T.C.
YARGITAY
22. HUKUK DAİRESİ
E. 2017/26810
K. 2020/337
T. 15.1.2020

İŞ SÖZLEŞMESİNİN EMEKLİLİK NEDENİYLE SONA ERDİRİLDİĞİ İDDİASINA DAYALI İŞÇİLİK ALACAKLARI ( Davacının Aylık Ücretinin Miktarı Konusunda Uyuşmazlık Bulunduğu/Davacının Meslekte Geçirdiği Süre İşyerinde Çalıştığı Tarihler Meslek Unvanı ve Fiilen Yaptığı İş Bildirilerek Sendikalarla İlgili İşçi ve İşveren Kuruluşlarından Emsal Ücret Araştırması Yapılması Dosya İçeriğiyle Birlikte Değerlendirme Yapılarak Davacının Aylık Ücretinin Belirlenmesi ve Belirlenen Bu Ücret Üzerinden Hüküm Altına Alınan Tazminat ve Alacakları Gerekirse Yeniden Hesaplanarak Hüküm Altına Alınacağı )

YILLIK İZİN ÜCRETİ ALACAĞI ( Davacının Çalıştığı Süre Boyunca Yıllık İzin Haklarının Kullandırılmadığını İddia Ettiği/Mahkemece Davacının Toplam Hizmet Süresine Göre 10 Yıllık Dönemde Hiç İzin Kullanmadığı Gerekçesiyle 170 Gün Yıllık İzin Hakkının Bulunduğu Kabul Edilerek Yıllık Ücretli İzin Alacağı Hüküm Altına Alındığı - Davacının 10 Yıllık Çalışma Süresi Boyunca Hiç Yıllık İzin Kullanmadığı Hayatın Olağan Akışına Ters Olduğundan Davacının Beyanı Alındıktan Sonra Tüm Deliller Birlikte Değerlendirilip Sonucuna Göre Karar Verilmesi Gerektiği )

BELİRSİZ ALACAK DAVASI ( Davacı Dava Dilekçesinde Açıkça Belirsiz Alacak Davası Açtığını Belirtmeden Fazlaya İlişkin Haklarını Saklı Tutmak Suretiyle Kısmi Olarak Bildirdiği Alacakların Tahsilini Talep Ettiği Sonrasında da Tam Islah Yapılarak Usulüne Uygun Bir Şekilde Dava Belirsiz Alacak Davasına Dönüştürülmediği/Ancak Mahkemece Davanın Belirsiz Alacak Davası Olarak Sonuçlandırıldığı Görülmekle Davanın Belirsiz Alacak Davası Olarak Açılmadığı Mahkemece Davanın Kısmi Dava Olduğu Dikkate Alınarak Kısmi Davaya İlişkin Kurallara Göre Görülüp Sonuçlandırılması Gerektiği )

GERÇEK ÜCRETİN TESPİTİ ( İşçinin Kıdemi Meslek Unvanı Fiilen Yaptığı İş İşyerinin Özellikleri ve Emsal İşçilere Ödenen Ücretler Gibi Hususlar Dikkate Alındığında İmzalı Bordrolarda Yer Alan Ücretin Gerçeği Yansıtmadığı Şüphesi Ortaya Çıktığında Bu Konuda Tanık Beyanları Gözetilmesi ve İşçinin Meslekte Geçirdiği Süre İşyerinde Çalıştığı Tarihler Meslek Unvanı ve Fiilen Yaptığı İş Bildirilerek Sendikalarla İlgili İşçi ve İşveren Kuruluşlarından Emsal Ücretin Ne Olabileceğinin Araştırılması ve Tüm Deliller Birlikte Değerlendirilerek Bir Sonuca Gidilmesi Gereği )

4857/m.32

6100/m.31,194

ÖZET : Davacı, davalı işyerinde 2005 yılından itibaren aşçı olarak çalıştığını, 31.07.2015 tarihinde iş sözleşmesinin emeklilik nedeniyle sona erdirildiğini ileri sürerek kıdem tazminatı ile bir kısım işçilik alacaklarının hüküm altına alınmasını talep etmiştir.

1-Davacı ve davalı arasında davacının aylık ücretinin miktarı konusunda uyuşmazlık bulunmaktadır.

