İİK DEĞİŞİKLİĞİ KAPSAMINDA MADDE 111/B ELEKTRONİK ORTAMDA AÇIK ARTIRMA SURETİYLE SATIŞ ÜZERİNE

09.06.1932 Tarihli 2004 Sayılı İcra İflas Kanununun m.114/3’e ilişkin 02.07.2012 tarih 6352 Sayılı Kanunla elektronik ortamda teklif verme usulü getirilerek elektronik ortamda ihale yapmanın ilk adımı atılmıştı. Bu adımla beraber icra kanalıyla yapılacak satışlarda hem fiziki ortam hem de teklif vermek açısından elektronik ortam olmak üzere iki ortamda satış söz konusuydu.

Sonrasında 30.11.2021 tarihli ve 7343 Sayılı Kanunla yapılan değişikle İİK 111. Maddesine ‘’Elektronik Ortamda Açık Artırma Suretiyle Satış’’ başlıklı111/b maddesinin eklenmesiyle icra daireleri kanalıyla yapılan satışlarda fiziki ortamda ihale uygulaması terk edilmiş ve yalnızca elektronik ortamda satış esas kılınmıştır.

2021 değişikliği öncesinde m.114/3 ‘’ Açık artırmaya elektronik ortamda teklif verme yoluyla başlanır. Elektronik ortamda teklif verme, birinci ihale tarihinden on gün önce başlar, ihalenin tamamlanacağı günden önceki gün sonunda sona erer; ikinci ihalede ise elektronik ortamda teklif verme birinci ihaleden sonraki beşinci gün başlar, en az on gün sonrası için belirlenecek ikinci ihalenin tamamlanacağı günden önceki gün sonunda sona erer. Elektronik ortamda verilecek teklifler haczedilen malın tahmin edilen kıymetinin yüzde ellisinden az olamaz; teklif vermeden önce, haczedilen malın tahmin edilen kıymetinin yüzde yirmisi nispetinde teminat gösterilmesi zorunludur.’’ şeklindeydi. Görüldüğü üzere değişiklik öncesinde elektronik ortamda sadece teklif vermek mümkündü ; ihale yine satış ilanında belirtilen yerde fiziken yapılmaktaydı.

30.11.2021 tarihli değişiklikle İİK’na 111/b maddesi eklenerek teklif verme ve ihale yapma usulündeki ikili uygulama ortadan kaldırılmış ; hem teklif hem ihalenin elektronik ortamda yapılması kararlaştırılmıştır. İİK 111/b ‘’ Haczolunan malın satışı, Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemine entegre elektronik satış portalında açık artırma suretiyle yapılır / Açık artırma, ilanda belirtilen gün ve saat aralığında ve teklif verme yoluyla yapılır.’’ hükmü amir olmuştur.

Ancak bu uygulamanın kademeli olarak gerçekleştirilmesi öngörülmüş ve 8 Mart 2022 tarihli İcra ve İflas Kanunu Uyarınca Elektronik Ortamda Yapılacak Satışların Usulü Hakkında Yönetmelik hükümleri gereği ilk başta 15 Mart 2022’de Ankara Batı Adliyesinde ; 1 Haziran 2022 tarihinde Ankara, Bursa ve Kayseri ili ve bu illerin tüm ilçe adliyesi icra müdürlükleri ve satış memurluklarında ; sonrasında ise 1 Eylül 2022 tarihi itibariyle Konya, Kocaeli, Samsun, Van, Antalya, Mersin, Gaziantep, Aydın ili ve bu illerin tüm ilçe adliyesi icra müdürlükleri ve satış memurluklarında uygulanmaya başlanmıştır . En nihayetinde 8 Mart 2023 tarihine kadar tüm icra daireleri ve satış memurluklarında elektronik satışa geçileceği söylenmişse de 2 Ocak 2023 tarihi itibariyle bütün il ve ilçe adliyelerinde elektronik satışa geçilmiştir . Böylelikle hem İİK kaynaklı satışlarda hem de mahkeme satış memurluklarında ikili durum ortadan kaldırılmıştır.

Bu yazımızda İİK yeni eklenen m. 111/b irdelenerek hem tarafların hem icra müdürlüklerinin hem de ihaleye katılacak üçüncü şahısların elektronik satışın uygulamasının kavranması amaçlanmıştır.

Değişiklikle yeni eklenen ‘’Elektronik ortamda açık artırma suretiyle satış’’ başlıklı 111/b maddesi satışın nasıl olacağını , teklif süresi , teklif edilebilecek bedeller, e-satışı engellemenin yaptırımları düzenlenmiştir.

Mezkur maddenin birinci fıkrasında satışların tamamının elektronik satış portalı (e-satış) üzerinden yapılacağı emredici bir şekilde belirtilmiştir. Bu emredici hüküm düzenlemesiyle beraber artık hem teklif süreci hem de satışın e-satış portalından yapılacağını anlıyoruz. Böylece 2012 yılındaki değişiklikle gelen elektronik ortamda teklif – fiziki ortamda ihale ikiliği ortadan kaldırılmıştır. Nitekim bu değişikliğin gerekçesi olarak ikiliğin yarattığı karışıklığı ortadan kaldırmaktır.

