Konumuzun daha iyi anlaşılması için Geçici Koruma statüsünden faydalanacak kişilerin kimler olabileceğine bakmak gerekir. Şöyle ki, 91’inci maddenin 2’ncı fıkrasına göre; ülkesinden ayrılmaya zorlanmış, ayrıldığı ülkeye geri dönemeyen, acil ve geçici koruma bulmak amacıyla kitlesel olarak sınırlarımıza gelen veya sınırlarımızı geçen yabancılara geçici koruma sağlanabilir. O halde geçici koruma kapsamına giren kişiler;
Acil ve geçici bir koruma bulmak amacıyla;
- Ülkesinden zorla ayrılan ve geri dönemeyen
- Kitlesel olarak sınırlarımıza gelen (kitlesel akın) veya bu kitlesel akın döneminde bireysel olarak sınırlarımıza gelen/geçen, olarak ifade edilebilir
Madde metninden de anlaşılacağı üzre söz konusu koruma kitlesel olup sağlanan bu koruma süreklilik arz etmeyen ve sebepleri ortadan kalktığında uluslararası normlarda gözetilerek geri gönderilmeleri söz konusu olmaktadır.
Yazımızın devamında ise söz konus Geçici Korumanın sağladığı hak ve yetkilerden bahsetmek isterim. İlk hak olarak çalışma izninden bahsetmek siterim şöyle ki Geçici Koruma Statüsü yabancıya (geçici koruma statüsü sahibine) çalışma izni tanımaktadır ancak şunu yanlış anlamamak gerekir alınan geçici koruma değil kişinin ayrıyeten başka bir başvuru yapması gerekmektedir daha açık bir ifadeyle, geçici koruma sağlanan yabancılar, Geçici Koruma Statüsünü aldığı tarihi izleyen günden itibaren 6 ay sonra çalışma izni veya çalışma izni muafiyeti için başvuru yapmak zorundadır aksi takdirde yasal bir dayanaktan yoksun kalacaktır. Diğer bir hak olarak sağlık konusuna değinmek gerekir.
Geçici koruma sahipleri sağlık hizmetlerinden de faydalanabilirler ancak bu hizmet için bölge sınırlaması getirilmiş olup yalnızca adlarına Geçici Koruma İkamet Belgesi düzenlenmiş yabancıların ikamet ettikleri il sınırları içinde bu haktan faydalanacağı ifade edilmiştir.
Son olarak kanaatimce en önemli olan ve dikkat edilmesi gereken husus ise EĞİTİMDİR. Bu haktan da faydalanılmaktadır şöyle ki, kayıt altına alınarak Geçici Koruma Statüsü verilmiş yabacılara Milli Eğitim Bakanlığının ilgili düzenlemesiyle ilk ve orta öğretime kayıt yapılabilinir.
Ayrıca bu kimlikle üniversitelerde öğrenim görülebilir. Bu sözlerin sonuna şu sözü yazmanın çok uygun düşeceği kanısındayım çünkü eğitilmeyen bir toplumun kontorülü de zor olacaktır “Eğitimsiz bir toplumun gelişmesi mümkün değildir”
Son bölümde ise araştırmamıza konu olan Geçici Koruma Statüsündeki kişilerin vatandaşlık için başvuru yapabilir mi sorusuna yanıt arayacağız, şöyle ki söz konusu 13.10.2014 sayılı Geçici Koruma Yönetmeliğinin 25 maddesine göre (1) Geçici koruma kimlik belgesi, Türkiye’de kalış hakkı sağlar. Ancak bu belge kanunda düzenlenen ikamet izni veya ikamet izni yerine geçen belgelere eşdeğer sayılmaz, uzun dönem ikamet iznine geçiş hakkı tanımaz, süresi ikamet izni toplamında dikkate alınmaz ve sahibine Türk vatandaşlığına başvuru hakkı sağlamaz. Kanun maddesinin de ifade ettiği gibi söz konusu Geçici Koruma Statüsü herhangi bir şekilde Türk vatandaşlığına başvuru imkanı tanımamktadır.
Bu çalışmamızda son olarak Geçici Koruma Statüsünden yararlananan Suriye vatandaşlarının Türkiye’deki sayılarına ve yoğunlukta yaşadığı illeri Göç İdaresi Genel Müdürlüğünün güncel verileriyle paylaşmak isterim, Şöyle ki 11.08.2022 itibariyle ülkemizin genelinde toplam olarak 3.651.683 kişi bu statüden faydalanmakta olup bu kişilerin 549.307 İstanbul 465.183 Gaziantep ve son olarak 384.122 ise Şanlıurfada ikamet etmektedirler diğer veriler için Göç İdaresi Genel Müdürlüğü resmi internet sitesini ziyeret edebilirsiniz.
Adem ARAS
Hukuk Fakültesi Öğrencisi
Kaynakça
YUKK İLGİLİ MEVZUAT
YUKK YÖNETMELİĞİ
RESMİ GAZETE
GÖÇ İDARESİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ RESMİ İNTERNET SİTESİ
AYSEL ÇELİKEL YABANCILAR HUKUKU BETA YAYINLARI 26 BASKI
