Özel yetkili mahkeme kalktı, kritik davalara 'ağır ceza'

Lütfi Kaplan / ANKARA

TBMM Genel Kurulu’nda dün gece 3. yargı paketi kabul edildi. Düzenleme ile özel Yetkili Mahkemelerin kaldırılırken darbe, terör ve çetelerle mücadelede daha etkin ve insan haklarına saygılı yargı düzenlemesi öngörüldü. Terör ve darbe suçlarına bakması için birden fazla ile ağır ceza mahkemeleri kurulacak. Terör suçlarına bakacak ağır ceza mahkemelerinin görevleri diğer Özel Yetkili Mahkemelere oranla azaltılırken, soruşturmalardaki izin şartı da sadece 8 başlıkla sınırlandırıldı.

AĞIR CEZA MAHKEMELERİ KURULACAK

Yargı Hizmetlerinin Etkinleştirilmesi Amacıyla Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması ve Basın Yayın Yoluyla işlenen Suçla İlişkin Kanun Tasarısı TBMM’de kabul edildi. Kanunla birlikte çok tartışılan CMK 250. madde ile görevli mahkemelere de düzenleme öngörüldü. Terörle Mücadele Kanunu 10. maddede yer alan suçlarla ilgili açılan davalara bakacak mahkemeler Adalet Bakanlığı’nın teklifi ile HSYK tarafından belirlenecek. HSYK, birden fazla ili kapsayacak şekilde ağır ceza mahkemesini bu suçlara bakmakla görevlendirecek. Bu mahkemelerin başkan ve üyeleri ise başka mahkeme ve işlerde görevlendirilemeyecek. Anayasa Mahkemesi ve Yargıtay’ın yargılayacağı kişilere ilişkin hükümler ile askeri mahkemelerin görevlerine ilişkin hükümler ise saklı tutuldu.

ÖYM’LERİN YETKİLERİ YENİ MAHKEMELERDE YOK

CMK’nın 250. maddesi uyarınca görevli ve yetkili, mahkeme ve savcılıkların uyguladıkları çok sayıda yetki yeni kurulacak ihtisas mahkemelerinde yok. CMK 250 kapsamına giren ve yeni sistemde Terörle Mücadele Kanunu 10. madde düzenlenen suçları işleyenlerin sıfat ve memuriyetleri ne olursa olsun özel yetkili ağır ceza mahkemelerinde yargılanacağın ilişkin hüküm kaldırıldı.

İZİN ALMADAN DOĞRUDAN SORUŞTURULACAK SUÇLAR

Yeni kurulacak ihtisas mahkemeleri savcılıkları sadece şu suçlarda doğrudan izin almadan soruşturma yapabilecek:

-Devletin Birliğini Ve Ülke Bütünlüğünü Bozmak (TCK302) -Cebir ve şiddet kullanarak, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının öngördüğü düzeni ortadan kaldırmak (TCK309) -Cebir ve şiddet kullanarak TBMM’yi ortadan kaldırmak (TCK 311) -Cebir ve şiddet kullanarak TC Hükûmetini ortadan kaldırmak (TCK312) -Halkı, TC Hükûmetine karşı silâhlı bir isyana tahrik etmek (TCK313) -Silahlı Örgüt Kurmak (TCK 314) -Örgüt Faaliyetinde Kullanılmak Üzere Silah Sağlama (TCK 315) -Devlet Aleyhine Suçta Anlaşmak (TCK 316)

GÖREVDE İŞLENSE BİLE

Suçları hakkında görev sırasında veya görevden dolayı işlenmiş olsa bile Cumhuriyet savcılarınca doğrudan soruşturma yapılacak. Yeni düzenlemeyle birlikte 8 başlıkta yer alan suçlar dışındaki istisnalar kalktı. Bunun dışındaki yargılamalar genel hükümlere göre yapılacak.

MİT KANUNU İSTİSNASI

Doğrudan soruşturma yapılacak başlıklara MİT Kanunu 26. madde istisnası getirildi. Bu istisnanın ise TBMM’nin kısa bir süre önce bu maddede yaptığı düzenlemenin kadük kalmaması amaçlandı.

