TRAFİK KAZASINDAN KAYNAKLANAN ÖLÜM NEDENİYLE TAZMİNAT İSTEMİ - MÜTERAFİK KUSUR

T.C. YARGITAY 17. HUKUK DAİRESİ E. 2016/7624 K. 2018/10877 T. 19.11.2018

* TRAFİK KAZASINDAN KAYNAKLANAN ÖLÜM NEDENİYLE TAZMİNAT İSTEMİ ( Dosya Kapsamından Desteğin Davalı Sürücünün Arkadaşı Olduğu ve Olay Günü Gezme Amaçlı Davalının Aracında Yolcu Olarak Bulunur İken Davaya Konu Kazanın Meydana Geldiğinin Anlaşıldığı/Davalının Yargılama Aşamasında Desteğin Aracında Hatır İçin Taşındığını Savunduğu -Gerekçede Olayda Hatır Taşıması Olduğu Kabul Edildiği/Hatır Taşıması Nedeniyle Davalı Bakımından Tazminattan %20 Oranında Hatır Taşıması İndirimi Yapılması Gerektiği )

* DESTEĞİN DAVALININ ALKOLLÜ OLDUĞUNU BİLMESİ ( Destek ve Davalı Arkadaş Olduğu/Alkollü Sürücünün Aracına Bilerek Binmenin Zararın Doğmasına veya Artmasına Sebebiyet Verdiği - Destek Yolcunun Müterafik Kusuru Nedeniyle Tazminattan %20 Oranında İndirim Yapılması Gerektiği Ancak Hükme Esas Alınan Kusur Bilirkişi Raporunda Davacıya Emniyet Kemeri Takmaması Nedeniyle %10 Oranında Kusur Verildiği/Hükmedilen Tazminattan %10 Daha Müterafik Kusur İndirimi Yapılması Gerektiği )

* MÜTERAFİK KUSUR ( Destek ve Davalı Arkadaş Olup Dosya Kapsamından Desteğin Davalı Sürücünün Alkollü Olduğunu Bilerek Aracına Bindiği/Alkollü Sürücünün Aracına Bilerek Binmek Zararın Doğmasına veya Artmasına Sebebiyet Verdiği - Destek Yolcunun Kusuru Nedeniyle Tazminattan %20 Oranında İndirim Yapılması Gerektiği Ancak Hükme Esas Alınan Kusur Bilirkişi Raporunda Davacıya Emniyet Kemeri Takmaması Nedeniyle %10 Oranında Kusur Verildiği/Hükmedilen Tazminattan %10 Daha Kusur İndirimi Yapılması Gerektiği )

* UZUN SÜRELİ VE ÜÇÜNCÜ KİŞİLERİ BAĞLAYACAK GÜÇTE BİR KİRA SÖZLEŞMESİ ( Bulunup Bulunmadığı Aracın Fiilen Teslim Edilip Edilmediği Ekonomik Yararlanmanın Kime Ait Olduğu Kira Sözleşmesi ve Bedelinin Maliye - Vergi Dairelerine Bildirilip Bildirilmediğinin Araştırılacağı - Ticari Defter ve Kayıtları Üzerinde Bilirkişi İncelemesi Yaptırılarak Kira Sözleşmesinin Yan Delillerle Desteklenip Desteklenmediği ve Davalının İşletenlik Sıfatının Devam Edip Etmediği Hususları Tartışılarak Sonucuna Göre Karar Verilmesi Gerektiği )

6098/m. 52

818/m. 44

2918/m. 3, 85

ÖZET : Dava, trafik kazasından kaynaklanan ölüm nedeniyle maddi ve manevi tazminat istemine ilişkindir. Dosya kapsamından desteğin davalı sürücünün arkadaşı olduğu ve olay günü gezme amaçlı davalının aracında yolcu olarak bulunur iken davaya konu kazanın meydana geldiği anlaşılmaktadır. Davalı yargılama aşamasında desteğin aracında hatır için taşındığını savunmuştur. Mahkeme gerekçesinde olayda hatır taşıması olduğu kabul edildiği halde, hatır taşıması nedeniyle davalı bakımından tazminattan %20 oranında hatır taşıması indirimi yapılması gerekir.

Destek ve davalı arkadaş olup dosya kapsamından desteğin davalı sürücünün alkollü olduğunu bilerek aracına bindiği anlaşılmaktadır. Alkollü sürücünün aracına bilerek binmek zararın doğmasına veya artmasına sebebiyet vermektedir. Mahkemece, destek yolcunun müterafik kusuru nedeniyle tazminattan %20 oranında indirim yapılması gerektiği ancak hükme esas alınan kusur bilirkişi raporunda davacıya emniyet kemeri takmaması nedeniyle %10 oranında kusur verildiği anlaşılmakla, bu nedenle hükmedilen tazminattan %10 daha müterafik kusur indirimi yapılması gerekir.

