Kararda, İsrail'in, kendisine bağlı güçlerin Gazze’de soykırım yapmayacağını garanti etmesi gerektiğini vurgulandı.
İsrail’in uluslararası yasal yükümlülükleri kapsamında, geçici karara uymak için alacağı önlemleri bir ay içinde Lahey’e bildirmesi istendi.
Adalet Divanı, Hamas’a da elindeki İsrailli rehineleri derhal serbest bırakma çağrısında bulundu.
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, ara karar sonrası yaptığı açıklamada ülkesinin soykırımla suçlanmasının "inanılmaz" olduğunu savundu.
Netanyahu, ülkesinin kendisini savunma hakkı olduğunu belirttikten sonra, "İsrail'in bu temel hakkını elinden zorla almaya çalışmak, Yahudi devlete açık bir ayrımcılık uygulamaktır" mesajı verdi.
Lahey’deki Barış Sarayı’nda bulunan Uluslararası Adalet Divanı’nın 14 daimi üyesi ile İsrail ve Güney Afrika’yı temsilen birer yargıçın yer aldığı 16 kişilik heyet, Cuma günü ara kararı açıkladı.
Mahkeme başkanı ABD’li yargıç Joan Donoghue, Uluslararası Adalet Divanı’nın Gazze Şeridi'nde devam eden can kayıpları ve insanların acılarından derin endişe duyduğunu söyledi.
Donoghue, İsrail'e yönelik bazı iddiaların Birleşmiş Milletler (BM) Soykırım Sözleşmesi hükümleri kapsamına girdiğini söyledi.
Uluslararası mahkemenin davada acil durum tedbirlerine karar verme yetkisine sahip olduğunu vurgulayan Donoghue, İsrail'in soykırım iddiasını da içeren davanın reddedilmesi talebinin de reddine hükmetti.
Uluslararası Adalet Divanı’nın ara kararında, İsrail'in Gazze'deki soykırımı önlemek için elinden gelen her şeyi yapması gerektiği belirtildi.
Mahkeme, İsrail’in Gazze'deki Filistinlilere insani yardım ulaştırılması ve çatışmaya ilişkin kanıtların yok edilmemesi için acil önlem almasını da kararlaştırdı.
Savaşın hemen durmasına ilişkin ise bir karar açıklanmadı.
Filistin heyeti, mahkemenin ara kararlarının olayın büyüklüğünü yansıttığını söyledi.
Güney Afrika heyeti ise ara kararları "açık bir zafer" olarak yorumladı.
Soykırım iddiası başlığındaki kararın verilmesinin yıllar sürebileceği ifade ediliyor.
Mahkeme İsrail'e delilleri koruma talimatı da verdi.
BM Genel Sekreter Yardımcısı Martin Griffiths'in "Gazze bir ölüm ve umutsuzluk yeri haline geldi" sözlerine atıfta bulunan ABD’li yargıç, İsrail tarafından gerçekleştirilen askeri operasyonların sonucu çok sayıda can kaybı ve yaralanmanın meydana geldiğininin altını çizdi.
Uluslararası Adalet Divanı Başkanı Donoghue’ye göre, İsrail’in askeri operasyonları nedeniyle Gazze’deki evler büyük oranda yıkıldı, nüfusun büyük çoğunluğu zorla yerinden edildi ve sivil altyapı da önemli ölçüde zarar gördü.
Başkan Donoghue’ye göre, Uluslararası Ceza Mahkemesi, İsrailli yetkililerin Filistinlilere karşı kullandığı, "insanlıktan uzaklaştırıcı dil" konusunu da dikkate aldı.
Yargıçlar, özellikle Gazze’nin İsrail Savunma Bakanı Yoav Gallant'ın "insansı hayvanlarla savaşıyoruz" sözlerinin altını çizdi.
Dava konusu nedir?
Güney Afrika, İsrail’in Gazze’deki askeri operasyonuyla 1948’te imzalanan Birleşmiş Milletler (BM) Soykırım Sözleşmesi’ni ihlal ettiği gerekçesiyle 29 Aralık’ta Uluslararası Adalet Divanı’na başvurdu.
Soykırım kanıtlaması en zor suçlardan biri. Zira “soykırım niyeti” için insanları öldürmenin de ötesinde fiiller gerekiyor.
Bir devletin bir ulusal, etnik veya dini grubu kısmen veya bir bütün olarak yok etmek istediğinin kanıtlanması şart.
Güney Afrika’nın, İsrail’in planının veya davranış biçiminin başka hiçbir şeyle açıklanamayacağını kabul ettirmesi gerekiyor.
BM'nin en üst mahkemesi olan ICJ, devletler arasındaki anlaşmazlıklara bakıyor.
Bugüne kadar hiçbir devlet soykırımdan suçlu bulunmadı.
