POST-COVİD-19 DÖNEMDE BAZI YABANCI ÜLKELERDE TAHKİM UYGULAMALARI

Virüs, tahkim kurumlarının çoğunun bulunduğu, önde gelen uluslararası hakemlerin ve uygulayıcıların çoğunun yaşadığı ve davacı yatırımcı şirketlerinin ve hukuk firmalarının çoğunun merkezinin yer aldığı Avrupa ve Amerika Birleşik Devletleri’ nde (ABD) halihazırda yayılmış bulunmaktadır. Avrupa ve ABD' deki hükümetler tarafından ciddi kontrol önlemleri uygulanmaya başlanmıştır. Diğer yandan, virüs ile başbaşa kalmış olan tüm hükümetler de, vaka sayısı, artış hızı ve ölüm oranları gibi faktörlere göre geniş kapsamlı kontrol önlemleri uygulamakta, tedbirler arasında yargılama süreçlerinin düzenlenmesi, seyahat yasakları, geniş veya dar alanda uygulanan karantinalar, kendi kendini tecrit ve evden çalışmayı içeren sosyal mesafe uygulamaları bulunmaktadır.

Bu kapsamda, tahkim kurumlarında görülen mevcut anlaşmazlık çözüm işlemleri de COVID-19 salgını nedeniyle olumsuz etkilenmiştir. Mümkün olan yerlerde duruşmalar ertelenmiş olup bununla birlikte ertelemelere rağmen duruşmaların yapılması gerektiği açıktır. Bu nedenle birçok tahkim kurumu çözüm arayışına girmiş ve bulunan çözümler uygulamaya konulmuştur. Bu noktada, ülkemiz dışında belirli ülkelerde yapılan çalışmalar ve uygulamalar yurtdışı kaynaklar incelenerek çalışmamızda göz önüne serilmek istenmiştir.

Amerika Birleşik Devletleri’ nde , Amerikan Tahkim Derneği (American Arbitration Association, AAA) aktif ve çalışır durumdadır. Ancak AAA duruşma tesislerinde şimdilik 1 Haziran tarihine kadar duruşma yapılmayacaktır. AAA personeli, video kullanımı, telekonferans veya ertelemeler de dahil olmak üzere alternatif düzenlemeleri görüşmek üzere taraflarla ve hakemlerle temas kurma sürecindedir. Kurum, partilere ve hakemlere “katılımları ile ilgili endişelerini derhal dile getirmeleri” için tavsiyelerde bulunmuş ve semptomları olan herkese yüz yüze duruşmalara katılmaları engellenmiştir. Fransa’ da , Uluslararası Ticaret Odası (International Chamber of Commerce, ICC), salgının hemen ardından, partileri ve hakem heyetlerini “gelişmeleri değerlendirmeye devam etmeye ve gerektiğinde beklemede olan davalar üzerindeki potansiyel etkilerini tartışmaya” teşvik etmiştir. ICC, personelinin uzaktan çalışmasına ve dünya çapında ICC ofislerinde yapılması planlanan tüm toplantıların görüntülü bağlantı veya telefon yoluyla gerçekleştirilmesine karşın işlevselliğini sürdürmektedir. [1]

Hollanda’ da , Hollanda Tahkim Enstitüsü (Netherlands Arbitration Institute, (NAI), Ulusal Halk Sağlığı ve Çevre Enstitüsü'nün kurallarına uymakta ve COVID-19 virüsü nedeniyle ihtiyati önlemler almış bulunmaktadır. NAI sekreteryası faaliyetlerini sürdürmekte ise de NAI ofislerinde yapılacak duruşmalar ve toplantılar ertelenmiştir. NAI, bir sonraki duyuruya kadar, yalnızca elektronik ve telefon iletişimini tercih edeceğini belirtmiştir. Singapur’ da , Uluslararası Tahkim Merkezi (Singapore International Arbitration Centre, SIAC), normal şekilde çalışmaya devam etmektedir. SAIC, bir ekip merkezde ve bir ekip evden çalışan olmak üzere personelini iki ekibe ayırmıştır. Ayrıca Tahkim bildirimlerinin yalnızca elektronik ortamda yapılmasını ve acil yardım başvurularının da sadece e-posta ile yapılmasını istemektedir. SIAC' a ödenecek meblağların ödemeleri sadece elektronik olarak yapılabilecektir. [2]

Hindistan’ da , Hindistan Tahkim Konseyi (Indian Council of Arbitration, ICA), tüm Tahkim Mahkemelerine planlanan duruşmaları ertelemeleri çağrısında bulunmuş ve gerektiğinde video konferansı önermiştir. Mahkemelerde yapılan başvurular bir dereceye kadar devam etmekle birlikte, 1996 tarihli Tahkim ve Uzlaştırma Yasası' nın çeşitli hükümleri uyarınca emir gerektiren dilekçeler sunulabilmektedir. Diğer yandan, Hindistan Yüksek Mahkemesi çeşitli kanunlar kapsamında konulmuş olan sürelerle ilgili olarak 23 Mart 2020 tarihli bir karar [3] almış olup herhangi bir Mahkeme veya herhangi bir Hakem önündeki tüm yargılamalarda süreleri 15 Mart 2020’ tan itibaren olmak üzere yeni bir karar verilene kadar uzatmış bulunmaktadır. Bu doğrultuda ülkede tahkim yargılamalarının nasıl devam ettirilebileceği konusunda, mevzuata Tahkim ve Uzlaştırma (Değişiklik) Yasası ile 2015 yılında eklenen ve tahkim kararının tahkim mahkemesi hakemine başvuru diğer bir deyişle hakemin atanması tarihinden itibaren on iki ay içinde verilmesi gerektiği, ancak bu sürenin tarafların rızası ile altı ay daha uzatılabileceği, bunun dışında herhangi bir ek sürenin verilmesinin ise tahkim mahkemesi tarafından kararlaştırılacağını öngören Bölüm 29A ile [4] , tahkimin çeşitli avantajlarından olan uzatma süresinin yargılama sürecine fayda sağlayacağı düşünülmektedir. [5]

