LEASİNG (FİNANSAL KİRALAMA) NEDİR?

Kelime karşılığı olarak ‘kiraya vermek’, ‘kiralamak’ olan leasing, yatırım mallarının satın alınması yerine, kelime anlamında da olduğu gibi kiralanarak kullanılmasını sağlar. Bu yolla, firmaların işletme sermayelerini çeşitli ihtiyaçlarında kullanabilmeleri ve verimlilikleri ile karlarını artırması amacı güdülür.

Finansal kiralama (leasing) sözleşmelerinde ise; malın mülkiyet hakkı ile ekonomik olarak işe yararlılığı birbirinden ayrılarak, malın hukuki sahibi ile ekonomik sahibini farklı kişiler olur. Yani Finansal Kiralama Sözleşmesi , kiralanan malın mülkiyet hakkının yasal olarak kiralayanda kalmasına rağmen, kiralanan varlık üzerindeki kontrolün ise kiracıya devredildiği orta veya uzun vadeli olarak yapılan bir kiralama türünü oluşturmaktadır.

Bu sözleşme türü ile kiralayan, kiracının talebi ve seçimi ile üçüncü kişiden satın aldığı veya başka suretle temin etmiş olduğu bir malın zilyetliğini, her türlü faydayı sağlamak adına belirli bir kira bedeli alarak kiracıya bırakmayı öngörmektedir. Bu niteliği itibariyle leasing, kullanma ve yararlanma hakkı veren bir sözleşme niteliğine sahiptir.

Leasing, ayrıca karşılıklı borç yükleyen bir sözleşmedir. Kiracı kiralayana kararlaştırılan kira parasını ödeme borcu altına girdiği gibi kiralayan da malı kiracıya teslim borcu altına girmektedir.

LEASİNG SÖZLEŞMESİNDE ŞEKİL ŞARTI VAR MIDIR?

Leasing sözleşmeleri yazılı olarak düzenlenmelidir. Önceden sözleşmenin kurulması için Noterde düzenleme şartı aranmaktayken artık bu şart aranmamaktadır.

6361 Sayılı FFFK Kanunu Madde 22/1 Uyarınca ; Taşınmaz mallara ilişkin sözleşmeler taşınmazın bulunduğu tapu kütüğünün şerhler hanesine , kendilerine mahsus özel sicili bulunan taşınır mallara dair sözleşmeler bu malların kayıtlı oldukları sicile tescil ve şerh olunur ve kiralayan tarafından ayrıca Birliğe bildirilir

LEASİNG SÖZLEŞMESİNİN UNSURLARI:

1) Sözleşmenin Tarafları

Ülkemizde mutlaka malın üreticisi veya satıcısı, kiracı ve kiralayandan oluşan üçlü bir sistem aranmaktadır. Kanunda üretici veya satıcının niteliklerine dair herhangi bir bilgi verilmemekle birlikte; kiralayan ve kiracıya ver verilmiş olup bunların haklarına dair sayım yapılmış bulunmaktadır.

Dolayısıyla, finansal kiralama işlemine uygun bir malı elinde bulunduran herkes satıcı olabilmektedir. Bu kapsamda finansal kiralama sözleşmesinin tarafları olan kiracı ve kiralayana yönelik açıklamalar yapılacak olup; satıcı ve/veya üretici terimleri kapsam dışında bırakılacaktır.

a) Leasing Sözleşmesi Kapsamında Kiralayan Kimdir?

Bu sözleşmede kiralayan yalnızca finansal kiralama şirketleri olabilmektedir. 6361 Sayılı FFFK Kanunu Kapsamında Kiralayanın tanımına ve bu şirket türlerine yer verilmiştir. Şöyle ki;

Madde 3, (f) bendi gereğince Kiralayan : Katılım bankaları, kalkınma ve yatırım bankaları ile finansal kiralama şirketleridir.

Bu sözleşmede kiralayanın borçları şu şekilde sayılabilir;

- Kiralama konusu malın zilyetliğini kiracıya geçirme borcu,

- Kiracıya kiralanan mal üzerinde her türlü faydayı elde etme imkânını sağlama borcu,

- Kiralama konusu malı başkasına devretmeme borcu.

b) Leasing Sözleşmesi Kapsamında Kiracı Kimdir?

6361 Sayılı FFFK Kanunu Kapsamında Kiracı Madde 3, e bendinde : Finansal kiralamayı kabul eden olarak tanımlanmıştır.

Tüketici, tacir ayrımı yapılmaksızın herkes bu sözleşmeye kiracı sıfatıyla taraf olabilir. Ancak doktrinde kiraya konu malların üretim amacına yönelik yatırım malları olması, niteliği itibariyle de ticari bir sözleşme olması gibi nedenlerle tüketicilerin sözleşmeye taraf olamayacağı yönünde görüşler de mevcuttur.

