1. GİRİŞ
Bu yazımızda, Sanayi ve Ticaret Odalarının kamu hukukuna tabi kadrolu personelinin kadro kısıtlamasına tabi olmadan derece ve kademe ilerlemesi yapılmasına ilişkin 657 Sayılı Kanun başta olmak üzere diğer mevzuat hükümlerinden yararlanıp yararlanmayacağı konusundaki en son hukuki durumu ele alacağız. Öncelikle, konumuzun İş Kanuna tabi personel ile idare hukukuna tabi sözleşmeli personeli kapsamadığını belirtmek isteriz. Yazının hedef aldığı personelin hukuksal statüsü hakkında açık kaynaklarda ayrıntılı bilgiler bulunmasına karşın bu personelin kazanılmış hak derecesine yargı kararları çok yakın geçmişte oluşturulmuştur.
2. KADRO DERECESİ VERSUS KAZANILMIŞ HAK AYLIK DERECESİ
Bilindiği üzere, kadro derecesi kamu görevlisinin göreviyle ilgili olduğu halde kazanılmış hak aylık derecesi (KHAD olarak zikredilecektir) maaş ve emekliliğe esas olmak üzere uygulanmaktadır. Bir memurun kadro derecesiyle KHAD farklı olabilmektedir. Hukukumuza göre idareler ancak kendilerine tahsis edilen ve derecesi belirlenmiş kadrolara göre memur görevlendirebilmekte, üst dereceli bir kadroya atanmak içinde anılan kadronun var olması ve boş durumda bulunması gerekmektedir. Görevi ifade eden üst dereceli kadroya atanmak için idareyi zorlamak hukuken mümkün değildir.
Buna karşılık, üst dereceli bir kadroya atanmadan da KHAD nin yükseltilmesi mümkündür. 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun öğrenim nedeniyle üst dereceye intibak konusunu düzenleyen 36.maddesiyle, yine kadro şartı aranmaksızın mali haklar yönünden üst derece ve kademeye yükselme imkânı tanıyan 37 ve 67, maddeleri uygulanarak aynı görev kadrosu değişmeden maaş ve emeklilik yönünden bu açığı kapatma imkanı tanınmıştır.
3. 657 SAYILI KANUN TİCARET VE SANAYİ ODASI KADROLU PERSONELİNE UYGULANIR MI?
Yukarıda belirtildiği üzere mezkur personel tarafından yargıya taşınmış bir uyuşmazlık bulunmadığı için elimizde bu konuya cevap verecek içtihat oluşmamıştı. Odalar çalışanlarının hukuki statüsü 5174 sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu Ticaret ve Sanayi Odaları Personel Yönetmeliği ve bazen kendi oda personel yönetmeliğine göre düzenlenmektedir.. Yakın zamana kadar idarelerin yaklaşımı, personelin özel statüye sahip olduğu ve 657 Sayılı Kanun hükümlerinin uygulanamayacağı şeklinde idi. Bu nedenle, kadrolu personelin KHAD yönünden derece ve kademe ilerlemesi talepleri özellikle normlar hiyerarşisinde alt derecede yer alan yönetmelik hükümlerine göre üst derecede boş bir kadro bulunmadığı gerekçesiyle reddedilmektedir. Bu nedenle, kurumlarda görev yapan çoğu emekliliğe hak kazanmış kadrolu personel kendilerine tahsis edilen 4.veye 5.dereceli kadrodan maaş almaya devam etmekte, diğer mali hakları da düşük dereceye göre belirlenmektedir..
4. YARGININ KONUYA CEVABI
Oda ve borsaların uzun yılardır görev yapan emektar personeli için büyük mağduriyete yol açan hukuki belirsizlik İstanbul Bölge idare Mahkemesinin yakın tarihte verdiği karar ile giderilmiştir. Kesin nitelikteki istinaf mahkemesi kararına göre belirlenen ilkeleri şöyle özetleyebiliriz;
5174 sayılı Kanun'un yürürlüğe girdiği 01.06.2004 tarihinden sonra Ticaret odalarında istihdam edilen personelin 4857 sayılı is Kanununa tabi olacakları bu tarihten önce ise başlayıp da "memur" olarak istihdam edilenlerin ise memur statüsü devam etmiş sayılacağı için bu personel hakkında 657 sayılı yasanın yükselme ve intibakına ilişkin kurallarının uygulanmasının gerekmektedir.
Ticaret ve Sanayi Odaları Personel Yönetmeliği’nin "Derecelerin Tesbiti" baslıklı 11. maddesinde; "Göreve ilk defa alınacakların öğrenim durumlarına göre girebilecekleri ve yükselebilecekleri derece ve kademeler 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 36 ncı maddesindeki ortak hükümlere göre tespit olunur." kuralı, gereğince davacının 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 36. Maddesinin kadro şartı aranmaksızın üst öğrenim nedeniyle intibak hükümlerinden ve 657 sayılı Kanun'un 37 ve 67 maddeleri ile 458 sayılı KHK ve diğer mevzuatla verilen ilave derece ve kademelerden faydalandırılmasına engel bulunmamaktadır.
5. SONUÇ
Gelinen noktada, sanayi ve ticaret odalarında kamu personeli statüsünde görev yapan kadrolu personelin üst derece bir kadro bulunmasa dahi, aynı görev kadrosunda bulunmaya devam ederek, 657.Sayılı Kanun ve ilgili mevzuatta yer alan, kazanılmış hak aylık derecesi yönünden ilerletilmesine ilişkin hükümlerden faydalanmaları, bununla bağlantılı olarak durumlarına göre yükselebilecekleri en yüksek derece ve kademe üzerinden mali haklarının düzenlenmesi hukuken mümkündür.
Av. Selim KURÇENLİ
KAYNAKÇA:
İSTANBUL BÖLGE İDARE MAHKEMESİ ÜÇÜNCÜ İDARE DAVA DAİRESİ ESAS NO : 2023/151 KARAR NO : 2023/953 KARAR TARİHİ 21/06/2023
