'Mahkeme, referandum sürecine müdahale edemez'

Devletler hukuku konusunda Hollanda'da bir fenomen. 2005'te 'Avrupa Anayasası Referandum Komisyonu'nun başkanlığını yaptı. 2009'dan beri Hollanda Anayasa Komisyonu üyeliğini yürütüyor. Türkiye'deki gelişmeleri de yakından takip eden Kortmann, referanduma sunulan anayasa değişikliğiyle ilgili süreci Avrupa normları açısından değerlendirdi. Yüksek Mahkeme'nin referanduma götürülen bir değişikliğe müdahale etmesini doğru bulmuyor. "Mahkemenin parlamento süreci ile referandum süreci arasında karar verdiğini daha önce ne duydum ne de buna benzer bir örnek hatırlıyorum." diyor. Benzer bir referandum sürecinin Fransa'da da gündeme geldiğini hatırlatan Kortmann, bu ülkedeki Anayasa Mahkemesi'nin yetkisizlik kararı verdiğinin altını çiziyor. ---------------------------------------------------------------------- 'AB ANAYASA HUKUKU' KİTABINI YAZAN PROF. KORTMANN'DAN ZAMAN'A ÖNEMLİ AÇIKLAMALAR: Mahkemenin Meclis'le referandum süreci arasında karar alması görülmüş şey değil. Bir yargıç kurulu siyasî konularda hüküm verirse yasamanın yerine geçmiş olur. Bu çok ürkütücü. Benzer tartışma Fransa'da oldu. Mahkeme 'yetkisizlik' kararı verdi. Reformun hayata geçmesi, Türkiye'nin demokrasi ve hukuk devletine yöneldiğini gösterecek. -------------------------------------------------------------------------------- Anayasal alanda neler olacağına, üç-beş hâkimin bir araya gelerek karar veremeyeceğine işaret eden Avrupalı hukukçu, "Bunu, temsil keyfiyeti olan meclis yapar. Aksi durum, sürekli hale gelirse siyaset, orada dur bakalım der ve mahkemeyi Hollandaca tabiriyle yerine oturtur." uyarısında bulunuyor. Kortmann, bir yargıç kurulunun hukuki değil de siyasi konular hakkında karar vermesini ise çok ürkütücü buluyor: "Çünkü o zaman hâkim yasamanın yerine geçmiş olur." "Avrupa Anayasası ve Avrupa ülkeleri anayasası" alanında en yetkili isimlerden Kortmann, Türkiye'deki anayasa değişikliği ve referandum süreci konusunda Zaman'a önemli açıklamalar yaptı. Kortmann'a göre anayasa değişikliği teklifi, mevcut Anayasa'ya göre birçok alanda daha modern daha demokratik ve hukuk devletine daha uygun bir metin. Paketteki Anayasa Mahkemesi'nin teşekkülü, devlet ve askeriyenin birtakım alanlarda geri çekilmesi gibi konuların çok önemli olduğunu kaydediyor. Ancak Kortmann, referanduma sunulan teklifin Mahkeme tarafından incelenmesini anlayamadığını belirtiyor. Anayasa Mahkemesi'nin Parlamento süreci ile referandum süreci arasında bir karar verdiğini daha önce duymadığını aktaran Hollanda Devleti Anayasa Komisyonu Üyesi, "Mahkeme, teklifi anayasaya aykırı bulursa referandum devam edebilir mi? Bu safhada Anayasa Mahkemesi'ne gidilmesi bana göre halkın bu konuda fikrini beyan etmesini engellemek için yapılmış bir oyun gibi geliyor. Anayasa'da, anayasa değişikliği teklifinin 367'den az oy alması durumunda bu teklifin halkın oylamasına sunulacağı belirtilmişse Parlamento ile referandum arasındaki bu süreçte Anayasa Mahkemesi bu olaya karışamaz. Çünkü diğer türlü, alternatif bir yasama