Değişiklik öncesinde İİK m.114/3’te elektronik ortamda teklif verme usulü düzenlenmişti. Bu düzenlemeye göre e-teklif başlangıcı birinci ihale tarihinden 10 gün önce başlayıp ihale gününden önceki gün sona ermekteydi. Bunun dışında ertesi gün satış ilanında belirtilen yerde ve 5-10 dk gibi kısa teklif verme aralığında fiziki ortamda ihale yapılıyordu. Yani e-teklif veren katılımcı , fiziki ihale ortamında kendisinden daha yüksek bir teklif verilmesi halinde ihaleyi kazanma şansını kaybetmekteydi.

Yine değişiklik öncesinde fiziki ortamda yapılan ihalelerde teklif vermek için 5-10 dakika gibi çok kısa süreler verilerek pey sürülmekteydi. Değişiklik gerekçesi olarak bu sayılan durumların katılımcıların güvenliğinin sağlanması, katılımın düşük olmasına ve alacaklının alacağına kavuşmasının, borçlunun borcundan kurtulmasının gecikmesinin önüne geçmek olduğu belirtilmiştir.

Mezkur maddenin ikinci fıkrasına ve üçüncü fıkrasının birinci cümlesine gelen ‘ ’ Açık artırmada teklif verme süresi yedi gündür. / Açık artırma, ilanda belirtilen gün ve saat aralığında ve teklif verme yoluyla yapılır.’’ düzenlemesiyle pey sürme süreleri uzatılmış sınırlamalar kaldırılmıştır. Böylece ihaleye katılmak isteyen tüm katılımcılar ihalenin başlamasından bitimine kadar olan 7 günlük sürede (m. 114 ve 115’te belirtilen şartları taşıyan miktarları) pey sürüp verilen en yüksek teklifi görebilmeimkanına sahip olabilmektedir. Bu düzenleme öncesinde elektronik ortamda teklife başlama ve teklif verme süresi m.114/3’te ‘’Elektronik ortamda teklif verme, birinci ihale tarihinden on gün önce başlar, ihalenin tamamlanacağı günden önceki gün sonunda sona erer; ikinci ihalede ise elektronik ortamda teklif verme birinci ihaleden sonraki beşinci gün başlar, en az on gün sonrası için belirlenecek ikinci ihalenin tamamlanacağı günden önceki gün sonunda sona erer. ‘’ şeklindeydi.

Teklif verirken dikkat edilmesi gereken en önemli düzenleme dördüncü fıkrada olmuştur. Bu fıkradaki ‘’Teklifler arasındaki fark, satışa çıkarılan malın muhammen kıymetinin binde birinden ve her hâlde yüz Türk lirasından az olamaz.’’ düzenlemesi uyarınca tekliflerin değerine ilişkin şartlar öngörmüştür. Böylece ihale anındaki 1 TL artırma şeklindeki ihaleyi sürüncemede bırak durumun önüne geçilmiştir. Bu yeni düzenlemeye göre örnek vermek gerekirse malın biçilen değeri 120.000,00 TL olduğunu varsayalım. Bu durumda iki teklif arasındaki fark maddenin ön gördüğü binde birlik şart nedeniyle 120,00 TL’den az olamayacak. Yine satışa çıkarılan mahcuzun değerinin 90.000,00 TL olduğunu varsaydığımızda iki teklif arasındaki fark ve her hâlde yüz Türk lirasından az olamaz şartı nedeniyle en az 100,00 TL olacaktır. Zaten e-satış sistemi de bu şartları taşımayan tekliflerin ileri sürülmesine müsaade etmemektedir.

Dikkat çeken diğer bir düzenleme ise beşinci fıkradaki ‘’Açık artırmada en yüksek teklifi veren, artırma süresi içinde kendisinden yüksek bir teklif verilmedikçe teklifini çekemez ve teminatını alamaz’’ şeklindedir. Bu fıkraya paralel olarak m.114/6-9’da ‘’İhale alıcısının en yüksek teklifi verip de süresi içinde ihale bedelini yatırmaması hâlinde, alınan teminatın iade edilmeyip öncelikle satış masraflarından düşülmek üzere alacaklarına mahsuben hak sahiplerine ödeneceği.’’ düzenlenmesi yapılmıştır. Bu fıkraları ihaleye katıldığı halde ihale sonunda verilen sürede ihale bedelini yatırmayarak ihaleyi sürüncemede bırakan kötüniyetli alıcılara karşı bir yaptırım niteliğinde olduğunu söyleyebiliriz

Fıkra altıda yapılan ‘’ Açık artırma süresinin son on dakikası içinde yeni bir teklifin verilmesi hâlinde açık artırma bir defaya mahsus olmak üzere on dakika uzatılır.’’ düzenlemesi ihaleye katılımı arttırıcı etkidedir.Yani ihale bitiş saati 12.30 olan ihaleye 12.20 sonrasında bir teklif gelirse sistem kendiliğinden satışı 10 dk daha uzatarak satışı 12.40’da bitirir.