Davacı tanık beyanları ve dosya kapsamı bir bütün olarak değerlendirildiğinde, davacının işyerinde aşçı olarak çalıştığı hususu sabit olmakla beraber, davacının meslekte geçirdiği süre, işyerinde çalıştığı tarihler, meslek unvanı ve fiilen yaptığı iş bildirilerek sendikalarla, ilgili işçi ve işveren kuruluşlarından emsal ücret araştırması yapılmalı, dosya içeriğiyle birlikte değerlendirme yapılarak davacının aylık ücreti belirlenmeli ve belirlenen bu ücret üzerinden davacının hüküm altına alınan tazminat ve alacakları gerekirse yeniden hesaplanarak hüküm altına alınmalıdır.

2-Taraflar arasında, davacının yıllık izin ücreti alacağının miktarı noktasında uyuşmazlık vardır.

Somut olayda davacı çalıştığı süre boyunca yıllık izin haklarının kullandırılmadığını iddia etmiştir. Mahkemece, ispat yükü üzerinde olan işverence imzalı yıllık izin defteri ve eşdeğer belge sunulmadığı gerekçesiyle davacının toplam hizmet süresine göre 10 yıllık dönemde hiç izin kullanmadığı gerekçesiyle 170 gün yıllık izin hakkının bulunduğu kabul edilerek yıllık ücretli izin alacağı hüküm altına alınmıştır.Mahkemece, davacının davayı somutlaştırma yükü (HMK m.194), hakimin de davayı aydınlatma yükümlülüğü (HMK m. 31) bulunduğu göz önüne alınarak, davacının 10 yıllık çalışma süresi boyunca hiç yıllık izin kullanmadığı hayatın olağan akışına ters olduğundan, davacının beyanı alındıktan sonra tüm deliller birlikte değerlendirilip, sonucuna göre karar verilmesi gerekirken, eksik inceleme ile karar verilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.

3-Taraflar arasında davanın belirsiz alacak davası olarak açılıp açılmadığı konusunda uyuşmazlık bulunmaktadır.

Davacı, dava dilekçesinde açıkça belirsiz alacak davası açtığını belirtmeden fazlaya ilişkin haklarını saklı tutmak suretiyle kısmi olarak bildirdiği alacakların tahsilini talep etmiştir. Sonrasında da tam ıslah yapılarak usulüne uygun bir şekilde dava belirsiz alacak davasına dönüştürülmemiştir. Ancak mahkemece, davanın belirsiz alacak davası olarak sonuçlandırıldığı görülmektedir. Davanın belirsiz alacak davası olarak açılmadığı anlaşılmakla, Mahkemece davanın kısmi dava olduğu dikkate alınarak, kısmi davaya ilişkin kurallara göre görülüp sonuçlandırılması gerektiğinin gözetilmemesi de hatalı olmuştur.

DAVA : Taraflar arasında görülen dava sonucunda verilen kararın, temyizen incelenmesi davalı vekili tarafından istenilmekle, temyiz talebinin süresinde olduğu anlaşıldı. Dava dosyası için Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:

KARAR : Davacı İsteminin Özeti:

Davacı vekili, müvekkilinindavalı işyerinde 2005 yılından itibaren aşçı olarak çalıştığını, 31.07.2015 tarihinde iş sözleşmesinin emeklilik nedeniyle sona erdirildiğini ileri sürerek kıdem tazminatı ile bir kısım işçilik alacaklarının hüküm altına alınmasını talep etmiştir.

Davalı Cevabının Özeti:

Davalı vekili, davacının taleplerinin zamanaşımına uğradığını, davacının garson olarak çalıştığını, iddilalarının gerçeğe aykırı olduğunu ileri sürerek, davanın reddini talep etmiştir.

Mahkeme Kararının Özeti:

Mahkemece, toplanılan deliller ve bilirkişi raporuna dayanılarak davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.

Temyiz:

Karar süresi içerisinde davalı vekili tarafından temyiz edilmiştir.

Gerekçe:

1-)Dosyadaki yazılara, belgelere ve tüm dosya kapsamına göre; davalının aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan temyiz itirazları yerinde değildir.

