Ceza Hukukunda Kusurluluk

ÖNSÖZ

Kusurluluk hem ceza hukukunda hem de özel hukukta önemli ve problemli bir alandır. Özellikle 5237 sayılı TCK ile getirilen yeni düzenlemeler kusurluluğa ilişkin Alman doktrinindeki tartışmaları Türk doktrinine taşıyarak uygulamada kafa karışıklığı yaratarak belirsizlere neden olmaktadır. Kusurluluk, suçun maddi unsur ve hukuka aykırılıktan oluşan objektif nitelikteki unsurlarının, fail ile olan psikolojik ilişkisinin değerlendirilmesi olmaktadır. Kusurluluk suçun bir unsuru olup, failin psişik faaliyeti ile sonuç arasındaki iradi ilişkidir. Bu psikolojik ilişki kast ve taksir şeklinde ortaya çıkabilir. 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda bunun aksine bir düzenleme yapılmamıştır. Sübjektif ceza sorumluluğun esası, kast ve taksir olarak düzenlenmiştir. Bu husus öğretide manevi unsur, sübjektif unsur veya kusurluluk olarak adlandırılmaktadır. Bu unsur gerçekleşmeden bir suçtan söz etmek mümkün olmayacaktır.

Kast ve taksir, haksızlığın ayrılmaz parçası ve böylece hareketin kusurlu olarak değerlendirilmesinin objesidir. Ayrıca kast ve taksir cezanın tayini açısından birer kusurluluk şeklidir. Diğer bir ifadeyle, kast ve taksirin çifte işlevi bulunmakta olup, hem cezanın temelini (sebebini) oluşturur hem de cezanın sınırını belirler. 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda kusurluluğun üç şekli belirtilmiş olup, bunlar kast, taksir ve kast- taksir kombinasyonu olarak ifade edilmiştir. Her üç kusurluluk şeklinde de müşterek özellik hareketlerin iradiliğidir. Kastta, failin bilme ve isteme unsurlarının varlığı araştırılacak olup, bunun için psikolojik araştırma yeterli olacaktır. Buna karşılık taksirde ve kast-taksir kombinasyonunda neticeye sebebiyet veren failin kusurlu iradesi hakkında bir araştırma yapılabilirse de, fail ile meydana gelen netice arasında böyle bir bağın kurulması mümkün olmamaktadır. Bu sebeple taksirde psikolojik teori kusurluluğun kaynağını tam olarak ortaya koyamamakta olup, normatif görüşten yararlanmak gerekmektedir. Çünkü taksirin cezalandırılmasının nedeni toplumun bireylere yüklediği dikkat ve özen görevinin ihlalidir. Ancak taksirde de psikolojik teoriden yararlanılabilir. Çünkü yasa ve ortak yaşamın gereklerinin bireye yüklediği yükümlülüklere uyma konusunda fail tarafından iradenin yeterince kullanılmaması taksirin psikolojik yönünü ortaya çıkarmaktadır.

Kusur failin eyleminin kınanabileceğini fark edebilirliğe uygun değerlendirme yapabilme iradesidir. Ceza hukuku kapsamında bir eylemden bahsedilebilmesi için failin özgür bir şekilde haksızlığı seçerek kendini kusurlu hale getirmesi gerekmektedir. Haksızlığın tüm unsurları kusurun belirlenmesinde etkili olmaktadır. Çünkü haksızlık, kusur yargısının dayanağını oluşturmaktadır. Modern ceza hukukunda, ceza failin kusurundan daha ağır olmayacağı gibi, ceza failin kusurunun derecesi ve işlediği haksızlığın ağırlık derecesine uygun olmalıdır. Yani ceza kusurun ölçüsünü aşamaz. Kusur konusunda verilecek değer yargısı ahlaki değil, hukukidir. Kişi ahlâka uygun davrandığını düşünse bile eğer eylem hukuken kınanabiliyor ise fail sorumlu olur. Kusur ve kusurluluk terimleri ise farklı kavramlar olup, suçun manevi unsuru olan bu unsur fail yönünden ele alındığında kusur, fili yönünden ele alındığında ise kusurluluktur. Ancak çoğu kez eylemin kusurluluğundan söz edildiğinde aslında bunu gerçekleştiren failinde kusurlu olduğu belirtilmektedir. Fail hakkında kusurluluk yargısının konusunu, fail tarafından kasten veya taksirle gerçekleştirilen fiil oluşturmaktadır.