E-satış portal ekranında da görüldüğü üzere kanundaki hususlara ekranda yer vermiş böylece pey sürerken dikkat edilmesi gereken noktalara dikkat çekilmiştir.

Elektronik ortamda satışın bilişim yoluyla engellemeye çalışanlara da aynı maddenin 7. ve 8. fıkrasında ihaleye fesat karıştırma suçunun elektronik ortamda yapılan satışlardaki görünümü gibi düşünebiliriz. Bu yaptırım sayesinde bilişim yoluyla ihalenin engellemeye çalışılmasının önüne geçilmiştir. Bu tedbirin uygulanması kanununda da yazdığı üzere ihalenin tamamlanmasına engel değildir. Yedinci fıkraya bakıldığında ihaleye erişimi engellemeye ve zarar vermeye çalışan internet siteleri hakkında 5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanunun 8/A maddesi hükümleri uygulanır. Bu madde uyarınca hakim kararıyla internet ortamında yer alan yayınla ilgili içeriğin çıkarılması ya da erişimin engellenmesi şeklinde yaptırım uygulanabilir. Sekizinci fıkrada ise erişimi engellemeye çalışan gerçek ve tüzel kişiler için erişim engeli yaptırımı öngörülmüştür. Bu yaptırımı ise Adalet Bakanlığı uygulayacaktır ve süresi 3 ayı geçemeyecektir. Engellenenler yine e-satış portalı üzerinden duyurulacaktır. Bu duyurudan itibaren 15 gün içinde engellenen kişi sulh ceza hakimliğine itirazda bulunabilir.

Elektronik ortamda satış yapılmasının faydalarına kısaca değinirsek bu uygulama ile ihalelere fiziksel müdahaleyi, fesat karıştırmayı ortadan kaldırdığı için ihalelere katılım ve teklif verilmesi oldukça artmıştır. Böylece alacaklı alacağını güvenli bir şekilde tahsil ederek yapılan haciz ve satış masraflarının israfı önlenmiş olacak hem de borçlunun borcu hızlıca ödenerek üzerindeki cebri icra baskısı azalacaktır. Elektronik ortamda teklif verilirken ve teklif listesi icra dosyasına kaydedildiğinde teklif verenlerin ad soyadı gibi kişisel bilgilerinin görülmemesi de yine ihaleye katılımı arttırmakta ve güvenliği sağlamaktadır. En önemlisi ihaleye katılmak için şehir dışından gelen ya da gelmek isteyenlerin yapacakları yol-yemek ve barınma masrafları böylelikle ortadan kalkmıştır. E-portaldan artırma sürecinin takibi ekran başından yapılırken böylece ihale katılımcılarına, icra müdürüne, temsilcilere süreci takip ederken diğer işlerini de yapabilmesi kolaylığı sağlamaktadır. Nitekim kanun değişikliği gerekçesi olarak mezat salonlarında gerçekleştirilen açık artırmanın teklif vermede bazı sorunlara yol açtığı gözlemi; en az gider en yüksek teklif hedeflenmesi ve uygulamada birliğin sağlanması amacı gösterilmiştir.

İcra Md. Yrd. Kamil ÇALIŞ & Av. Cansu MUZAÇA

İİK DEĞİŞİKLİĞİ KAPSAMINDA MADDE 111/B ELEKTRONİK ORTAMDA AÇIK ARTIRMA SURETİYLE SATIŞ ÜZERİNE

Fiziki Takibin Hukuka Uygunluk Şartları

Hukuk Devleti Sosyal Teorisi (Social Theory of The Rule of Law)

Kolluk Elkoyulan Araçları Kullanabilir mi?

Yargı Kararlarıyla Muris Muvazaasının İspatı Ve Unsurları

EV SAHİPLERİ İÇİN TAHLİYE TAAHHÜTNAMESİ NEDİR? NEDEN ÖNEMLİDİR?

ANONİM ORTAKLIĞIN HAKLI SEBEPLE FESHİ DAVASINDA (TTK M.531) USULİ BAKIMDAN ÖZELLİK ARZ EDEN BAZI HUSUSLAR

EVLİLİK BİRLİĞİNİN KORUNMASI AMACIYLA EŞLER ARASINDA ALINABİLECEK HUKUKİ TEDBİRLER

EK TASFİYE VE TTK md.547 UYARINCA ŞİRKETİN GEÇİCİ OLARAK İHYASI

KİRACI HANGİ DURUMLARDA EVDEN ÇIKARILABİLİR?

TAHLİYE TAAHHÜTNAMESİNE DAYALI OLARAK KİRACININ TAŞINMAZDAN TAHLİYESİ