Kiracı, kiraya veren uyuşmazlıklarında son dönemde meydana gelen artışlar sebebiyle her iki taraf kendilerini koruyan kanun hükümleri uyarınca hareket etmektedirler. Her ne kadar kanun hükümleri ekseriyetle kiracıyı korumakta ise de kiraya verenler ve mülk sahiplerini koruyucu hükümler de mevcuttur.
Bunların başında ise mülk sahibinin evini satmak istemesi durumunda kiracının evin fotoğraflarının çekilmesine müsaade etmemesi ve emlakçı veya potansiyel alıcıya evi gezdirmemesi, görmelerine izin vermemesi halinde dava açmak suretiyle mecurun gezilip görülmesine izin verilmesidir.
6098 Sayılı Türk Borçlar Kanununda, kiracının borçlarını düzenleyen ayıpların giderilmesine ve kiralananın gösterilmesine katlanma borcu başlıklı 319/2.fıkrasında "Kiracı, bakım, satış ya da sonraki kiralama için zorunlu olduğu ölçüde, kiraya verenin ve onun belirlediği üçüncü kişinin kiralananı gezip görmesine izin vermekle yükümlü olduğu'' aynı maddenin üçüncü fıkrasında "Kiraya verenin, çalışmaları ve kiralananın gezilip görüleceğini uygun bir süre önce kiracıya bildirmek ve bunların yapıldığı sırada kiracının yararlarını göz önünde tutmak zorunda olduğu" hükmüne yer vererek kiracının yükümlülüğü açıkça belirtilmiştir.
Kanun metninden de anlaşılacağı üzere kiracının kiralananı bakım, satış ya da sonraki kiralama için zorunlu olduğu ölçüde mecurun görülmesine izin verme yükümlülüğü bulunmaktadır ancak kiracıların bu yükümlülüğe uymaması, yapılan şifahi görüşmeler sonucu evin görülmesi konusunda olumsuz dönüşlerde bulunmaları , mülk sahiplerini dava açmak zorunda bırakmaktadır.
Kiracı, kiralananı satın almak ya da kendisi çıktıktan sonra kiralamak isteyenlerin görmesine ve gezmesine izin vermekle yükümlüdür. Ancak özel hayatın gizliliği ve korunması ilkesi gereğince kişinin konut dokunulmazlığı bulunduğundan bu yapılırken kiracıya en uygun zaman seçilmeli, bu bağlamda kiracının çıkarları hakkaniyete uygun olarak göz önünde bulundurulmalıdır. Bu itibarla kiracıya yüklenecek bu yükümlülüğün tarafların yararları ve hakkaniyete uygun olarak saptanması zorunludur. Mahkemece, sahip olunan hakların iki tarafında menfaatleri korunarak hukuka ve hakkaniyete uygun bir biçimde karar verilmesi gerekir.
Bu bağlamda özel hayatının gizliliği, kiralananın niteliği, bulunduğu mevkii, dairenin satılabilme süresine etkili sosyal, ekonomik koşullar, diğer özel ve genel faktörler ile tarafların çıkarları değerlendirilerek hakkaniyete uygun denge kurulmak suretiyle satışın yapılabileceği muhtemel, makul ve münasip bir süre ile, ayrıca bu süre içinde de hangi gün ve saatlerde kiralananın gösterilmesine izin verilmesinin uygun olacağı tespit edilecektir.
Değinilmesi gereken bir diğer husus her ne kadar kiralananı göstermeye izin davası diğer dava türlerine göre daha kısa sürede sonuçlansa da, bu davanın tedbir talepli olarak açılabileceğidir. Yargılamanın uzunluğu, gecikme sebebiyle muhtemel alıcıların kaçırılması vs sebebiyle tedbir talebinin kabul edilmesi gerektiğine ilişkin Ankara Bölge Adliye Mahkemesinin kararı mevcuttur; ''Mahkemece, yargılama sürelerinin uzunluğu, ilk duruşma tarihi, mülkiyet hakkının kapsamı, gecikme sebebiyle muhtemel alıcıların kaçırılması ve ciddi bir zararın doğma ihtimali gibi nedenlerle, tedbir talebinin kabulüne karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde reddine karar verilmesi doğru olmadığından, davacı vekilinin istinaf kanun yolu başvurusunun kabulü ile yerel mahkeme kararı kaldırılarak ihtiyati tedbir talebinin kabulüne dair aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur. ''
Özetlemek gerekirse; mülk sahibinin taşınmazı satmak istemesi durumunda kiracının emlakçı vasıtasıyla evin görüntülerinin çekilmesine müsaade etmemesi veya daireyi satın almak amacıyla gezmek isteyen potansiyel alıcıların daireyi gezmesine izin vermemesi durumunda Sulh Hukuk Mahkemesinde açılacak davada mahallinde keşif ve bilirkişi incelemesi yapılarak, ekonomik koşullar, taşınmazın bulunduğu yer, taşınmazın nitelikleri vs. özellikler değerlendirilerek ne kadar sürede satılabileceği tespit edilerek ve bu süre ile sınırlı olarak haftanın belli gün ve saatlerinde, alıcılarla gelen mülk sahibi veya yetkili kıldığı kimseye evin gösterilmesine izin verilmesine karar verilmektedir.
Av. Arb. Aynur Oğuz Ekmekçi
Av. Arb. Yağmur Kuşçuoğlu Başayagül
Av. Arb. Esra Kökçam
