YARGITAY UYGULAMALARI İLE İŞÇİNİN ARA DİNLENMESİ

1. İ şçinin normal çalışma süresi 4857 sayılı İ ş Kanunu'nun 63 üncü maddesinde düzenlenmiştir. 4857 sayılı İ ş Kanunu'nun 68 inci maddesinde ise “Ara Dinlenmesi” düzenlenmiştir. Ara dinlenmesi, günlük iş süresi içinde işin gere ğ ine ve o yerin geleneklerine göre düzenlenmek suretiyle günlük çalışma süresinin ortalama bir zamanında verilen dinlenme süresidir. Ara dinlenmesi işçinin çalışma yükümlülü ğ ünün bulunmadı ğ ı, bu süreyi nerede ve nasıl geçirece ğ ine serbestçe karar verebilece ğ i bir zaman dilimidir.Bu süre içinde işçi yeme, içme ve zorunlu ihtiyaçlarını giderir.

2. Anılan madde;“Günlük çalışma süresinin ortalama bir zamanında o yerin gelenekleri ve işin gere ğ ine göre ayarlanmak suretiyle işçilere;

- Dört saat veya daha kısa süreli işlerde on beş dakika,

- Dört saatten fazla ve yedi buçuk saate kadar (yedi buçuk saat dahil) süreli işlerde yarım saat,

- Yedi buçuk saatten fazla süreli işlerde bir saat,

ara dinlenmesi verilir. Bu dinlenme süreleri en az olup aralıksız verilir. Ancak bu süreler, iklim, mevsim, o yerdeki gelenekler ve işin niteli ğ i göz önünde tutularak sözleşmeler ile aralı olarak kullandırılabilir. Dinlenmeler bir işyerinde işçilere aynı veya de ğ işik saatlerde kullandırılabilir. Ara dinlenmeleri çalışma süresinden sayılmaz.” hükmünü içermektedir.

3. Uygulamada ara dinlenme süresinin tespitine ilişkin hesaplama yöntemi Yargıtay'ın yıllardır belirlemiş oldu ğ u şu ilke do ğ rultusunda yapılmaktadır;

- Günde onbir saate kadar olan çalışmalar için ara dinlenmesi en az bir saat, onbir saat ve daha fazla çalışmalarda ise, en az birbuçuk saat olarak verilmelidir. Uygulamada ara dinlenme süresinin tespitine ilişkin hesaplama yöntemi yıllardır belirtilen ilkeye göre yapılagelmektedir. (HGK'nun 05.10.2011 gün 2011/9-506 E., 2011/588 K. ve 13.06.2012 gün 2012/9-190E., 2012/384 K. sayılı kararlarında da aynı ilkeler benimsenmiştir.) -Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2014/22-886 K: 2016/550

4. Yargıtay, hiç ara dinlenmesi yapmadan çalışma iddiasını hayatın ola ğ an akışına aykırı oldu ğ u gerekçesiyle reddetmekte, fiilen tespit edilen çalışma süresine göre belirlenen ara dinlenmesi süresini düşerek fazla çalışma yapılıp yapılmadı ğ ını tespit etmektedir. (** İ ş Hukukunda İ şçinin Ara Dinlenmesi- Dr. Ö ğ r. Üyesi Sevil DO Ğ AN**)

- '' İ şçinin günlük iş süresi içinde kesintisiz olarak hiç ara vermeden çalışması beklenemez. Gün içinde işçinin yemek, çay, sigara gibi ihtiyaçlar sebebiyle ya da dinlenmek için belli bir zamana ihtiyacı vardır…Davacı tanıklarının ara dinlenmesine ilişkin beyanları bulunmamakta olup davacının ara dinlenmesi vermeden çalıştı ğ ı iddiasının sübut buldu ğ u kabul edilemeyece ğ inden hesabına itibar edilen 1. seçenekte tespit edilen çalışma süresinden yukarıdaki ilke kararı do ğ rultusunda ara dinlenme süresi düşülerek bilirkişi raporunun bu yönde hesap içeren 2. seçene ğ i de ğ erlendirilip karar verilmelidir…” Y.9. HD E.2016/19182 K.2020/5929

5. Ara dinlenmesinin kullandırılması zorunlu ise de, bunun kullanılaca ğ ı zamanı belirlemek işverenin yönetim hakkıyla ilgilidir. Ancak bu hakkın kanunda belirtilen amaca hizmet etmeyecek şekilde kullanımının do ğ ru olmayaca ğ ı Yargıtay'ın şu kararıyla ortaya konmuştur;

- ''Ara dinlenme süreleri kural olarak aralıksız olarak kullandırılır. Ara dinlenmesinin kullandırılması zorunlu ise de, bunun kullanılaca ğ ı zamanı belirlemek işverenin yönetim hakkıyla ilgilidir. İ şçilerin tamamı aynı anda ara dinlenme zamanını kullanılabilece ğ i gibi, belli bir plan dahilinde sırayla kullanmaları da mümkündür. Ancak ara dinlenme süresinin, işe, ara dinlenme süresi kadar geç başlama veya aynı süreyle erken bırakma şeklinde kullandırılması do ğ ru olmaz. Ara dinlenme süresinin günlük çalışma içinde belli bir zamanda amaca uygun şekilde kullandırılması gerekir.'' Y.9.HD. 2007/35281 E, 2008/30985 K.