Bu sözleşmede kiracının borçları şu şekilde sayılabilir;

- Kiralananı kullanma ve ondan yararlanma borcu,

- Kiralananı özenle ve amacına uygun kullanma borcu,

- Kiralananın her türlü bakımını yaptırma ve onu koruma borcu,

- Kiralananın bakım ve onarım masraflarına katlanma borcu,

- Kiralananın sigorta primlerini ödeme borcu,

- Kiralananın zilyetliğini başkasına devretmeme borcu,

- Kira bedelini ödeme borcu

2) Sözleşmeye Konu Olacak Mal:

6361 sayılı kanunun "Sözleşmenin Konusu" başlıklı 19/1. maddesinde , taşınır ve taşınmaz mallar ve bunlarla birlikte bütünleyici parça ve eklentilerinin de niteliklerine bakılmaksızın asli niteliklerini korudukları sürece tek başına finansal kiralama sözleşmesinin konusunu oluşturabilecekleri düzenlenmiştir.

Buna ek olarak kanun maddesinde, bilgisayar yazılımlarının çoğaltılmış nüshaları hariç, marka, patent gibi sınai hakların finansal kiralamaya konu olamayacağı açıkça ortaya konulmuştur.

Bu sözleşmelere konu mallar kiralanacak şeyin üçüncü kişiden temin edilmesi, kiralanacak şeyin kiracıdan satın alınması, kiralayanın mülkiyeti kendine ait bir şeyi kiralaması gibi çeşitli yöntemlerle sağlanabilir.

Bu kapsamda bu tür mallara;

Tekstil makineleri, - Bilgisayarlar ve yüksek kapasiteli bilgi işlem üniteleri, - Uçaklar, helikopterler, - Matbaa makineleri, - Kuru yük gemileri, tanker, Ro-Ro ve diğer deniz taşıtları, - Sanayi kalıpları, - Tıbbi cihazlar, - Santraller ve haberleşme araçları, - Elektronik şans makineleri, - Otobüsler, - Tezgâhlar, makineler, - Komple fabrikalar, - Şirketler için otomobiller, - İnşaat makineleri, vinçler, - Komple hastane, otel ve büro donanımları, - Gayrimenkuller, - metal işleme makineleri, - tarım makineleri, - jeneratörler, - Elektronik ve Optik Cihazlar.

Örnek olarak verilebilir.

3) Finansal Kiralama Bedeli:

FFFK MADDE 20 Hükmünce; – (1) Finansal kiralama bedeli ve ödeme dönemleri taraflarca belirlenir . Sözleşmede açıkça belirtilmek kaydıyla sözleşme konusu mal henüz imal edilmemiş veya kiracıya teslim edilmemiş olsa dahi, sözleşme tarihinden başlamak üzere kira bedelleri tahsil edilebilir . Sözleşmede aksi belirtilmediği takdirde, sözleşme konusu malın sözleşme tarihinden itibaren iki yıl içinde kiracıya teslim edilmesi zorunludur .

LEASİNG SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ:

FFFK MADDE 30 – (1) Sözleşmede aksi kararlaştırılmadıkça, sözleşme süresinin dolması, kiracının iflası, ölümü veya fiil ehliyetini kaybetmesi hâllerinde kendiliğinden sona erer. Demektedir. Taraflar, sürenin bitiminden üç ay önce anlaşarak sürenin uzatılmasını kararlaştırabilirler.

FESİH: 6631 Sayılı Kanun Maddesi uyarınca ancak taraflardan birinin ihlali sebebiyle diğer tarafın sözleşmeyi sürdürmesinin beklenemeyeceği bir durumun oluşması halinde doğar.

Buna ek olarak Kanun Maddesi devamınca kiracının veya kiralanan malın tahsis edildiği işletmenin tasfiye sürecine girmesi halinde kiracının sözleşmeyi süresinden önce feshedebileceğini düzenlenmiştir.

Kiracının finansal kiralama bedelini ödemede temerrüde düşmesi ve kiralayanın vereceği otuz günlük sürede de (alım hakkı tanındıysa bu süre en az altmış gündür) bedeli ödememesi halinde kiralayan sözleşmeyi feshedebilir. Yine aynı şekilde 1 yıl içerisinde kiracının üç kira bedelini üst üste ödememesi halinde de kiralayanın sözleşmeyi feshedebileceğini düzenlemiştir.

Stj. Av. Satı Betül DEMİR

LEASİNG (FİNANSAL KİRALAMA) NEDİR?

Belirli ve Muayyen Olmayan Artış Hükmünün TBK 344/1-2 ve TBK 345/3 Kapsamında Değerlendirilmesi

Hukukçu (!) Kibri

İMAR BARIŞI 2024 - YAPI KAYIT BELGESİ HAKKINDAKİ TEKLİFİN HUKUKİ DEĞERLENDİRİLMESİ

İŞ SÖZLEŞMESİNİ FESHEDEN TARAFIN BİLDİRİM SÜRELERİNE UYMAKSIZIN İŞ SÖZLEŞMESİNİ SONA ERDİRMESİ AKABİNDE MEYDANA GELEN HUKUKİ NETİCELER

Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı İtirazında Tebliğname ile Bağlı mıdır?

Kamu İhale Sözleşmesinin İdare Tarafından İmzalanmaması Halinde Uğranılan Zararın Tazmini İstenebilir mi?

BELİRLİ SÜRELİ İŞ SÖZLEŞMESİNİ SONA ERDİREN HALLER VE SONA ERMENİN HUKUKİ SONUÇLARI

Fiziki Takibin Hukuka Uygunluk Şartları

Hukuk Devleti Sosyal Teorisi (Social Theory of The Rule of Law)

Kolluk Elkoyulan Araçları Kullanabilir mi?