EKONOMİ

TBB: Parasal sınırın aşırı yükseltilmesi hak arama özgürlüğünü zedelemektedir

Türkiye Barolar Birliği Tüketici Hakları Komisyonu, Tüketici Hakem Heyetlerinin görev sınırının 186 bin liraya yükseltilmesine tepki gösterdi. TBB'den yapılan açıklamada "Son derece yüksek bir tutara çıkarılması, bu mekanizmayı tamamlayıcı olmaktan çıkararak fiilen zorunlu ve tek başvuru yolu haline getirmektedir." denildi. Bu sınırın 2025 yılı için değeri 149 bin lira idi.

Abone Ol

Türkiye Barolar Birliği Tüketici Hakları Komisyonu tarafından yapılan açıklama şöyle;

"Parasal Sınırın Aşırı Yükseltilmesi Hak Arama Özgürlüğünü Zedelemektedir"

"23 Aralık 2025 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan Tebliğ ile Tüketici Hakem Heyetlerinin görev sınırı 2026 yılı için 186.000 TL’ye yükseltilmiştir. İlk bakışta tüketicinin hızlı ve masrafsız çözüme erişimini hedefleyen bu düzenleme, uygulamada hak arama özgürlüğü ve adil yargılanma hakkı bakımından ciddi sorunlar doğurma potansiyeli taşımaktadır.

Tüketici Hakem Heyetleri kuruluş amaçları itibarıyla; basit, hızlı ve düşük meblağlı uyuşmazlıkların çözümüne yönelik, yargının tamamlayıcısı niteliğinde ve idari nitelikli uyuşmazlık çözüm mekanizmalarıdır. Ancak parasal sınırın 186.000 TL gibi son derece yüksek bir tutara çıkarılması, bu mekanizmayı tamamlayıcı olmaktan çıkararak fiilen zorunlu ve tek başvuru yolu haline getirmektedir. Bu durum, anayasal ve mesleki açıdan ciddi sakıncalar doğurmaktadır.

Tüketici Hakem Heyetleri; hâkim güvencesine sahip olmayan, usul hukuku kurallarını sınırlı biçimde uygulayan ve kararları çoğu zaman yeterli gerekçe içermeyen idari kurullardır.

Bu nitelikteki bir mekanizmanın, yüksek meblağlı uyuşmazlıklarda zorunlu başvuru mercii haline getirilmesi, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 36. maddesi ile güvence altına alınan herkesin meşru vasıta ve yollarla yargı mercileri önünde hak arama özgürlüğü ile yargıya erişimi fiilen sınırlamakta, ayrıca orantılılık ilkesi aşılmaktadır.

Alternatif Çözüm, Zorunlu ve Tek Yol Haline Getirilmemelidir

Tüketici Hakem Heyetleri, alternatif ve tamamlayıcı bir çözüm yolu olarak tasarlanmıştır. Ancak parasal sınırın yüksekliği; bu mekanizmayı fiilen zorunlu ve tek başvuru yolu haline getirdiği gibi yargıya erişimi geciktirmekte, hukuki denetimi zayıflatmakta ve tüketici ile satıcı/sağlayıcı arasındaki güç dengesizliğini derinleştirmektedir. Düzenlemenin gerekçesi sıklıkla ‘yargının iş yükünün azaltılması’ olarak ifade edilmekte ise de yargının iş yükünün azaltılması, adalet ve hukuki güvencelerden vazgeçilerek sağlanamaz. Ayrıca yargının iş yükünü azaltmak, adaleti idari kurullara devretmek anlamına gelmemelidir. Niceliksel hız kaygısı ‘Gerekçeli Karar’, ‘Hukuki Denetim’ ve ‘Öngörülebilirlik’ ilkelerinin önüne geçmemelidir.

Sonuç olarak; Tüketici Hakem Heyetlerinin görev sınırının 186.000 TL’ye çıkarılması; hak arama özgürlüğünü sınırlayan, adil yargılanma hakkını zayıflatan bir düzenleme niteliğindedir. Tüketicinin korunması hukuki güvencelerden vazgeçilerek değil, aksine yargısal denetim ve nitelikli hukuki yardım güçlendirilerek sağlanmalıdır. Bu nedenle;

• Tüketici Hakem Heyetlerinin görev parasal sınırının makul ve orantılı seviyelere çekilmesi,

• Tüketicinin, yüksek meblağlı uyuşmazlıklarda doğrudan mahkemeye erişim hakkının korunması,

hukuk devleti, adil yargılanma hakkı bakımından zorunludur. Bu hususların, yasama ve düzenleyici işlemler sürecinde dikkate alınması gerektiğini önemle vurguluyoruz."