Kast ve taksir hem kusurluluk şekli hem de fiilin tipik sayılması açısından suçun maddi unsurunun sübjektif unsuru işlevini görürler. Buna göre, kast ve taksir çifte fonksiyona sahiptir. Fail hakkında kusurluluk yargısının konusunu, fail tarafından kasten veya taksirle gerçekleştirilen fiil oluşturmaktadır. Kast şeklindeki kusurlulukta, irade hukuka aykırı neticeye yöneldiği için, ayrıca hukuka aykırılık araştırmasına gerek yoktur. Böyle bir araştırmanın yapılacağı yer kusurluluk değil, ondan ayrı ve bağımsız bir unsur olan hukuka aykırılık unsurudur. Kusur yeteneği, failin kusurlu hareket edebilmesi için gerekli koşulları ifade etmekte olup, kusur yeteneğinin, kusurluluk araştırmasından önce değil, kusurluluktan sonra değerlendirilmesi gerekmektedir. Kusur yeteneği olmayan kişiler, kasten hareket ederek suç işleyebilirler. Ancak failde kusur yeteneği olmasa da suçun oluştuğu kabul edilerek, failin gerçekleşen neticeden dolayı ceza sorumluluğu olmayacak, kendisine emniyet tedbiri uygulanabilecektir.

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ…………………………………..

İÇİNDEKİLER…………………………..

KISALTMALAR………………………….

BİRİNCİ BÖLÜM

KUSURLULUK

1. Genel Olarak

2. KUSURLULUĞUN ESASINI OLUŞTURAN TEORİLER

2.1. Psikolojik Teori

2.2. Normatif Teori

2.3. Değerlendirme ve Kanaatimiz

3. KUSURLULUĞUN KAPSAMI

3.1. Genel Olarak

3.2. Kusur ve Haksızlık İlişkisi

3.3. Kusurda Eylemin Esas Alınması

4. Kastın Suç Genel Teorisi İçindeki Yeri ve Kusurlulukla İlişkisi

5. KUSURLULUK VE KUSUR YETENEĞİ ARASINDAKİ İLİŞKİ

6. KUSURLULUĞU KALDIRAN HALLER

6.1. Kavram

6.2. Kaza ve Tesadüf

6.3. Zorlayıcı Neden

6.4. Cebir ve Şiddet

6.5. Korkutma

Tehdit

6.7. Hata

6. 8. Meşru Savunmada Sınırın Heyecan, Korku ve Telaş Nedeniyle Aşılması

6. 9. Hukuka Aykırı Fakat Bağlayıcı Emrin Yerine Getirilmesi

6. 10. Kusurluluğu Kaldıran Zorunluluk Hali

7. KUSURLULUK VE CEZA SORUMLULUĞU ARASINDAKİ İLİŞKİ

7.1. Kasttan Doğan Ceza Sorumluluğu

7.2. Taksirden Doğan Ceza Sorumluluğu

7.3. Kast-Taksir Kombinasyonu

7.4. Objektif Sorumluluk

7.5. Sonuç

İKİNCİ BÖLÜM

1. HATA KAVRAMI

2. HUKUKİ HATA

2.1. Genel Olarak

2. 2. Doktrindeki Görüşler .

2. 3. 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu’ndaki Hukuki Hata

2.4. Değerlendirme ve Kanaatimiz

3. FİİLİ HATA

3.1. Genel Olarak

3.2. Suçun Maddi Unsurlarında Hata

3.3. Suçun Nitelikli Hallerinde Hata

3.4. Ceza Sorumluluğunu Ortadan Kaldıran veya Azaltan Nedenlerde Hata

3.4.1. Hukuka Uygunluk Nedenlerinin Varlığında Hata

3.4.2 Hukuka Uygunluk Nedenlerinin Maddi Şartlarında Hata

3.5. Nedensellik Bağında Hata

3.6. Şahısta Hata

3.7. Hedefte Sapma

3.8. Sonuç

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

KASTTAN DOĞAN SÜBJEKTİF SORUMLULUK

1. Genel Olarak

2. Kastın Unsurları

2.1. Bilme Unsuru (Düşünme ve Öngörme)

a) Bilmenin Kapsamı ;