2-)Davacı ve davalı arasında davacının aylık ücretinin miktarı konusunda uyuşmazlık bulunmaktadır.4857 Sayılı İş Kanununda 32. maddenin ilk fıkrasında, genel anlamda ücret, bir kimseye bir iş karşılığında işveren veya üçüncü kişiler tarafından sağlanan ve para ile ödenen tutar olarak tanımlanmıştır.İş sözleşmesinde ücretin kararlaştırılmadığı hallerde ücretin miktarı, işçinin kişisel özellikleri, işyerindeki ya da meslekteki kıdemi, meslek unvanı, yapılan işin niteliği, iş sözleşmesinin türü, işyerinin özellikleri, emsal işçiler o işyerinde ya da başka işyerlerinde ödenen ücretler, örf ve adetler göz önünde tutularak belirlenir.

Çalışma yaşamında daha az vergi ya da sigorta pirimi ödenmesi amacıyla zaman zaman, iş sözleşmesi veya ücret bordrolarında gösterilen ücretlerin gerçeği yansıtmadığı görülmektedir. Bu durumda gerçek ücretin tespiti önem kazanır. İşçinin kıdemi, meslek unvanı, fiilen yaptığı iş, işyerinin özellikleri ve emsal işçilere ödenen ücretler gibi hususlar dikkate alındığında imzalı bordrolarda yer alan ücretin gerçeği yansıtmadığı şüphesi ortaya çıktığında, bu konuda tanık beyanları gözetilmeli ve işçinin meslekte geçirdiği süre, işyerinde çalıştığı tarihler, meslek unvanı ve fiilen yaptığı iş bildirilerek sendikalarla, ilgili işçi ve işveren kuruluşlarından emsal ücretin ne olabileceği araştırılmalı ve tüm deliller birlikte değerlendirilerek bir sonuca gidilmelidir.

Mahkemece, Türkiye İstatistik Kurumunun resmi internet sitesindeki “kazanç bilgisi sorgulama” kısmından da faydalanılması ve emsal ücret araştırması sonucunda elde edilen verilerle birlikte, anılan Kurumun resmi internet sitesindeki bilgiler de dikkate alınarak emsal ücretin belirlenmesi mümkündür.Somut olayda, tarafların davacının ünvanına ve ücret miktarına ilişkin beyanları arasında farklılık bulunmaktadır. Davacı ve davacı tanıkları davacının aşçı, ızgaracı, dönerci olarak günlük 70,00 TL yevmiye ile çalıştığını iddia etmiş olup, davalı ve davalı tanıkları ise davacının garson olarak asgari ücret ile çalıştığını savunmaktadır. Mahkemece hükme esas alınan bilirkişi raporunda davacı iddiası ve davacı tanık beyanları doğrultusunda davacının günlük 70,00 TL yevmiye ile çalıştığı kabul edilerek talep konusu alacaklar hüküm altına alınmıştır. Taraf beyanları arasında önemli bir farkın bulunduğu böyle bir durumda salt tanık anlatımlarıyla sonuca gidilmesi doğru olmaz. Davacı tanık beyanları ve dosya kapsamı bir bütün olarak değerlendirildiğinde, davacının işyerinde aşçı olarak çalıştığı hususu sabit olmakla beraber, davacının meslekte geçirdiği süre, işyerinde çalıştığı tarihler, meslek unvanı ve fiilen yaptığı iş bildirilerek sendikalarla, ilgili işçi ve işveren kuruluşlarından emsal ücret araştırması yapılmalı, dosya içeriğiyle birlikte değerlendirme yapılarak davacının aylık ücreti belirlenmeli ve belirlenen bu ücret üzerinden davacının hüküm altına alınan tazminat ve alacakları gerekirse yeniden hesaplanarak hüküm altına alınmalıdır. Eksik inceleme ile yazılı şekilde karar verilmesi hatalıdır.

3-)Taraflar arasında, davacının yıllık izin ücreti alacağının miktarı noktasında uyuşmazlık vardır.

