Litikafobizm

Avukat Fahrettin KAYHAN

Litikafobi, yargılanmaktan, dava edilmekten ve mahkeme salonunda bulunmaktan duyulan irrasyonel korkudur. Litikafobikler sürekli olarak yargılanacağı veya aleyhinde bir dava açılacağı, tutuklanacağı veya cezaevine düşeceğine ilişkin asılsız bir korku duyarlar. Bu fobiden muztarip biri, bir davayı gerçekten tecrübe etmek bir yana, yalnızca davaları düşünmekten bile çok yüksek miktarda kaygı yaşayabilir. Kaygıları o kadar yoğun olabilir ki, bunun sonucunda tam bir panik atak geçirebilirler ve hatta hastaneye yatırılmaları gerekebilir.

Litikafobi rahatsızlığı olan biri yaşadığı kaygının derecesine göre fiziksel olarak; sıcak basmaları veya titreme, baş ağrısı, terleme, nefes darlığı, mide bulantısı, boğulma hissi hızlı kalp atışı (taşikardi) mide bulantısı, baş dönmesi, baygın hissetmek, uyuşma, kuru ağız, kulak çınlaması, baş ağrısı, bilinç bulanıklığı, konfüzyon (kafa karşılıklığı), hiperventilasyon (hızlı nefes alıp verme), yüksek kan basıncı belirtilerinin bir veya birkaçını yaşar. Psikolojik olarak ise; mahkeme salonunda bulunma korkusu, umutsuzluk hissi, sosyal olarak geri çekilme, kontrolü kaybetme korkusu, kendine zarar verme korkusu, alay edilme korkusu, avukat/savcı/hakim korkusu, tutuklanma korkusu, kendini suçlama, kopukluk hissi, Çaresizlik hissi, bilinç bulanıklığı, konsantrasyon eksikliği, sinirli ruh hali, reddedilme korkusu hissedebilir.

Litikafobik kişiler genellikle bir davaya maruz kalmamak için çok özen gösterirler, gündelik hayatlarında haklı oldukları halde yargılama sürecine maruz kalmamak için haklarından feragat edebilirler. İronik bir şekilde genellikle litikafobikler kanunlara uyan ve aslında bir dava ile karşı karşıya kalma konusunda endişelenmek için gerçek bir nedenleri olmayan kişilerdir. Yargılanmak bir yana bir davada duruşma salonunda tanık olarak dinlenilmek bile onlarda paniğe neden olabilir. Bir boşanma davasında basit bir olguyla ilgili olarak dinleteceğimiz tanıkta litikafobi o kadar yoğundu ki duruşma beklerken ve duruşma sırasında semptomların birçoğunu gösteriyordu. Duruşma salonunda bildiklerini doğru dürüst anlatamadı ve duruşma salonundan tam anlamıyla dayak yemiş gibi bitkin ayrıldı.

Litkafobinin nedenleri konusunda bilim adamları arasında fikir birliği yoktur. Genetik faktörler, fobiye yatkınlık gibi içsel nedenler litikafobiye yol açabileceği gibi, çocukluk travmalarının da litikafobiye neden olabileceği kabul edilmektedir. Kendisi veya bir yakını (ebeveyn, kardeş, çocuk) travmatik bir dava süreci yaşamış kişilerde litikafobi sık görülmektedir.

Hukuk konusundaki bilgisizlik ve deneyimsizlik de litikafobiye sebep olabilmektedir. Hukuki bilgisi film, dizi ve romanlardan edindiği şeylerden ibaret biri bir dava ihtimalinde kolaylıkla litikafobik olabilir. Mesleki eğitiminin yetersiz ve kalitesiz olduğu ülkemizde mesleki yetersizlik duygusu yaşayan hukuk profesyonellerinde bile meslek hastalığı olarak litikafobiye rastlanabilmektedir. Bir atölye çalışmamızda emeklilik yaşındaki bir kadın avukat, mesleki yaşamı boyunca mahkeme salonlarından korktuğunu, meslek yaşamını kâbus gibi litikafobik ataklarla geçirdiğini itiraf etmişti. Duruşmaya girmek için geldiği adliye sarayının kapısında litikafobi nedeniyle her defasında panik atak geçiren ve bu nedenle, önce dava üstlenmeyi, bir süre sonra da mesleğini yapmayı tamamen bırakan birkaç avukat tanıdığım var.

Davaların yoğun olarak yaşandığı, yargıya güvenin az olduğu, haksız tutuklamaların sık yaşandığı, hukuki güvenliğin ve öngörülebilirliğin olmadığı, hukukun irrasyonel işlediği, davaların yıllarca sürdüğü, hukuk profesyonellerinin bile mesleğini güven içinde yapamadığı korku toplumlarında litikafobiye daha sık rastlanması doğaldır. Litikafobi, tıbben irrasyonel bir korku olarak tanımlanmasına karşın, bu toplumlarda irrasyonalite büyük ölçüde kişiden değil, hukuk sisteminden kaynaklanmaktadır. Bu toplumlarda hukuk sistemi, toplumsal litikafobi üretir. Bu hukuk sistemlerine litikafobist hukuk sistemleri diyebiliriz.

Litikafobizm

İMAR BARIŞI 2024 - YAPI KAYIT BELGESİ HAKKINDAKİ TEKLİFİN HUKUKİ DEĞERLENDİRİLMESİ

İŞ SÖZLEŞMESİNİ FESHEDEN TARAFIN BİLDİRİM SÜRELERİNE UYMAKSIZIN İŞ SÖZLEŞMESİNİ SONA ERDİRMESİ AKABİNDE MEYDANA GELEN HUKUKİ NETİCELER

Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı İtirazında Tebliğname ile Bağlı mıdır?

Kamu İhale Sözleşmesinin İdare Tarafından İmzalanmaması Halinde Uğranılan Zararın Tazmini İstenebilir mi?

BELİRLİ SÜRELİ İŞ SÖZLEŞMESİNİ SONA ERDİREN HALLER VE SONA ERMENİN HUKUKİ SONUÇLARI

Fiziki Takibin Hukuka Uygunluk Şartları

Hukuk Devleti Sosyal Teorisi (Social Theory of The Rule of Law)

Kolluk Elkoyulan Araçları Kullanabilir mi?

Yargı Kararlarıyla Muris Muvazaasının İspatı Ve Unsurları

EV SAHİPLERİ İÇİN TAHLİYE TAAHHÜTNAMESİ NEDİR? NEDEN ÖNEMLİDİR?