Uzayda işlenen ilk suça soruşturma

Amerikan Uzay ve Havacılık Kurumu NASA, bir astronotun Uluslararası Uzay İstasyonu'nda boşanmak üzere olduğu eşinin banka hesaplarına girdiği iddiaları üzerine soruşturma başlattı. Bu olayın tarihte uzayda işlenmiş ilk suç olabileceği belirtiliyor.

Uluslararası Uzay İstasyonu (UUİ, İngilizce: International Space Station (ISS)), alçak Dünya yörüngesine yerleştirilmiş bir uzay üssü, başka bir tabirle üzerinde yaşanabilen yapay bir uydudur. Bir araya getirilen modüllerin birleştirilmesiyle inşa edilmiş olan istasyonun ilk kısmı 1998 yılında fırlatılmıştır. İstasyonun yapısı temel olarak basınçlı modüller, destekleyici dış iskelet ve güneş panellerinden meydana gelmektedir. Dünya yörüngesinde bulunan en büyük yapay uydudur. Uygun saatlerde yeryüzünden bakıldığında çıplak gözle görülebilmektedir.

Dış Uzay Andlaşması, resmi adıyla Ay ve Diğer Gök Cisimleri Dâhil, Uzayın Keşif ve Kullanılmasında Devletlerin Faaliyetlerini Yöneten İlkeler Hakkında Andlaşma, uluslararası uzay hukukunun temelini oluşturan antlaşmadır. 27 Ocak 1967'de ABD, Birleşik Krallık ve Sovyetler Birliği'nde imzaya açılan antlaşma 10 Ekim 1967'de yürürlüğe girmiştir. 2015 yılının Eylül ayı itibarıyla 104 ülke sözleşmeye taraftır. 24 ülke ise antlaşmayı imzalamış ancak onaylama işlemini tamamlamamıştır. Buna ek olarak 21 Birleşmiş Milletler üyesi tarafından tanınan Çin Cumhuriyeti(Tayvan), Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'nun 1971 yılında Çin'in üyeliğini Çin'e aktarmasından önce onaylamıştır.

Ay ve Diğer Gök Cisimleri Dâhil Uzayın Keşif ve Kullanılmasında Devletlerin Faaliyetlerini Yöneten İlkeler Hakkında Andlaşma (Dış Uzay Andlaşması)

Bu andlaşmaya taraf devletler, İnsanın uzayı keşfi sonunda insanlığa açılan geniş imkânlardan ilham alarak,

Uzayın barışçı amaçlarla keşfi ve kullanılmasındaki gelişmenin bütün insanlık için arz ettiği ortak menfaati takdir ederek,

Uzayın keşif ve kullanılmasının, iktisadi veya bilimsel kalkınma dereceleri ne olursa olsun, bütün halkların menfaati için yürütülmesi gerektiğine inanarak,

Uzayın barışçı amaçlarla keşfi ve kullanılmasının bilimsel olduğu kadar hukukî Veçheleri bahsinde geniş ölçüde milletlerarası işbirliğine katılmayı arzulıyarak,

Böyle bir işbirliğinin karşılıklı anlayışın gelişmesine ve devletler ve halklar arasındaki dostane ilişkilerin kuvvetlendirilmesine yardımcı olacağına inanarak,

Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından 13 Aralık 1963 tarihinde oybirliğiyle kabul edilmiş bulunan «Uzayın Keşif ve Kullanılmasında Devletlerin Faaliyetlerini Yöneten Hukukî İlkeler Demeci» başlıklı 1962 (XVIII) sayılı Kararı hatırlıyarak,

Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından 17 Aralık 1963 tarihinde oybirliğiyle kabul edilmiş bulunan ve devletin, nükleer silâhlar veya diğer her çeşit kütlesel tahrip silâhları taşıyan cisimleri dünya etrafında yörüngeye oturmaktan veya bu gibi silâhları gök cisimlerine yerleştirmekten kaçınmaya çağıran 1884 (XVIII) sayılı Kararı hatırlıyarak,

Birleşmiş Milletler Genel Kurulunun, barışa karşı her türlü tehdidi, barışın her hangi bir şekilde bozulmasını veya saldırı fiilini doğrudan doğruya veya dolayısiyle tahrik yahut teşvike matuf propagandayı takbih eden 3 Kasım 1947 tarihli ve 110 (II) sayılı Kararını nazarı itibara alarak ve adı geçen kararın uzaya uygulanabileceği hususunu göz önünde tutarak,