6100 Sayılı HMK'nun 31. maddesinde hâkim, uyuşmazlığın aydınlatılmasının zorunlu kıldığı durumlarda, maddi veya hukuki açıdan belirsiz yahut çelişkili gördüğü hususlar hakkında, taraflara açıklama yaptırabilir, soru sorabilir, delil gösterilmesini isteyebilir şeklinde düzenleme yapılarak hakime yargılama sonunda doğruya ulaşma görevini yüklemiştir. Anayasamızın 141. maddesine göre, yargı basit, çabuk ve ucuz gerçekleşmelidir. Devlet yargının basit, ucuz ve çabuk gerçekleşmesi için gerekli düzenlemeleri yapmak durumundadır. Zira hakkın tanınması ve korunmasındaki gecikmeler, hukuk devleti ilkesi ile uyumlu değildir, adil yargılanma hakkını ihlâl eder. Bu sebeple yargılama sonucunda ulaşılacak hüküm, doğru, gecikmemiş ve kendisinden beklenen etkiyi gösteren bir niteliğe sahip olmalıdır. Bundan dolayı belirsiz vakıaların açıklattırılmasına, eksikliklerin hâkim tarafından işaret edilerek taraflarca giderilerek yargılamanın uzatılmasının önüne geçilmesine ilişkin hâkimin davayı aydınlatma yükümlülüğü bulunmaktadır. Usul hukuku için haksızlığın önlenmesinin anlamı, doğru hüküm kurulmasıdır. Bu hususta yapılacak bir inceleme içinse, tarafların iddialarını eksiksiz ve zaman, yer gibi somut unsurlarıyla tam bir açıklık içinde yargılamaya getirmeleri gerekmektedir. Doğru hüküm kuramama, bazen ise zayıf olan tarafın bir usuli hakkı bilmiyor olması dolayısıyla söz konusu olmaktadır. Böyle bir durumda, hakkın özünün, usule kurban edilmesi mümkün olmadığından, tarafın bir vakıayı bütün ayrıntılarıyla getirmemiş olması dolayısıyla yargılamanın doğru ve adil bir hüküm kurmaya elverişli olacak şekilde aydınlatılmamış olması durumunda hâkim devreye girecek ve söz konusu usûlî olanağı tarafa hatırlatacaktır.Somut olayda davacı çalıştığı süre boyunca yıllık izin haklarının kullandırılmadığını iddia etmiştir. Mahkemece, ispat yükü üzerinde olan işverence imzalı yıllık izin defteri ve eşdeğer belge sunulmadığı gerekçesiyle davacının toplam hizmet süresine göre 10 yıllık dönemde hiç izin kullanmadığı gerekçesiyle 170 gün yıllık izin hakkının bulunduğu kabul edilerek yıllık ücretli izin alacağı hüküm altına alınmıştır.Mahkemece, davacının davayı somutlaştırma yükü (HMK m.194), hakimin de davayı aydınlatma yükümlülüğü (HMK m. 31) bulunduğu göz önüne alınarak, davacının 10 yıllık çalışma süresi boyunca hiç yıllık izin kullanmadığı hayatın olağan akışına ters olduğundan, davacının beyanı alındıktan sonra tüm deliller birlikte değerlendirilip, sonucuna göre karar verilmesi gerekirken, eksik inceleme ile yazılı şekilde karar verilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.

4-)Taraflar arasında davanın belirsiz alacak davası olarak açılıp açılmadığı konusunda uyuşmazlık bulunmaktadır.Davacı, dava dilekçesinde açıkça belirsiz alacak davası açtığını belirtmeden fazlaya ilişkin haklarını saklı tutmak suretiyle kısmi olarak bildirdiği alacakların tahsilini talep etmiştir. Sonrasında da tam ıslah yapılarak usulüne uygun bir şekilde dava belirsiz alacak davasına dönüştürülmemiştir. Ancak mahkemece, davanın belirsiz alacak davası olarak sonuçlandırıldığı görülmektedir. Davanın belirsiz alacak davası olarak açılmadığı anlaşılmakla, Mahkemece davanın kısmi dava olduğu dikkate alınarak, kısmi davaya ilişkin kurallara göre görülüp sonuçlandırılması gerektiğinin gözetilmemesi de hatalı olmuştur.

SONUÇ : Temyiz olunan kararın, yukarıda yazılı sebeplerle BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine, 15.01.2020 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

kazanci.com.tr