2.2. İsteme Unsuru

3. KASTIN ÇEŞİTLERİ

3.1. GENEL KAST –ÖZEL KAST

3.2. ASIL KAST-TALİ KAST

3.3. TEHLİKE KASTI- ZARAR KASTI

3.4. ANİ KAST-DÜŞÜNCE (TASARLAMA ) KASTI

3.4.1 Plan Kurma Teorisi

3.4.2. Soğukkanlılık Teorisi

3.4.3. Yargıtay Kararları Işığında Tasarlama

3.4.4. Tasarlama ile Haksız Tahrik İlişkisi

3.4.5. Değerlendirme ve Kanaatimiz

3.5. BELİRLİ KAST-BELİRLİ OLMAYAN KAST

3.6. DOĞRUDAN KAST-OLASI KAST

3.7. SEÇİMLİK KAST

3.8. WEBER KASTI

4. KASTIN BELİRLENMESİ

5. SONUÇ

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

TAKSİRDEN DOĞAN SÜBJEKTİF SORUMLULUK

l. GENEL OLARAK

ll.TAKSİR

1.KAVRAM

2. TAKSİRİN UNSURLARI

2.1. FİİLİN TAKSİRLE İŞLENEBİLEN BİR SUÇ OLMASI

2.2. HAREKETİN İRADİ OLMASI

2.3.DİKKAT VE ÖZEN YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN YERİNE GETİRİLMEMİŞ OLMASI

2.4. NETİCENİN ÖNGÖRÜLEBİLİR OLMASI

2.5. NETİCENİN İSTENMEMİŞ OLMASI

2.6. HAREKET İLE NETİCE ARASINDA NEDENSELLİK BAĞININ VARLIĞI

2.6.1. Genel Olarak

2.6.2. Üçüncü Şahsın ve Mağdurun Hareketi

2.6.2.1. Üçüncü Şahsın Kusursuz Hareketi

2.6.2.2. Üçüncü Şahsın Kusurlu Hareketi

2.6.2.3. Mağdurun Kusursuz Hareketi

2.6.2.4. Mağdurun Kusurlu Hareketi

lll. TAKSİRİN ÇEŞİTLERİ

1. BASİT TAKSİR-BİLİNÇLİ TAKSİR

1.1. Basit Taksir

1.2. Bilinçli Taksir

1.3 Bilinçli Taksir ve Basit Taksir Ayrımı

2.BİLİNÇLİ TAKSİR VE OLASI KAST AYRIMI

2.1 Genel Olarak

2.2. 5237 Sayılı Türk Ceza Kanununda Olası Kast ve Bilinçli

Taksir Ayrımı

2.3. Yargıtay’ın Görüşü

2.4. Değerlendirme ve Kanaatimiz

lV. KASTEN VE TAKSİRLE İŞLENEN SUÇLARIN AYIRIMINDAKİ KRİTERLER

1. Kast ve Taksir Ayrımı

1.1. Genel Olarak

1.2. Yargıtay’ın Görüşü

1.3. Değerlendirme ve Kanaatimiz

V. KAST- TAKSİR KOMBİNASYONLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ

1. Kavram

2. Unsurları

3. Netice Sebebiyle Ağırlaşmış Suç ve Nedensellik Bağlantısı

4. 5237 Sayılı Türk Ceza Kanununda Düzenlenen Netice Sebebiyle

Ağırlaşmış Suçlar

4.1. Genel Olarak

4.2. Kasten Yaralama Sonucunda Ölüm Meydana Gelmesi

VI. SUÇUN ÖZEL GÖRÜNÜŞ HALLERİ

1.Teşebbüs

2.Teselsül

3.İştirak

4.İçtima

5.Tekerrür

6.Yaptırım

VlI. SONUÇ

BEŞİNCİ BÖLÜM

YARGITAY KARARLARI

KAYNAKÇA

Ceza Hukukunda Kusurluluk

Yargıtay Kararları Işığında Suç Örgütleri

Kamu İcra Hukuku ve 6183 Sayılı Kanun Uygulaması