Ay ve diğer gök cisimleri dâhil, uzayın keşfi ve kullanılmasında Devletlerin faaliyetlerini yöneten ilkeler hakkında bir Andlaşmanm Birleşmiş Milletler Yasasının amaç ve ilkelerinin gerçekleştirilmesine yardımcı olacağına kaani bulunarak,

No. 902 — 438 — 24 . 7 , 1967 Aşağıdaki hususlar üzerinde anlaşmışlardır:

Madde- VIII. Uzaya fırlatılan bir cismin tescil edilmiş bulunduğu Andlaşmaya Taraf bir Devlet, söz konusu cisim ve bu cismin personeli üzerindeki yargı hakkı ve denetlemesini, bu cisim uzayda veya bir gök cisminde bulunduğu sırada da muhafaza edecektir. Bu gök cismine indirilmiş veya bu cisme yerleştirilmiş bulunanlar da dâhil olmak üzere, uzaya fırlatılan cisimler ve bunları meydana getiren parçalar üzerindeki mülkiyet hakkı, bu cisimlerle bunların parçalarının uzayda veya bir gök cisminde bulunmaları veya yeryüzüne geri dönmüş olmaları dolayısiyle haleldar olmıyacaktır. Tescil edilmiş bulundukları Andlaşmaya Taraf Devletin sınırları dışında bulunan bu gibi cisimler ile bunları meydana getiren parçalar bu Devlete iade olunacak ve bu Devlet, vâki talep üzerine, iadelerinden önce, söz konusu cisimler ve bunları meydana getiren parçaların teşhisine yarıyacak bilgileri vermekle mükellef olacaktır.

Hukuki Değerlendirme

Uluslararası Uzay İstasyonu ABD, Rusya, Avrupa, Kanada ve Japonya'ya ait. Anlaşmada Avrupa tek bir ülke olarak geçiyor.

Ortaklar arasında varılan anlaşma uyarınca burada görev yapan kişiler ve mülkleri için astronotların vatandaşı olduğu ülkelerin yasaları geçerli.

Anlaşmada astronotların "Dünya'ya iadesi"yle ilgili düzenleme de mevcut. Herhangi bir ülke, kendi vatandaşı olan bir astronota karşı suç işleyen diğer astronotu yargılamak üzere iadesini talep edebiliyor.

Dış Uzay Anlaşması’nın sekizinci maddesinde anlaşmaya taraf ülkelerin kayıtlı uzay araçlarında, fırlatıcı ülke olmaları durumunda fırlatılan araçta yargı yetkilerinin devam edeceği kuralı bulunmaktadır.

KAYNAKÇA

https://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:pBeX3DKGpowJ:https://tr.wikipedia.org/wiki/Uluslararas%25C4%25B1_Uzay_%25C4%25B0stasyonu+&cd=13&hl=tr&ct=clnk&gl=tr

https://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:xgiNL-9_kLkJ:https://tr.wikipedia.org/wiki/D%25C4%25B1%25C5%259F_Uzay_Anla%25C5%259Fmas%25C4%25B1+&cd=1&hl=tr&ct=clnk&gl=tr

http://www.ubak.gov.tr/BLSM_WIYS/HUTGM/tr/Belgelik/20150612_111053_74840_1_74897.pdf

https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-49458151

https://www.kozmikanafor.com/bir-astronot-uzayda-suc-islerse-ne-olur/?print=print

Uzayda işlenen ilk suça soruşturma

İranlı milyarder Babek Zencani'nin idam cezası 20 yıl hapse çevrildi

ABD gazeteleri 'yapay zeka'ya dava açtı!

Irak'ta 'fuhuşla mücadele yasası onayladı': Eşcinsel ilişkiye 15 yıl hapis

Ticaret Bakanlığı 5 milyon liraya ayakkabı satıyor!

İranlı rap şarkıcısı idama mahkum edildi

AİHM, bylock kullandığı için mahkum olan BM yargıcı Akay’ı haklı buldu

İşyurtları Ürün ve El Sanatları Fuarı açıldı

Trump'ın yargılandığı bina önünde kendini ateşe veren kişi hayatını kaybetti

Trump'ın yargılandığı mahkeme binasının önünde bir kişi kendini yaktı

İsveç'te cinsiyet değiştirme yaşı 18'den 16'ya düşürüldü