ICJ, 2007’de Sırbistan’ın 1995’te Bosna Hersek’te 8 bin Müslüman erkeği öldürdüğü Srebrenica Soykırımı’nı önlemekte yetersiz kaldığına hükmetmişti.
İhtiyati tedbir nedir?
Bunlar, sahadaki durumun daha da kötüleşmemesi için alınabilecek geçici kararlar.
Çoğu uzman Güney Afrika’nın, "hiçbir şey yapılmazsa" büyük hayati tehditler olacağını kabul ettirmeyi başardığını düşünüyor.
Bu davanın 11-12 Ocak’taki kısmında yapılmıştı. İsrail, 12 Ocak’ta savunmasını yapmıştı.
Güney Afrika mahkemeden İsrail’e Gazze’deki savaşı durdurmasını ve Gazze’ye insani yardım girişindeki sınırlamaları kaldırma emri iletmesini talep etmişti.
İsrail neden Gazze’yi işgal etti?
7 Ekim’de Hamas'ın İsrail’in güneyinde düzenlediği saldırılarda en az 1200 İsrailli hayatını kaybetti, 240 kişi rehin alındı.
İsrail buna karşılık olarak önce Gazze’ye hava saldırılarına, ardından da karadan bölgeyi işgale başladı.
2006'dan bu yana Hamas’ın kontrolündeki Gazze'de Sağlık Bakanlığı'nın verilerine göre İsrail'in 7 Ekim'den bu yana düzenlediği saldırılarda çoğu kadın ve çocuk 25 bin 700’den fazla kişi hayatını kaybetti.
Gazze nüfusunun yaklaşık dörtte üçünü oluşturan 1,7 milyon kişinin de evlerini terk etmek zorunda kaldığı hesaplandı.
İsrail suçlamaya ne yanıt veriyor?
İsrail soykırım suçlamasını “çok ağır bir çarpıtma” olarak niteliyor, kendisini savunma hakkı olduğunu ve Filistinli sivilleri değil Hamas militanlarını hedef aldığını belirtiyor.
ICJ kararlarının bağlayıcılığı var mı?
ICJ ihtiyati tedbir kararı verebiliyor fakat bunlar, Güney Afrika’nın talep ettiği kararlardan farklı da olabilir.
Mahkeme İsrail’e uluslararası insan hakları hukukuna uyma, Gazze’ye gidecek bir araştırma heyetini kabul etme veya insani yardım üzerindeki kısıtlamaları kaldırma emri verebilir.
Mahkemenin kararlarının hukuki bağlayıcılığı var ve herhangi bir temyiz mekanizması bulunmuyor.
Öte yandan mahkeme, devletleri kararlarını uygulamaya zorlayamıyor.
Bu davanın açılması İsrail’in soykırım işlediği anlamına mı geliyor?
Mahkeme davayı kabul edilebilir bulmuş olsa da, bugün bir ihtiyati tedbir kararı verse de davanın sonunda bir soykırım işlenmediği sonucuna varabilir.
Bir ihtiyati tedbir kararı, ortada büyük bir riskin bulunduğu ve durum tam anlamıyla incelene kadar her şeyin durması gerektiği anlamına gelir.
ICJ’de davalar yıllar sürebiliyor.
İhtiyati tedbir kararı alınması halinde, bu İsrail ve destekçilerine, eylemlerinin uluslararası incelemeye tabii olduğu mesajını verecek. (BBC)
Güney Afrika'nın hangi tedbirleri talep etti?
Güney Afrika, Divan'dan 9 ihtiyati tedbir kararına hükmedilmesini talep ediyor.
Bu kapsamda Güney Afrika, Divan'dan;
1- Gazze'deki askeri operasyonları derhal durdurmasına,
2- Kontrolü altındaki herhangi bir grup tarafından, Gazze'deki herhangi bir askeri operasyonu ilerletecek adımlar atmamasına,
3- Filistinlilere yönelik soykırımın önlemesi için gerekli tüm makul tedbirleri almasına,
4- Soykırım Sözleşmesi'nin 2. maddesi kapsamına giren her türlü eylemden kaçınmasına,
5- Yerlerinden edilenlerin evlerine dönerek yeterli gıda, su, yakıt, tıbbi ve hijyen malzemeleri, barınak ve giysi dahil olmak üzere insani yardıma erişiminin sağlamasına,
6- Soykırıma karışanların cezalandırılmaları için gerekli adımları atmasına,
7- Soykırımın delillerini muhafaza etmesine ve bu amaçla gelen uluslararası görevliler ve diğer yetkililerin Gazze'ye erişimini engellememesine,
8- Verilen tedbirleri uyguladığına ilişkin Divan'a düzenli rapor sunmasına,
9- Davayı zorlaştıracak veya uzatacak eylemlerden kaçınmasına hükmetmesini istiyor.
