Giriş
Son yıllarda hızla artan Forex dolandırıcılığı mağduriyetleri, yalnızca klasik "para kaptırma" vakalarından ibaret değildir. Bu dolandırıcılık türü, yatırımcının karşısına kendisini “yatırım uzmanı” veya “danışman” olarak tanıtan kişilerle çıkar ve çoğu zaman bu kişiler, yatırımcının teknik bilgi eksikliğinden ve güven arayışından istifade ederek onu ikna eder.
Ancak bu “uzman”ların büyük kısmı SPK tarafından yetkilendirilmemiş, SPL lisansına sahip olmayan ve çoğunlukla yurtdışı kaynaklı veya sahte kurumlara bağlı çalışan şahıslardır. Bu makalede, yatırım uzmanı sıfatının kötüye kullanılması suretiyle gerçekleştirilen faaliyetler; ceza hukuku, sermaye piyasası hukuku ve dijital delil incelemeleri kapsamında bütüncül olarak değerlendirilecektir.
1. Yasal Dayanak: SPK Mevzuatı Çerçevesinde Yetkisiz Faaliyet
1.1. SPKn. m. 109 – Yetkisiz Sermaye Piyasası Faaliyeti
6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nun 109. maddesi şu hükmü içermektedir:
“Yatırım hizmetleri ve faaliyetleri ile yan hizmetler, Kuruldan izin alınmaksızın yürütülemez.”
Bu düzenleme uyarınca, yatırımcılara emir iletimine aracılık eden, kaldıraçlı işlem tavsiyesi veren veya yatırım stratejisi sunan kişilerin hem kişisel SPL lisansına hem de bağlı bulundukları kurumun SPK yetkisine sahip olması zorunludur.
1.2. SPL Lisans Tipleri ve Düzey 2’nin Önemi
Yatırım danışmanlığı, portföy yöneticiliği ve kaldıraçlı işlem önerisi gibi alanlarda çalışacak kişiler için SPL Düzey 2 veya 3 lisans şarttır. Sahte uzmanlar genellikle bu lisansa sahip değildir ve çoğu zaman yurtdışında kurulu, Türkiye’de ofisi olmayan yapılara bağlı olarak çalışmaktadır.
2. Türk Ceza Kanunu Kapsamında Değerlendirme
2.1. TCK m. 157 – Basit Dolandırıcılık
2.2. TCK m. 158/1-f – Nitelikli Dolandırıcılık
TCK m. 158/1-f’ye göre:
“Bilişim sistemlerinin araç olarak kullanılması suretiyle” işlenen dolandırıcılık fiilleri, nitelikli dolandırıcılık suçu kapsamındadır.
Sahte yatırım uzmanlarının kullandığı araçlar:
· WhatsApp ve Telegram üzerinden yatırımcıyla iletişim,
· Sahte MetaTrader ekran görüntüleriyle kazanç vaadi,
· Kripto cüzdan veya şahıs IBAN’larına yönlendirme,
· Sahte dijital panellerde “işlem yapılmış” gibi veri üretimi.
Bu araçların kullanımı, bilişim sistemi destekli nitelikli dolandırıcılık suçunun unsurlarını doğrudan karşılamaktadır.
3. Adli Bilişim ve Uzman Mütalaası: Delil Niteliği
Bu tür davalarda hukuki süreç çoğu zaman “iddia” seviyesinde kalmaktadır. Ancak:
· WhatsApp yazışmaları,
· Platform log dosyaları,
· Sahte ekran görüntülerinin hash analizi,
· IBAN hareketleri,
· IP eşleşmeleri gibi verilerin incelenmesiyle suç teknik olarak ispatlanabilir.
CMK m. 67 ve HMK m. 293 kapsamında hazırlanan uzman mütalaaları, dijital delillerin mahkemeye bilimsel yöntemlerle sunulmasını sağlar.
Özellikle:
· “Gerçekte hiç işlem yapılmadı mı?”
· “İşlem yatırımcının bilgisi dışında mı açıldı?”
· “Kazanç tablosu sahte mi, sistemsel olarak üretilmiş mi?” gibi sorulara teknik olarak cevap vermek, ancak adli bilişim ve uzman incelemesiyle mümkündür.
4. Korunma Yolları ve Önerilen Yargı Stratejisi
4.1. Yatırımcılar İçin:
· SPL Lisans Sorgulama: https://www.spl.com.tr
· SPK Yetkili Kurum Listesi: https://www.spk.gov.tr
· CİMER ve SPK’ya eş zamanlı şikayet
· Cumhuriyet Savcılığı’na suç duyurusu
· Tüm iletişim kanallarının ekran görüntüsü ve ses kaydının alınması
4.2. Avukatlar İçin:
· Delil dosyasının uzman mütalaası ile desteklenmesi,
· Platform log’larının hukuka uygun temin edilmesi,
· IP ve dijital veri analizi yapılması,
· Aynı anda SPK idari işlem sürecinin tetiklenmesi,
· Varsa MASAK bildirimi yapılmışsa bilgi edinme süreci başlatılması
Sonuç ve Değerlendirme
Günümüzde “yatırım uzmanı” sıfatı, yatırımcının güven duyması için önemli bir başlangıç noktasıdır. Ancak bu sıfatın kötüye kullanılması hâlinde, ciddi maddi kayıplar ve cezai sorumluluklar doğmaktadır. Sahte uzmanlar tarafından yönlendirilen yatırımcılar, çoğu zaman yurtdışında lisanssız ve denetimsiz Forex platformları üzerinden işlem yaptıklarını dahi fark etmemektedir.
Sermaye Piyasası Kanunu ve Türk Ceza Kanunu hükümleri, bu faaliyetin hem idari hem de cezai yaptırımlarla karşılaşması gerektiğini açık biçimde ortaya koymuştur. Ayrıca, bilişim sistemlerinin araç olarak kullanılması, suçu nitelikli hâle getirmektedir.
Bu noktada, adli bilişim uzmanları ve teknik içerikli uzman mütalaaları, yargılama sürecinin sağlıklı işlemesi, yatırımcının zararın telafi edilmesi ve failin cezalandırılması için vazgeçilmezdir.
Cüneyt ÜRE
Adli Bilişim ve Siber Güvenlik Uzmanı