Mahkemece taraflar arasında uzun süreli ve üçüncü kişileri bağlayacak güçte bir kira sözleşmesinin bulunup bulunmadığı, aracın fiilen teslim edilip edilmediği, ekonomik yararlanmanın kime ait olduğu, kira sözleşmesi ve kira bedelinin Maliye ve vergi dairelerine bildirilip bildirilmediği, gerektiğinde işleten ve kiracının ticari defter ve kayıtları üzerinde konusunda uzman bir bilirkişi marifetiyle inceleme yaptırılmak suretiyle, kira sözleşmesinin fatura, ruhsat ve cari hesap hareketleri gibi yan delillerle desteklenip desteklenmediği, davalı ...Ş.'nin işletenlik sıfatının devam edip etmediği hususları tartışılarak sonucuna göre karar verilmesi gerekir.

DAVA : Taraflar arasındaki tazminat davasının yapılan yargılaması sonunda; kararda yazılı nedenlerden dolayı davanın kısmen kabulüne dair verilen hükmün süresi içinde davalılar İş... A.Ş., ... ve ... vekilleri tarafından temyiz edilmesi üzerine dosya incelendi gereği düşünüldü:

KARAR : Davacılar vekili, davalının aracında yolcu olan murisin, diğer davalıların maliki ve sürücüsü olduğu biçerdöverle karıştığı kaza sonucu vefat etmesi nedeniyle destekten yoksun kalan murisin anne ve babası için fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla ayrı ayrı 2.000,00'er TL maddi, 40.000,00'er TL manevi tazminatın olay tarihinden itibaren yasal faiziyle davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsilini talep etmiş, ıslah dilekçesiyle maddi tazminat talebini davacı için 9.369,00 TL, ... için 11.162,00 TL'ye yükseltmiştir.

Davalı ...Ş. vekili, finansal kiralama sözleşmesiyle kazaya karışan biçerdöverin işletenin ... olması nedeniyle husumet ve esas yönünden davanın reddini savunmuştur.

Davalı vekili, davalılar arasında teselsül bulunmadığını, müvekkilinin kusurlu olmadığını, alkollü kişinin aracına binmesi ve emniyet kemeri bağlamaması nedeniyle müterafik kusurlu olduğunu, istenen manevi tazminatın ... olduğunu beyanla davanın reddini savunmuştur.

Davalı vekili, müvekkilinin kusurlu olmadığını, müteveffanın hatır için taşındığını, istenen tazminat miktarlarının fahiş olduğunu beyanla davanın reddini savunmuştur.

Mahkemece, toplanan deliller ve benimsenen bilirkişi raporuna göre, davanın kısmen kabul kısmen reddi ile davacı

Süheyla için 12.000,00 TL manevi tazminatın davacı için 12.000,00 TL manevi tazminatın, davacı ... için 9.369,00 TL maddi tazminatın, davacı ... için 11.162,00 TL maddi tazminatın kaza tarihi olan 15.07.2012 tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte davalılardan müteselsilen ve müştereken tahsili ile davacılar yana verilmesine, mahkememizde devam eden yargılama esnasında biçerdöver üzerine konulan ihtiyati tedbirlerin kaldırılmasına bu hususta ilgili yere müzekkere yazılmasına, fazlaya ilişkin taleplerin reddine karar verilmiş; hüküm davalı ...Ş. vekili, davalı vekili ve davalı tarafından temyiz edilmiştir.

1-) Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle gerektirici sebeplere göre, davalı vekili ve davalının yerinde görülmeyen sair temyiz itirazlarının reddine karar vermek gerekmiştir.

2-) Dava, trafik kazasından kaynaklanan ölüm nedeniyle maddi ve manevi tazminat istemine ilişkindir.

Hatır taşımaları bir menfaat karşılığı olmadığı cihetle, bu gibi taşımalarda 818 Sayılı BK'nin 43.(6098 Sayılı TBK'nin 51.) maddesi uyarınca tazminattan uygun bir indirim yapılması, gerek öğretide gerekse Yargıtay İçtihatlarında benimsenmiş ve yerleşmiş bulunmaktadır.

Hakim tazminattan mutlaka indirim yapmak zorunda değilse de, bunun dahi gerekçesini kararında tartışması ve nedenlerini göstermesi gerekir.