Özel soruşturma hakimlerini HSYK görevlendirecek

TERÖRLE Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlarla ilgili soruşturma ve kovuşturmaları yapacak hakim ve savcıların görevlendirmeleri bizzat HSYK tarafından yapılacak. Bu Cumhuriyet savcıları, Başsavcılıklarca başka işlerde veya mahkemelerde görevlendirilemeyecek.

-DURMA KARARI VERİLMEYECEK

Mahkemelerin görev alanı dışında kalan suçlamalardan yargılanan kamu görevlileri için izin şartının yerine gelmesi için “durma veya düşme” kararı verilmeyecek.

-AVUKAT SINIRLAMASI KALKIYOR

Soruşturma ve kovuşturma esnasında avukat sınırlaması kalktı. Avukatlar dava dosyasından kopya alabilecek. Ancak bunun tek istisna hakim kararı olması. Hakimler duruşmalardan avukat atamayacak. Güvenlik gerekçesiyle duruşmalar başka yerlerde yapılabilecek. Açılan davalara Adli Tatil’de de bakılacak.

Süren davalar etkilenmeyecek

ERGENEKON, Balyoz, KCK ve çok sayıda örgütlü suç davası yapılan düzenlemeden etkilenmeyecek. Özel yetkili mahkemelerde açılmış olan davalara, kesin hükümle sonuçlanıncaya kadar eski mahkemeler bakmaya devam edecek. 28 Şubat ve Muhsin Yazıcıoğlu soruşturması başta olmak üzere çok sayıda çete ve örgütlü suç soruşturmasının sekteye uğramaması da düzenlemede öngörüldü. Eski ve yeni davalar yeni hüküm uyarınca devam edecek. Eski davalar eski usul, yeni davalar ise yeni usule tabi tutulmadı. Böylece çifte yargılamanın önüne geçildi.

-TUTUKLAMA İKİ KAT

Alparslan Arslan başta olmak üzere, çok sayıda PKK ve Hizbullah sanığının salıverilmesi riski de düzenlemede öngörüldü. Tutuklama süreleri bu tip davalarda iki kat olarak uygulanacak. 5 yıl olan tutuklama süresi 10 yıl olacak. Düzenlemede korunan bir başka uygulama ise şüphelinin 24 saat avukatla görüştürülmemesi. Bu sürede şüphelinin ifadesi alınamayacak.

Lüzumlu eşyalar haczedilmeyecek

BORCUN ödenmesi amacına hizmet etmekten çok borçlunun eziyet görmesi ve incinmesine neden olan haciz çemberi bu düzenlemeyle daraltıldı. Ev eşyası gibi satışı ve muhafazasında zorluk bulunan yahut aile bireyleri için lüzumlu eşyaların haczedilemezliği getirildi.

-HAKİM ‘HAVALE’DEN KURTULDU

Mahkemelerde evrak büroları oluşturulacak. Böylece mahkeme hâkimi her gün yüzlerce evrakı bizzat havale etme yükünden kurtarıldı.

-DANIŞTAY’IN DAVA SAYISI

Yargılama sürelerini uzatan yürütmenin durdurulması müessesesi, amacına ve işlevine uygun olarak yeniden düzenleniyor. Danıştay’ın ilk derece mahkemesi olarak baktığı dava sayısı azaltıldı. Rüşvet suçunun dışında irtikap ve nüfuz ticareti gibi suçlar yeniden düzenlendi.

Tutuklama kararı özgürlük hakimi tarafından verilecek

Ergenekon, balyoz ve KCK gibi davalar kesin hükme kadar eski mahkemelerinde yani ağır cezada devam edecek. Yakalama, tutuklama ve arama kararlarını ‘özgürlük hakimi’ verecek.

MEVCUT sistemde arama, el koyma, yakalama, gözaltına alma, tutuklama ve iletişimin tespiti gibi koruma tedbirlerine ilişkin kararlar, özel yetkili ağır ceza üyesinden alınıyordu. Yeni durumda tutuklama süreciyle yargılama süreci birbirinden ayrıldı.