Görüleceği üzere, farklı ülkelerdeki kurumlar taraflar arası temasın en az olacağı şekilde süreci devam ettirmeyi planlamakta olup çoğu tahkim kurumunun sanal toplantılar yürütme kapasitesine sahip olması sebebiyle virüsün hakemlerin toplantı yapmasını engellemeyeceği düşünülmektedir. Nitekim, genel merkezi Washington, DC, ABD’ de yer alan Uluslararası Yatırım Anlaşmazlıkları Çözüm Merkezi’ nin (International Centre for Settlement of Investment Disputes, ICSID) internet sayfasında, 2019 yılında ICSID tarafından düzenlenen 200 duruşmanın % 60' ının video konferans yoluyla yapıldığı belirtilmiştir. [6] Bu durum aslında virüs öncesi süreçte de yargılamanın büyük oranda temassız yürütüldüğünü ortaya koymakta, dolayısıyla coronavirüs dönemde daha yüksek oranda temassızlık sağlanabileceğini göstermektedir. Yürürlüğe konulan uygulamalarla salgının sonlandırılarak eski normal hayatımız olmasa da, tam olarak bilinmemekle birlikte, yeni normal hayatımıza dönebilmek en büyük temennimizdir.

Av.Can AYAN

KAYNAKÇA

COVID-19 and the global approach to further court proceedings, hearings, https://www.nortonrosefulbright.com/en-in/knowledge/publications/bbfeb594/covid-19-and-the-global-approach-to-further-court-proceedings-hearings

Impact Of Covid-19 On Arbitration Proceedings In India, https://www.mondaq.com/india/operational-impacts-and-strategy/911554/impact-of-covid-19-on-arbitration-proceedings-in-india

Arbitration Dilemma: Foreign companies may not like India, https://cfo.economictimes.indiatimes.com/news/arbitration-dilemma-foreign-companies-may-not-like-india/70377664

Covid-19: Will arbitration help India navigate legal wildfire expected in energy sector?, https://www.livemint.com/industry/energy/covid-19-will-arbitration-help-india-navigate-legal-wildfire-expected-in-energy-sector-11587364501945.html

A Brief Guide to Online Hearings at ICSID, https://icsid.worldbank.org/en/Pages/News.aspx?CID=362

-------------------------------------------------

[1] https://www.nortonrosefulbright.com/en-in/knowledge/publications/bbfeb594/covid-19-and-the-global-approach-to-further-court-proceedings-hearings

[2] https://www.nortonrosefulbright.com/en-in/knowledge/publications/bbfeb594/covid-19-and-the-global-approach-to-further-court-proceedings-hearings

[3] https://www.mondaq.com/india/operational-impacts-and-strategy/911554/impact-of-covid-19-on-arbitration-proceedings-in-india

[4] https://cfo.economictimes.indiatimes.com/news/arbitration-dilemma-foreign-companies-may-not-like-india/70377664

[5] https://www.livemint.com/industry/energy/covid-19-will-arbitration-help-india-navigate-legal-wildfire-expected-in-energy-sector-11587364501945.html

[6] https://icsid.worldbank.org/en/Pages/News.aspx?CID=362

POST-COVİD-19 DÖNEMDE BAZI YABANCI ÜLKELERDE TAHKİM UYGULAMALARI

Fiziki Takibin Hukuka Uygunluk Şartları

Hukuk Devleti Sosyal Teorisi (Social Theory of The Rule of Law)

Kolluk Elkoyulan Araçları Kullanabilir mi?

Yargı Kararlarıyla Muris Muvazaasının İspatı Ve Unsurları

EV SAHİPLERİ İÇİN TAHLİYE TAAHHÜTNAMESİ NEDİR? NEDEN ÖNEMLİDİR?

ANONİM ORTAKLIĞIN HAKLI SEBEPLE FESHİ DAVASINDA (TTK M.531) USULİ BAKIMDAN ÖZELLİK ARZ EDEN BAZI HUSUSLAR

EVLİLİK BİRLİĞİNİN KORUNMASI AMACIYLA EŞLER ARASINDA ALINABİLECEK HUKUKİ TEDBİRLER

EK TASFİYE VE TTK md.547 UYARINCA ŞİRKETİN GEÇİCİ OLARAK İHYASI

KİRACI HANGİ DURUMLARDA EVDEN ÇIKARILABİLİR?

TAHLİYE TAAHHÜTNAMESİNE DAYALI OLARAK KİRACININ TAŞINMAZDAN TAHLİYESİ