1926'da kabul edilen Türk Medeni Kanunu, evlat edinme ile ilgili bazı düzenlemeleri içermekteydi. Evlat edinmenin usulü ve hukuki sonuçları bu kanunda düzenlenmiştir. Aynı zamanda, 1926'da kabul edilen Türk Ceza Kanunu'nda da evlat edinme sürecinde kötü niyetli eylemleri yasaklayan hükümler yer almaktadır.
Evlat edinme konusunda daha detaylı düzenlemeler, 1983 yılında kabul edilen 2828 sayılı Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu (SHÇEK) Kanunu'nda bulunmaktadır. Bu kanun, sosyal hizmetlerin ve çocuk koruma hizmetlerinin temel düzenlemelerini sağlar ve evlat edinme sürecini daha ayrıntılı olarak düzenler.
Günümüzde, evlat edinme süreci Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından yönetilmekte ve denetlenmektedir. Bu süreç, çocukların refahını sağlamak ve onlara sevgi dolu, güvenli bir aile ortamı sunmak amacıyla düzenlenmiştir.
Sonuç olarak, Türkiye Cumhuriyeti'nde evlat edinme tarihi, Osmanlı İmparatorluğu döneminden bu yana süregelen ve Cumhuriyet dönemi boyunca çeşitli yasal düzenlemelerle desteklenen bir sosyal hizmettir. Türkiye'de evlat edinme uygulamaları, çocukların ve ailelerin ihtiyaçlarına uygun olarak sürekli olarak geliştirilmekte ve güncellenmektedir.
2828 sayılı Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu (SHÇEK) Kanunu ve ilgili yönetmelikler, Türkiye'de evlat edinme sürecini düzenlemektedir. Evlat edinme şartları ve süreci şu şekildedir:
1. Başvuru şartları: Evlat edinmek isteyen kişilerin Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmaları ve başvuru sırasında 30 ila 46 yaş aralığında bulunmaları gerekmektedir. Başvuru yapan çiftlerin evlilik süresi en az 5 yıl olmalıdır. Tek başına başvuru yapanların ise bekâr, dul, boşanmış veya evli olmamış olması gerekmektedir. Ayrıca, başvuru sahiplerinin sağlık, eğitim ve sosyoekonomik durumlarının çocuğun ihtiyaçlarını karşılayabilecek düzeyde olması beklenir.
2. Başvuru ve değerlendirme: Evlat edinmek isteyenler, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı'na bağlı İl Müdürlüklerine veya Sosyal Hizmet Merkezlerine başvuruda bulunmalıdır. Başvuru esnasında, başvuru sahiplerinden evraklar ve belgeler istenir. Başvuru sonrasında sosyal çalışmacılar tarafından aile değerlendirmesi yapılır ve uygun görülen aileler, bekleme listesine alınır.
3. Çocukların değerlendirilmesi: Evlat edinmeye uygun çocuklar, kendi yaş, sağlık, eğitim ve sosyoekonomik durumlarına göre değerlendirilir. Ayrıca çocukların biyolojik ailesi ile ilişkisi, köken bilgisi ve çocuğun evlat edinmeye açık olması dikkate alınır.
4. Eşleştirme ve uyarlama süreci: Uygun görülen çocuklar ve aileler, sosyal hizmet uzmanları tarafından eşleştirilir. Eşleştirme yapıldıktan sonra, çocuk ve aile arasında uyarlama süreci başlar. Bu süreçte, çocuğun yeni ailesine alışması ve ailenin çocuğa alışması amaçlanır. Uyarlama süreci, çocuğun ve ailenin ihtiyaçlarına göre değişiklik gösterebilir.
5. Yargı süreci: Uyarlama sürecinin başarılı olması durumunda, aileler mahkemeye başvurarak evlat edinme sürecini resmi hale getirebilir. Mahkeme, sosyal hizmet uzmanlarının raporlarına dayanarak, evlat edinme kararı verir ve çocuğun soybağı, evlat edinen aileye geçer.
