeşitli sözleşme hükümleri..

Kaşe-İmza

Stj. Av. Emre RASTGELDİ

-------------------

1 Fikret Eren, Borçlar Hukuku Özel Hükümler, Yetkin 8.baskı, Sf. 465.

2 Fikret Eren, Borçlar Hukuku Özel Hükümler, Yetkin 8.baskı, Sf. 466.

3 Finansal kiralama sözleşmesinin şekli ve tescili veya şerhi, Av Faruk Baştürk,

4 Dr. İlhami Söyler, Mali Teşvik Uygulamaları Açısından Finansal Kiralama, Sf. 36-37

5 Köksal Kocaağa, Türk Özel Hukukunda Finansal Kiralama (Leasing) Sözleşmesi, Sf. 35-44