7292 Sayılı Yasa ile Getirilen Düzenlemeler Işığında Tasarruf Finansman Modeli

Giriş

İlk olarak 1991 senesinde otomobil finansman yöntemi olarak uygulanmaya başlayan ve daha sonra konut finansmanı için de kullanılan tasarruf finansman modeli, 7 Mart 2021 ve 31416 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 7292 sayılı “Finansal Kiralama, Faktoring, Finansman Şirketleri Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına dair Kanun” ile yasal zemine kavuştu. İlgili düzenleme ile artık “Finansal Kiralama, Faktoring, Finansman ve Tasarruf Finansman Şirketleri Kanunu” olarak anılacak kanun çerçevesinde, son dönemlerde popülerlik kazanan faizsiz konut ve taşıt edinimi ve bununla birlikte sayısı artan aracı şirketler artık BDDK’nın denetiminde, mevzuata uygun şekilde kurulabilecek ve faaliyet gösterebilecek.

Tasarruf Finansman Faaliyetlerinin Kapsamı ve İşleyişi

Hem gayrimenkul hem de taşıt finansmanında kullanılan konvansiyonel bankacılık finansman yöntemlerinden farklı olarak fon arz edenlerin olmadığı ve fon talep edenlerin oluşturdukları gruplar ile kendi finansmanlarını kendilerinin sağladığı bir finansman yöntemi olan tasarruf finansman faaliyetleri konut, çatılı işyeri ve taşıt edinimini kapsamaktadır. Bu yöntemde fon talep edenler ve gelen talepler doğrultusunda grupların oluşturulması, grup üyeleri arasında koordinasyonunun sağlanması, üyeler tarafından yapılan ödemelerin izlenmesi, yasal işlemlerin takip edilmesi gibi işlemleri yürüten aracı kuruluş olmak üzere sadece iki taraf vardır [1] . Sayıları gittikçe artan aracı firmaların tasarruf finansman faaliyetine ilişkin yöntemleri birbirine göre farklılıklar barındırsa da işleyiş genel olarak benzerlik göstermektedir. Konut, çatılı iş yeri veyahut da taşıt sahibi olmak isteyen kişi ihtiyaç duyduğu fon tutarını belirleyerek aracı firmaya başvurur ve çekilişli, vade ortası ya da peşinatlı veya peşinatsız seçenekler arasından kendisine en uygun olanı seçer [2] . Başvuran kişi belirttiği fon miktarına göre şirkete organizasyon ücreti adı altında bir hizmet bedeli öder [3] . Fon ihtiyaç tutarı aynı olan kişilerden oluşturulan gruplarda her ay ödenecek taksit miktarı belirlenen fon miktarının vadeye bölünmesi ile belirlenir ve vade sonuna kadar her ay bir katılımcı talep ettiği finansmanı sağlamış olur. Süreç içerisinde talep etmiş olduğu fonu henüz sağlayamamış katılımcıların hakları ise finansman sağlamış olan katılımcıların fon ile edindiği konutu veya çatılı iş yeri üzerinde ipotek veya taşıtı üzerinde rehin hakkı kurulmak suretiyle güvence altına alınabilmektedir. Bunun yanısıra aracı kuruluş tarafından katılımcılar arası çekiliş sebebiyle oluşan vade farkını dengelemek için farklı uygulamalar da getirilebilmektedir.

Müşterinin Cayma ve Fesih Hakkı

7292 sayılı yasa ile Finansal Kiralama, Faktoring, Finansman ve Tasarruf Finansman Şirketleri Kanununu’nun 39/A maddesinin üçüncü ve dördüncü fıkralarında müşterilere cayma ve fesih hakları tanınmıştır. Cayma hakkı kapsamında fon talep edenler, yani müşteriler, aracı şirket ile sözleşme imzalanmasını takip eden 14 gün içerisinde sözleşmeden cayarak aracı şirketten ödemiş olduğu organizasyon ücreti dahil kendisinden alınan tutarın tamamını ,cayma kararını bildirmesinden itibaren, 14 gün içerisinde iade alabilir. Fesih hakkı ise tasarruf bitimi dönemine kadar mevcut olup müşteri tarafından bu hakkın kullanılması halinde şirket, organizasyon ücreti haricinde kalan toplam birikimi tutarını BDDDK’nın yetkili Kurulu tarafından belirlenecek süre içerisinde müşteriye iade etmekle yükümlüdür. Öte taraftan müşteri yükümlülüklerini yerine getirdiği sürece sözleşme şirket tarafından tek taraflı olarak feshedilemez.