süreci meydana getirmiş oluyorsunuz." ifadelerini kullanıyor. Prof. Dr. Tijn Kortmann, referandumda kabul edilen bir anayasa değişikliği hakkında Anayasa Mahkemesi'nin yetkisini ise şöyle değerlendiriyor: "Bence bu aşamada da yetkisi yoktur. Nitekim hakimiyet kayıtsız şartsız milletin. Hal böyle olunca Anayasa Mahkemesi, milletin sözünün üstüne söz söyleyemez. Aynı örnek Fransa'da meydana geldiğinde Fransız Mahkemesi geri adım atmıştı. Olması gereken de bu zaten. İrlanda, Polonya ve birçok yeni Avrupa Birliği ülkesinde, referandum bağlayıcıdır." ANAYASA MAHKEMESİ, YETKİLERİNİ GENİŞ YORUMLAMAMALI Kortmann, Batı Avrupa'da yaygın olan doktrine göre Anayasa Mahkemeleri'nin yetkilerini kesinlikle geniş yorumlamaması uyarısında bulunuyor. Siyasi erkin Yüksek Mahkeme'nin bir daha böyle bir karar vermemesi için anayasa değişikliğine gidebileceğine işaret ediyor. Anayasa'daki değiştirilemez maddeleri şekil bakımından değil de geniş yorumlayarak esastan görüşmesi halinde yasamanın Anayasa Mahkemesi'nin hükmü altına gireceğini dile getiren Kortmann, şöyle devam ediyor: "Bu kesinlikle kabul edilemez. Anayasa Mahkemesi, anayasa yapıcı tarafından meydana getirilmiştir, Anayasa Mahkemesi'nin Anayasa'ya, dolayısıyla anayasa yapıcıya tabi olması gerekir." Prof. Dr. Tijn Kortmann, Fransa'da yaşanan bir olayı şu şekilde aktarıyor: "Fransa'da bu durum meydana geldiğinde Yüksek Mahkeme, anayasa değişikliği hakkında karar vermekten kaçınmıştır ve demiştir ki: 'Ben anayasa yapıcı değil, anayasa sayesinde meydana gelmiş bir kurumum. Bu nedenle bu konuda karar verme yetkim yoktur.' 9 veya 10 kişiden oluşan bir yargıç kurulunun hukuki değil de siyasi konular hakkında karar vermesi çok ürkütücü; çünkü o zaman hâkim yasamanın yerine geçmiş oluyor. Özellikle laiklik gibi hassas konularda anayasa yapıcının son sözü söylemesi gerekir ve Anayasa Mahkemesi'nin de buna tabi olması gerekir." Prof. Dr. Kortmann kimdir? 1981'den 2009'a kadar Nijmegen Radboud Üniversitesi'nde doçentlik yapan Tijn Kortmann, 2005 yılında Avrupa Anayasası ile ilgili kurulan referandum komisyonunun başkanlığını yürüttü. 2009'dan beri Hollanda Devleti Anayasa Komisyonu üyeliğini yürütüyor. Tijn Kortmann; Hollanda Antilleri, Belçika, Almanya, Fransa, Lüksemburg, Rusya ve ABD'de ders verdi. 1997'da anayasa alanındaki çalışmaları nedeniyle Hollanda Anayasası'nın mimarı olan Thorbecke'nin adını taşıyan bir ödül aldı. ZAMAN

'Mahkeme, referandum sürecine müdahale edemez'

ABD gazeteleri 'yapay zeka'ya dava açtı!

Irak'ta 'fuhuşla mücadele yasası onayladı': Eşcinsel ilişkiye 15 yıl hapis

Ticaret Bakanlığı 5 milyon liraya ayakkabı satıyor!

İranlı rap şarkıcısı idama mahkum edildi

AİHM, bylock kullandığı için mahkum olan BM yargıcı Akay’ı haklı buldu

İşyurtları Ürün ve El Sanatları Fuarı açıldı

Trump'ın yargılandığı bina önünde kendini ateşe veren kişi hayatını kaybetti

Trump'ın yargılandığı mahkeme binasının önünde bir kişi kendini yaktı

İsveç'te cinsiyet değiştirme yaşı 18'den 16'ya düşürüldü

Bankaya götürdüğü cesetle kredi başvurusu yaptı!