Günümüzde mobil uygulamalar hayatımızın ayrılmaz bir parçası haline gelmiştir. Her gün milyonlarca insan, çeşitli amaçlarla uygulama mağazalarından uygulama indirmektedir. Ancak bu uygulamaları indirirken karşılaştığımız ve kısa sürede büyük paragrafları okumamız beklenen aydınlatma metinlerinin geçerliliği konusunda ciddi sorunlar bulunmaktadır. Bu yazımda, bu metinlerin neden geçersiz sayılması gerektiği üzerinde durulacaktır.

 1. Aşırı Uzunluk ve Karmaşıklık

Uygulama mağazasından önümüze çıkan ilk araba oyununu telefonumuza indirmeye çalışalım. Son derece uzun, sıkıcı, hukuksal terimlerle donatılmış, anlaşılması zor ve küçük puntolarla yazılmış olan bir aydınlatma metni karşımıza çıkacaktır. Bu örnekte yaşadığımız gibi aydınlatma metinleri genellikle aşırı uzun ve karmaşıktır. Kullanıcıların bu metinleri tamamen okumaları ve anlamaları son derece zordur. Bu metinler hukuk dilinde yazıldığı için hukuki terminolojiye hakim olmayan vatandaşlarımız anlamakta zorlanabilir. Kullanıcıların büyük bir çoğunluğu bu metinleri okumadan kabul ederler, bu da kullanıcıların bilinçli bir şekilde onay vermediği anlamına gelir.

 2. Zaman Kısıtlaması

Kullanıcılar, bir uygulamayı indirirken genellikle hızlı bir şekilde işlemi tamamlamak isterler. Uzun aydınlatma metinlerini okumak, indirme sürecini uzatır. Bu nedenle, kullanıcılar genellikle bu metinleri okumadan geçerler. Bu durum, kullanıcıların gerçek anlamda bilgilendirilmediği ve bilinçli bir şekilde rıza göstermediği anlamına gelir.

 3. Tek Taraflı ve Dayatmacı Şartlar

Aydınlatma metinleri, genellikle uygulama sağlayıcıları tarafından tek taraflı olarak belirlenir ve kullanıcıların bu şartları müzakere etme imkânı yoktur. Kullanıcılar, uygulamayı kullanmak istiyorlarsa bu şartları kabul etmek zorunda bırakılırlar. Bu tür dayatmacı uygulamalar, kullanıcı haklarını zedeler ve adil bir anlaşma ortamı yaratmaz.

 4. Kapsamlı Veri Toplama ve Paylaşımı

Aydınlatma metinlerinde, genellikle uygulamanın kullanıcıdan toplayacağı veriler ve bu verilerin nasıl kullanılacağı detaylı bir şekilde açıklanır. Ancak, bu açıklamalar genellikle karmaşık ve anlaşılması zor ifadelerle doludur. Kullanıcılar, hangi verilerin toplandığını ve bu verilerin kimlerle paylaşıldığını tam olarak anlayamazlar. Bu durum, kullanıcı mahremiyetinin ihlal edilmesine yol açabilir.

 5. Yasal Geçersizlik ve Etik Sorunlar

Birçok hukukçu, aydınlatma metinlerinin geçerliliği konusunda tartışmalar yürütmektedir. Kullanıcıların büyük bir kısmının bu metinleri okumadan kabul etmesi, bu sözleşmelerin yasal olarak geçerli olup olmadığı konusunda soru işaretleri yaratır. Ayrıca, etik açıdan bakıldığında, kullanıcıların anlayamayacağı ve okumayacağı metinlerin onlara sunulması adil değildir.

6. İndirilecek Uygulamanın Önemsizliği

Bir satış sözleşmesi ya da bir kira kontratı yaptığımız sırada, hayatımızı büyük oranda etkileyen işlemler olduğu için, bu tip sözleşmeleri en ince ayrıntısına kadar okuruz ve defalarca okuruz. Oysa basit bir araba yarışı oyunu için ya da bir müzik indirme uygulaması

için karşımıza çıkan sayfalarca paragrafı okumak son derece gereksiz ve zaman kaybı bir iş gibi gelir. Bu da aleyhimize olarak karşımıza çıkabilecek bütün maddeleri kabul etmememize neden olur.

Sonuç

Aydınlatma metinleri, kullanıcıların bilinçli bir şekilde onay vermesi gereken önemli belgeler olmasına rağmen, mevcut şartlarda bu amacı yerine getirememektedir. Kullanıcıların bu metinleri okumadan kabul etmeleri, bu metinlerin geçerliliğini tartışmalı hale getirmektedir. Bu nedenle, daha kısa, anlaşılır ve kullanıcı dostu aydınlatma metinlerinin geliştirilmesi gerekmektedir bu şekilde, kullanıcı hakları tam anlamıyla korunabilir.

Uluslararası Kişisel Verilerin Korunması Kongresi, bu tip riskler hakkında önlem almalıdır.

Akademisyenlerimiz bu durumun muhtemel riskleri hakkında detaylı makaleler yazmalıdır. Ulusal ve uluslararası düzenlemeler ile bu tip sözleşmeler kullanıcı lehine güncellenmelidir.

Emre RASTGELDİ