Sonuç

Uzun tahsis ve kredibilite analiz süreçleri gibi aşamalar ile bankalarca faiz, kredi tahsis ücreti ve ara ödemeler gibi taleplerin olmaması dolayısıyla gittikçe daha da tercih edilebilir bir konuma gelen tasarruf finansman modeli [4] son düzenlemeler ile nihayetinde yasal bir zemine de kavuşmuştur. Yasal altyapıya kavuşmasının sonucu olarak müşterilerin hak ve menfaatleri güvence altına alınmış; şirketlerin kuruluş ve işleyişleri belirli şartlara bağlanmış; şirketler BDDK merceğine girerek nihayetinde bir denetleme mekanizmasına dahil olmuştur. Bu durum hem tasarruf finansman şirketlerinin piyasadaki güvenilirliğini artırma hem de söz konusu şirketlerin cezai veya idari bir yaptırımla karşılaşmamaları adına mevzuata uyum sürecini titizlikle takip etmeleri konusunda önem taşımaktadır.

Av. Beyza ARICIOĞLU

------------------

[1] Okur, M., Çatıkkaş, Ö. ve Ersoy, M. (2018). Bir Gölge Bankacılık Uygulaması Olarak Gayrimenkul Finansmanında Alternatif Bir Faizsiz Finansman Modeli: İpoteğe Dayalı Paylaşımlı Faizsiz Finansman Modeli. İşletme Araştırmaları Dergisi, 393.

[2] Doğan Kurt, G. (2019). Gayrimenkul Finansmanında Katılım Bankacılığının Rolü: Elbirliği Modeli. Marmara Üniversitesi Bankacılık ve Sigortacılık Enstitüsü Bankacılık Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, 72.

[3] Ergüven, M. (2014). Konut Finansmanında Elbirliği Sistemi: Müşterilerin Elbirliği Sistemi Tercihleri Üzerine Bir Araştırma. Türk Hava Kurumu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Ana Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi. 26.

[4] Yazıcı, M. (2019). Konutta Alternatif Finans Yöntemi Olarak Tasarrufa Dayalı Faizsiz Finans Sistemi. Academic Review of Humanities and Social Sciences. 231.

7292 Sayılı Yasa ile Getirilen Düzenlemeler Işığında Tasarruf Finansman Modeli

Belirli ve Muayyen Olmayan Artış Hükmünün TBK 344/1-2 ve TBK 345/3 Kapsamında Değerlendirilmesi

Hukukçu (!) Kibri

İMAR BARIŞI 2024 - YAPI KAYIT BELGESİ HAKKINDAKİ TEKLİFİN HUKUKİ DEĞERLENDİRİLMESİ

İŞ SÖZLEŞMESİNİ FESHEDEN TARAFIN BİLDİRİM SÜRELERİNE UYMAKSIZIN İŞ SÖZLEŞMESİNİ SONA ERDİRMESİ AKABİNDE MEYDANA GELEN HUKUKİ NETİCELER

Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı İtirazında Tebliğname ile Bağlı mıdır?

Kamu İhale Sözleşmesinin İdare Tarafından İmzalanmaması Halinde Uğranılan Zararın Tazmini İstenebilir mi?

BELİRLİ SÜRELİ İŞ SÖZLEŞMESİNİ SONA ERDİREN HALLER VE SONA ERMENİN HUKUKİ SONUÇLARI

Fiziki Takibin Hukuka Uygunluk Şartları

Hukuk Devleti Sosyal Teorisi (Social Theory of The Rule of Law)

Kolluk Elkoyulan Araçları Kullanabilir mi?