6. Yargıtay uygulamalarına göre davacının ara dinlenme sürelerinde çalışması halinde bu süreye ilişkin ücrete hak kazanması mümkündür. Ara dinlenmelerde çalıştı ğ ını kanıtlama yükümlülü ğ ü davacıya aittir. Davacı ara dinlenmelerde çalıştı ğ ını tanıklarla ispatlayabilmektedir. Ancak dinletilen tanıkların davalı ile husumetli olması durumunda tanık beyanlarına ihtiyatlı yaklaşılmakta ve tek başına ispata yeterli görülmemektedir.

- ''Dairemizin uygulamalarına göre davacının ara dinlenmelerde fiilen çalışması halinde bu süreye ilişkin ücrete hak kazanması mümkündür. Ara dinlenmelerde çalıştı ğ ını kanıtlama yükümlülü ğ ü davacıya aittir. Davacının dinletmiş oldu ğ u tanıklar bu davanın sonucundan etkilenebilecek durumdaki işçiler olup aralarında menfaat birli ğ i söz konusudur. Ayrıca davacı uzun bir süre ihtirazı kayıt ileri sürmeden aylık ücretlerini almıştır. Bu nedenle davacı ara dinlenmelerde fiilen çalıştı ğ ını ispatlayamadı ğ ından davanın reddine karar verilmesi gerekir.'' Y. 9. HD. E: 2006/21433 K: 2007/8866

7. 24 saat çalışma 24 saat dinlenme usulüne göre çalışma olan iş yerlerinde ise ara dinlenmenin nasıl ele alınaca ğ ına ilişkin uyuşmazlık Yargıtay Hukuk Genel Kurulu önüne gelmiş, HGK 08.02.2017 tarihli kararında bu çalışma şeklinde ara dinlenmelerin nasıl hesaplanaca ğ ını yerleşik uygulaması do ğ rultusunda şöyle aktarmıştır;

- Yargıtay Hukuk Genel Kurulunca da benimsenen Dairemizin yerleşik uygulamasına göre, ilke olarak, 24 saatlik çalışma esasında işçi uyku ihtiyacını gideriyor ise 10 saat, işçinin uyku ihtiyacını gideremedi ğ i 24 saat esaslı çalışmada ise yemek ve sair ihtiyaçları nedeniyle 4 saat ara dinlenme yaptı ğ ı kabul edilmelidir (Y.HGK. 08.02.2017 gün ve 2014/22-2460 Esas, 2017/230 Karar).

8. Fazla çalışmanın belirlenmesinde 4857 sayılı İ ş Kanunu'nun 68. maddesi uyarınca ara dinlenme sürelerinin dikkate alınması gerekir. Aynı ilkeler hafta tatili ve genel tatil günü çalışmaları için de geçerlidir. Bu nedenle işçinin kullandı ğ ı veya kullanamadı ğ ı ara dinlenme sürelerinin tespiti işçilik alacaklarının do ğ ru hesaplanması adına kritik rol oynamaktadır.

- Fazla çalışmanın belirlenmesinde 4857 sayılı İ ş Kanunu'nun 68. maddesi uyarınca ara dinlenme sürelerinin dikkate alınması gerekir." (Yargıtay 22. HD. 2017/24531 E. 2019/20369 K.)

9. İ ş hukukunun işçiyi koruyucu işlevi, işin düzenlenmesi içerisinde yer alan çalışma sürelerinde belirgin bir biçimde kendini gösterir. İ ş hukukunda azami çalışma ve asgari dinlenme süreleri öngörülmesi, işçinin Anayasa ile koruma altına alınmış dinlenme hakkının somut bir yansımasıdır. İ şçinin dinlenmesi, sa ğ lı ğ ının korunması için oldukça önemlidir ve bu nedenle İ ş Kanunu işçinin günlük çalışabilece ğ i azami süreleri düzenlemekle kalmamış aynı zamanda dinlenme sürelerini asgari öngörmekle işçinin sa ğ lı ğ ının ve işin güvenli ğ inin korunmasını amaçlamaktadır. Çalışma sürelerinin esnekleşmesi ve atipik çalışma ilişkilerinin yaygınlaşması ile birlikte ara dinlenmesi sürelerinin de farklı şekillerde tespit edilmesi söz konusu olacaktır. (** İ ş Hukukunda İ şçinin Ara Dinlenmesi- Dr. Ö ğ r. Üyesi Sevil DO Ğ AN**)

Av. Abdullah GÜL

YARGITAY UYGULAMALARI İLE İŞÇİNİN ARA DİNLENMESİ

Hukukçu (!) Kibri

İMAR BARIŞI 2024 - YAPI KAYIT BELGESİ HAKKINDAKİ TEKLİFİN HUKUKİ DEĞERLENDİRİLMESİ

İŞ SÖZLEŞMESİNİ FESHEDEN TARAFIN BİLDİRİM SÜRELERİNE UYMAKSIZIN İŞ SÖZLEŞMESİNİ SONA ERDİRMESİ AKABİNDE MEYDANA GELEN HUKUKİ NETİCELER

Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı İtirazında Tebliğname ile Bağlı mıdır?

Kamu İhale Sözleşmesinin İdare Tarafından İmzalanmaması Halinde Uğranılan Zararın Tazmini İstenebilir mi?

BELİRLİ SÜRELİ İŞ SÖZLEŞMESİNİ SONA ERDİREN HALLER VE SONA ERMENİN HUKUKİ SONUÇLARI

Fiziki Takibin Hukuka Uygunluk Şartları

Hukuk Devleti Sosyal Teorisi (Social Theory of The Rule of Law)

Kolluk Elkoyulan Araçları Kullanabilir mi?

Yargı Kararlarıyla Muris Muvazaasının İspatı Ve Unsurları