Somut olayda, destek iki taraflı kazada davalının aracında yolcu konumunda olup dava hem desteğin yolcusu olduğu aracın sürücüsüne, hem de karşı aracın sürücü ve malikine karşı açılmıştır. Dosya kapsamından desteğin davalı sürücünün arkadaşı olduğu ve olay günü gezme amaçlı davalının aracında yolcu olarak bulunur iken davaya konu kazanın meydana geldiği anlaşılmaktadır. Davalı yargılama aşamasında desteğin aracında hatır için taşındığını savunmuştur. Mahkeme gerekçesinde olayda hatır taşıması olduğu kabul edildiği halde, hatır taşıması nedeniyle davalı bakımından tazminattan %20 oranında hatır taşıması indirimi yapılması gerekirken, hatır taşıması indirimi yapılmaması doğru değildir.

3-) Zararın meydana gelmesinde veya artmasında mağdurun da kusurunun bulunması halinde söz konusu olan müterafik kusur Borçlar Kanunu'nun 44. maddesinde (6098 Sayılı TBK madde 52. md.) düzenlenmiştir. Buna göre zarara uğrayan, zarar doğuran eyleme razı olmuş veya kendisinin sebep olduğu hal ve şartlar zararın meydana gelmesine etki yapmış veya tazminat ödevlisinin durumunu diğer bir surette ağırlaştırmış ise, hakim tazminat miktarını hafifletebilir.

Somut olayda, davalılar desteğin sürücüsünün alkollü olduğunu bildiği araca binmesi nedeniyle müterafik kusurlu olduğunu savunmuştur. Destek ve davalı arkadaş olup dosya kapsamından desteğin davalı sürücünün alkollü olduğunu bilerek aracına bindiği anlaşılmaktadır. Mahkemece bilirkişi raporuna göre desteğin emniyet kemeri takmaması nedeniyle %10 kusurlu olduğu kabul edilerek tazminata hükmedilmiştir. Alkollü sürücünün aracına bilerek binmek zararın doğmasına veya artmasına sebebiyet vermektedir. Mahkemece, 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun 52. maddesi (818 Sayılı BK 44.) gereğince destek yolcunun müterafik kusuru nedeniyle tazminattan %20 oranında indirim yapılması gerektiği ancak hükme esas alınan kusur bilirkişi raporunda davacıya emniyet kemeri takmaması nedeniyle %10 oranında kusur verildiği anlaşılmakla, bu nedenle hükmedilen tazminattan %10 daha müterafik kusur indirimi yapılması gerektiğinin gözetilmemesi doğru görülmemiştir.

4-) 2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanunu hükümlerine göre, trafik kaydı "işleteni" kesin olarak gösteren bir karine değilse de, onun kim olduğunu belirleyen güçlü bir kanıt niteliğindedir. Ancak, trafik kaydına rağmen işletenliğin üçüncü kişi üzerinde bulunmasını engelleyen bir yasa hükmü yoktur. Aynı yasanın 3. maddesinde, "İşleten: Araç sahibi olan veya mülkiyeti muhafaza kaydıyla satışta alıcı sıfatıyla sicilde kayıtlı görülen veya aracın uzun süreli kiralama, ariyet veya rehin gibi hallerde kiracı, ariyet veya rehin alan kişidir. Ancak, ilgili tarafından başka bir kişinin aracı kendi hesabına ve tehlikesi kendisine ait olmak üzere işlettiği ve araç üzerinde fiili tasarrufu bulunduğu ispat edilirse, bu kimse işleten sayılır." şeklinde tanımlanmıştır. Aynı kanunun 85. maddesinde ise, "Bir motorlu aracın işletilmesi bir kimsenin ölümüne veya yaralanmasına yahut bir şeyin zarara uğramasına sebep olursa, motorlu aracın bir teşebbüsün ünvanı veya işletme adı altında veya bu teşebbüs tarafından kesilen bilet ile işletilmesi halinde, motorlu aracın işleteni ve bağlı olduğu teşebbüsün sahibi, doğan zarardan müştereken ve müteselsilen sorumlu olurlar." hükmüne yer verilmiştir.

Bu yasal düzenleme karşısında, kazaya karışan araçların meydana getirdikleri zararlardan araç sahiplerinin hukuken sorumlu olacağı ilkesi benimsenmiş ise de, araç malikleri tarafından herhangi bir sebeple yararlanılması için bir başka kimseye devir edilmesi halinde (kısa bir süre için kiralanmaması kaydıyla) artık üzerindeki fiili hakimiyeti kalmaması ve bu sebeple ekonomik yönden de bir yararlanma olanağının kalktığı durumlarda, o araca kaza sırasında fiili hakimiyeti altında bulunduran ve ondan iktisaden yararlanan kimsenin işleten sıfatıyla meydana gelen zarardan sorumlu tutulması gerekir. Bunun sonucu olarak da, araç maliki sorumlu tutulmamalıdır. Gerek doktrinde, gerekse ...'ın uygulamalarında, kiracının işleten sıfatının belirlenmesinde, kira sözleşmesinin uzun süreli olması, araç üzerinde fiili hâkimiyet ve ekonomik yararlanma unsurlarının birlikte bulunması gerekmektedir.