Yeni sistemde sadece bu işlere bakmak üzere özgürlükler hâkimleri görevlendirilecek. Bundan böyle bu tür kararlar bu hâkimler tarafından verilecek, itirazlar da yine bu amaçla görevlendirilen diğer hâkimler tarafından karara bağlanacak.

Bozdağ: İmtiyazlar ortadan kalkıyor

Başbakan Yardımcısı Bekir Bozdağ, “CMK’nın 250, 251, 252 yürürlükten kalkıyor. CHP sanki 250, 251, 252 yürürlükte duruyormuş gibi bir hava yaratmak istiyor. Halbuki bu maddeler yürürlükten kalktı ve oradaki usule dair imtiyazlar da ortadan kalkmış oluyor” dedi. Bozdağ, devam eden kritik davaların akıbetinin ne olacağına ilişkin ise “Şu an devam eden davalar devam edecek, yeni soruşturmalar ise yeni usule göre yapılacak. Kaldıracağımız usulle ilgili hükümler, devam eden mahkemeler için de geçerli olacak’’ diye konuştu.

KUVVETLİ SUÇ ŞÜPHESİ YANINDA SOMUT GEREKÇE

TUTUKLAMA kararlarının gerekçeleri daha somutlaştırılarak, özgürlükçü kriterlere bağlandı. Kuvvetli suç şüphesi yanında tutuklama nedenlerinin varlığı ve bu tedbirin ölçülü olduğunun her somut olayda gerekçelendirilmesi şartı getirildi. Tutuklama yasağının sınırı genişleterek üst sınırı iki yıldan fazla olmayan suçlarla ilgili tutuklama kararı verilememesi getiriliyor. Adli kontrol uygulamasının kapsamı genişleterek, bu müessese, gerçek anlamda bir tutuklama alternatifine dönüştürüldü.

-AĞIR CEZA’NIN BAKACAĞI SUÇLAR

Ağır ceza mahkemesi, örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenen uyuşturucu ve uyarıcı madde imal ve ticareti suçu veya suçtan kaynaklanan mal varlığı değerini aklama, haksız çıkar sağlamak amacıyla kurulmuş bir örgütün faaliyeti çerçevesinde cebir ve tehdit uygulanarak işlenen suçlar ile TCK’nın İkinci Kitap Dördüncü kısım 4-5-6-7 bölümündeki suçlara bakacak. Bu bölümlerdeki bazı suçlar ise kapsam dışı bırakıldı.

-KİTAP TOPLAMAYA SON

Henüz yayımlanmamış, dolayısıyla suç içeriği belirsiz yayınlara, ileriye dönük yayın durdurma tedbiri uygulamasına son verildi.

MUHALEFETTEN DEĞİŞİKLİĞE KAVGALI MÜDAHALE

AK Parti’nin özel yetkili mahkemeleri kaldıran önergesini CHP’li vekiller sıralara vurarak protesto ederken BDP’li Hasip Kaplan’ın Katip Üye Mine Lök Beyaz’ın okuduğu önergeyi elinden alıp yırtması kavga çıkardı. Başkanlık Divanı önünde bazı vekiller birbirine yumruk attı. Yere düşenler oldu.

Star

Özel yetkili mahkeme kalktı, kritik davalara 'ağır ceza'

Adalet Bakanı Tunç: Hakim ve savcılarımız kürsüye daha donanımlı ve güçlü çıkacak

Yargıtay Başkanlığı seçiminin 33. turundan da sonuç çıkmadı

Türkiye Adalet Akademisi Hâkim ve Savcı Yardımcıları Eğitim ve Sınav Yönetmeliği

Hâkim ve Savcı Yardımcılığı Yönetmeliği

31 tur geride kaldı; Yargıtay Başkanı seçilemedi...

UYAP avukat portal arayüzü yenilendi

TBB Stajyer Avukatlar Kurgusal Duruşma Yarışması bölge birincileri belirlendi

HALİT ÇELENK HUKUK ÖDÜLLERİ SAHİPLERİNİ BULDU

Sağkan'dan Kastamonu Barosu'na kayıtlı meslekte 40. ve 50. yılını dolduran avukatlara plaket

Adalet Bakanı Yılmaz Tunç: 2 bin 449 yeni mahkeme kurduk