6. Sonrası takip ve destek: Evlat edinme sürecinin tamamlanmasının ardından, sosyal hizmet uzmanları evlat edinen ailelerle düzenli olarak iletişim halinde kalır ve gerektiğinde destek sağlar. Aileler, çocuklarının uyum sürecinde herhangi bir zorluk yaşamaları durumunda sosyal hizmet uzmanlarından rehberlik ve danışmanlık alabilirler. Bu süreç, çocuğun ve ailenin ihtiyaçlarına göre belirlenir ve genellikle birkaç yıl sürebilir.
Türkiye'de evlat edinme süreci Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından yönetilir ve denetlenir. Evlat edinme başvurusu öncesinde, aşağıdaki adımları izleyerek uygun bir çocukla eşleştirilmiş olmanız gerekir:
1. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü veya Sosyal Hizmet Merkezine başvurun.
2. Başvuru evraklarını tamamlayın ve değerlendirilmeye sunun.
3. Sosyal hizmet uzmanları tarafından yapılan aile değerlendirmesini tamamlayın.
4. Uygun bir çocukla eşleştirildikten sonra, uyarlama sürecine başlayın.
Uyarlama sürecinin başarılı bir şekilde tamamlanmasının ardından, aile mahkemesine evlat edinme başvurusu yapabilirsiniz. Aşağıdaki adımları izleyerek aile mahkemesine başvurunuzu gerçekleştirebilirsiniz:
1. Dilekçe hazırlayın: Evlat edinme başvurusu için aile mahkemesine hitaben yazılmış bir dilekçe hazırlayın. Dilekçede, evlat edinmek istediğiniz çocuğun bilgilerini, neden evlat edinmek istediğinizi ve süreçle ilgili önemli tarihleri belirtin.
2. Gerekli belgeleri toplayın: Başvuru dilekçenizle birlikte sunmanız gereken belgeler şunları içerebilir:
- Nüfus cüzdanı fotokopileri
- Evlilik cüzdanı fotokopisi (evli çiftler için)
- İkametgah belgesi
- Adli sicil kaydı
- Sağlık raporu
- Gelir durumunu gösterir belge
- Sosyal hizmet uzmanının uyarlama süreci raporu
- Varsa, diğer ilgili belgeler (çocuğun sağlık raporu vb.)
3. Başvurunuzu yapın: Hazırladığınız dilekçe ve belgelerle birlikte, bulunduğunuz yerdeki aile mahkemesine başvurun. Mahkeme, başvurunuzu kabul edecek ve süreci başlatacaktır.
4. Duruşma ve karar: Mahkeme, başvurunuzu değerlendirecek ve duruşma tarihini belirleyecektir. Duruşmada, sosyal hizmet uzmanlarının raporları ve diğer belgeler temel alınarak, evlat edinme talebinizin uygunluğu değerlendirilir. Mahkeme, uygun bulunması durumunda evlat edinme kararını verecektir.
Başarılı bir evlat edinme başvurusu sonrasında, çocuğun hukuki statüsü değişir.
Evlat edinme süreci, çocuğun ve ailenin ihtiyaçlarına uygun olarak düzenlenir ve her iki tarafın da sağlıklı ve mutlu bir yaşam sürmesi amaçlanır. Evlat edinme, hem çocuklar için sevgi dolu bir aile ortamı sağlamak hem de aileler için çocuk sahibi olma isteğini gerçekleştirmek açısından önemli bir sosyal hizmettir.
Evlat edinme sürecinde, başvuru sahiplerinin sabırlı ve özenli olmaları önemlidir. Başvuru sahipleri, süreç boyunca sosyal hizmet uzmanlarından ve hukuki destekten faydalanarak evlat edinme sürecini daha hızlı ve sorunsuz bir şekilde tamamlayabilirler.
Sonuç olarak, evlat edinme sürecinde başvuru sahiplerinin sabırlı ve özenli olmaları, profesyonel destek alarak süreç boyunca bilinçli hareket etmeleri ve çocuğun ihtiyaçlarına dikkat etmeleri önemlidir. Bu sayede evlat edinme süreci başarılı bir şekilde tamamlanabilir ve çocuğun yeni aile ortamına uyumu sağlanabilir.
Av. Seher SİVRİ GÖKDUMAN