Somut olayda, davalı ...Ş. vekili müvekkilinin uzun süreli finansal kiralama işi yaptığını, hukuken işleten olmadığını, müvekkiline husumet yöneltilemeyeceğini, biçerdöverin finansal kiralama sözleşmesi ile ...'e kiralandığını ve sonraki yıllarda sözleşmenin revize edildiğini belirterek buna ilişkin belgeleri dosyaya sunmuştur. Mahkemece bu husus tartışılmamıştır. Eksik inceleme ile hüküm kurulamaz.

Bu durumda mahkemece taraflar arasında uzun süreli ve üçüncü kişileri bağlayacak güçte bir kira sözleşmesinin bulunup bulunmadığı, aracın fiilen teslim edilip edilmediği, ekonomik yararlanmanın kime ait olduğu, kira sözleşmesi ve kira bedelinin Maliye ve vergi dairelerine bildirilip bildirilmediği, gerektiğinde işleten ve kiracının ticari defter ve kayıtları üzerinde konusunda uzman bir bilirkişi marifetiyle inceleme yaptırılmak suretiyle, kira sözleşmesinin fatura, ruhsat ve cari hesap hareketleri gibi yan delillerle desteklenip desteklenmediği, davalı ...Ş.'nin işletenlik sıfatının devam edip etmediği hususları tartışılarak sonucuna göre karar verilmesi gerekirken, eksik inceleme ile yazılı şekilde hüküm kurulması isabetli görülmemiştir.

SONUÇ : Yukarıda (1) numaralı bentte açıklanan nedenlerle davalı vekili ve davalının sair temyiz itirazlarının REDDİNE, (2) numaralı bentte açıklanan nedenlerle davalının temyiz itirazlarının, (3) nolu bentte açıklanan nedenlerle davalı vekili ve davalının temyiz itirazlarının, (4) numaralı bentte açıklanan nedenlerle davalı ...Ş. vekilinin temyiz itirazlarının kabulüyle hükmün BOZULMASINA, peşin alınan harcın istek halinde temyiz eden davalılara geri verilmesine, 19.11.2018 gününde oybirliğiyle karar verildi.

kazanci.com.tr

TRAFİK KAZASINDAN KAYNAKLANAN ÖLÜM NEDENİYLE TAZMİNAT İSTEMİ - MÜTERAFİK KUSUR

BANKA VEYA KREDİ KARTLARININ KÖTÜYE KULLANILMASI SUÇUNUN YARGITAY KARARLARI VE DOKTRİNDEKİ GÖRÜŞLER DOĞRULTUSUNDA MAĞDUR AÇISINDAN İNCELENMESİ

Yargıtay Ceza Genel Kurulu’nun 2019/99 E. ve 2023/604 K. sayılı kararı

Yargıtay 4. Ceza Dairesi’nin 2016/3052 E. ve 2016/5378 K. sayılı kararı

Yargıtay Ceza Genel Kurulu’nun 2021/47 E. ve 2023/612 K. sayılı kararı

İHYA DAVASI - TEBLİGATLARIN USULÜNE UYGUN YAPILMASI - TASFİYE MEMURU

İLAMA MÜSTENİT ALACAĞIN ÖDENMEMESİ NEDENİYLE DOĞRUDAN İFLAS İSTEMİ - İLAM NİTELİĞİNDEKİ BELGE - ARABULUCULUK ANLAŞMA TUTANAĞININ İFLAS KARARINA DAYANAK EDİLMESİ

CEZA DAVASINDA HAKSIZ TAHRİK İNDİRİMİ UYGULANMIŞSA TAZMİNAT DAVASINDA DA MADDİ VE MANEVİ TAZMİNAT BELİRLENİRKEN İNDİRİM YAPILMALIDIR

ÇOCUĞUN NİTELİKLİ CİNSEL İSTİSMARI SUÇU - REŞİT OLMAYANLA CİNSEL İLİŞKİ SUÇU - ZİNCİRLEME SUÇ

AYM'nin 2021/6844 başvuru numaralı kararı

AYM'nin 2020/29558 başvuru numaralı kararı