Bu yazımızda adli sicil ve arşiv kayıtlarını ele alacağız. Adli Sicil kayıtlarına ilişkin kanuni dayanaklar 5352 sayılı Adli Sicil Kanunu ve Adli Sicil Yönetmeliğidir.
Türk Mahkemeleri tarafından verilmiş mahkumiyet kararları veya yabancı ülke mahkemeleri tarafından kesinleşmiş ve Türk Hukukuna göre tanınan mahkumiyet kararları ile Türkiye’de suç işlemiş olan yabancıların mahkumiyet kayıtları Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğündeki Merkezi Adli Sicilde tutulur.
Adli sicil kayıtlarına ;
a) Hapis cezaları ile ilgili olarak;
1. Hapis cezasına mahkûmiyet kararı,
2. Koşullu salıverilme kararı,
3. Koşullu salıverilmede denetim süresinin uzatılmasına ilişkin karar,
4. Koşullu salıverilme kararının geri alınmasına dair karar,
5. Hapis cezasının infazının tamamlandığı hususu,
b) Hapis cezasının ertelenmesi halinde;
1. Denetim süresi,
2. Denetim süresinin yükümlülüklere uygun veya iyi halli olarak geçirilmesi dolayısıyla cezanın infaz edilmiş sayıldığı hususu,
3. Ertelenen hapis cezasının infaz kurumunda çektirilmesine ilişkin karar,
c) Adlî para cezası ile ilgili olarak;
1. Adlî para cezasına ilişkin mahkûmiyet hükmü,
2. Adlî para cezasının ödenmek suretiyle infaz edildiği hususu,
3. Adlî para cezasının tazyik hapsi suretiyle kısmen veya tamamen infaz edildiği hususu,
4. Adlî para cezasının tazyik hapsinden sonra kalan kısmının ödenmek suretiyle infaz edildiği hususu,
d) Kısa süreli hapis cezasına seçenek yaptırıma mahkûmiyet halinde;
1. Kısa süreli hapis cezasına seçenek yaptırım olarak, adlî para cezasına mahkûmiyet veya güvenlik tedbiri uygulanması hükmü,
2. Kısa süreli hapis cezasına seçenek yaptırım olarak hükmedilen güvenlik tedbirinin gereklerinin yerine getirilmemesi dolayısıyla hapis cezasının infazına ilişkin karar,
3. Kısa süreli hapis cezasına seçenek yaptırım olarak hükmedilen güvenlik tedbirinin değiştirilmesine ilişkin karar,
e) Belli hakları kullanmaktan yoksun bırakılma ile ilgili olarak;
1. Kasten işlenen bir suç nedeniyle hapis cezasına mahkûmiyetin kanunî sonucu olarak yoksun kalınan haklara cezanın ertelenmesi dolayısıyla getirilen istisnaya ilişkin karar,
2. Mahkûmiyet hükmüyle bağlantılı olarak verilen, belli bir hak ve yetkinin kullanılmasının veya belli bir meslek veya sanatın icrasının yasaklanmasına ya da sürücü belgesinin geri alınmasına ilişkin karar,
f) Türk vatandaşı hakkında yabancı mahkemeden verilmiş ve kesinleşmiş olan mahkûmiyet kararının Türk hukuku bakımından doğurduğu hak yoksunluklarına ilişkin olarak Cumhuriyet savcısının istemi üzerine mahkemece verilen karar,
g) Ceza mahkûmiyetini bütün sonuçlarıyla ortadan kaldıran şikayetten vazgeçme veya etkin pişmanlık dolayısıyla verilen karar,
h) Ceza zamanaşımının dolduğunun tespitine ilişkin karar,
i) Genel veya özel affa ilişkin kanun; özel affa ilişkin Cumhurbaşkanlığı kararı,
j) Askerî Ceza Kanununa göre verilmiş mahkûmiyet kararlarındaki ferî cezalar,
k) Akıl hastalığı nedeniyle hükmedilen güvenlik tedbirlerine ilişkin kararlar kaydedilir.
Önemle belirtmek gerekir ki mahkemelerce verilen hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı adli sicil kayıtlarına kaydedilmez. Bu kararlar HAGB kararlarına ait bir sisteme kayıt olunur. Bu kayıtlar sadece soruşturma ve kovuşturma sebebiyle Cumhuriyet Savcısı, hâkim veya mahkeme tarafından kullanılabilir.
Uygulamada en çok merak edilen husus ise adli sicil kayıtlarının ne zaman silinebildiğidir. Özellikle işe-giriş çıkış gibi durumlarda işveren tarafından adli sicil kayıtları önem arz etmekte olup ceza ve güvenlik tedbirinin infazının tamamlanması, şikayetten vazgeçme veya etkin pişmanlık, ceza zamanaşımının dolması, genel af halinde adli sicil kayıtları silinerek arşiv kaydına alınır.
Kanunen adli sicil kayıtlarının resen silinmesi esas olan durum iken uygulamada adli sicil kayıtları mevcut iş yoğunluğu sebebi ile Adli Sicil İstatistik Genel Müdürlüğüne yapılacak başvuru sonrası silinir. 18.08.2022 tarihinden itibaren Adli Sicil ve Arşiv Kayıtlarının silinmesi başvuruları E-Devlet üzerinden doğrudan da yapılabilmektedir. Adli Sicil Kayıtlarında özellikle fiş eksiklikleri sebebiyle birçok başvuru olumsuz sonuçlanmaktadır. Başvuru öncesi Adli Sicil Kayıtlarının doğru tutulduğundan emin olunması, adli sicil kayıtlarında hatalı veya eksik fiş olması durumunda hükmü veren mahkeme veya infazı tamamlayan ilamat masası ile irtibat kurularak eksikliklerin tamamlanması talep edilmelidir.
Yazımızda bu aşamaya kadar Adli Sicil Kayıtları ve bu kayıtların silinmesi hususuna değindik. Yukarıda belirttiğimiz üzere infazı tamamlanan dosyalarda Adli Sicil Kayıtları silinerek Arşiv Kaydına kaydedilir.
Arşiv bilgileri ise ;
a) İlgilinin ölümü üzerine,
b)Anayasanın 76 ncı maddesi ile Türk Ceza Kanunu dışındaki kanunlarda bir hak yoksunluğuna neden olan mahkûmiyetler bakımından kaydın arşive alınma koşullarının oluştuğu tarihten itibaren;
1. Yasaklanmış hakların geri verilmesi kararı alınması koşuluyla onbeş yıl geçmesiyle,
2. Yasaklanmış hakların geri verilmesi kararı alınması koşulu aranmaksızın otuz yıl geçmesiyle,
c) Diğer mahkûmiyetler bakımından kaydın arşive alınma koşullarının oluştuğu tarihten itibaren beş yıl geçmesiyle, tamamen silinir.
Fiilin kanunla suç olmaktan çıkması , kanun yararına bozma veya yargılamanın yenilenmesi sonucu verilen beraat veya ceza verilmesine yer olmadığı kararının kesinleşmesi halinde mahkumiyet kararına ilişkin adli sicil ve arşiv kayıtları silinir.
ÖRNEKLER
1- Kasten yaralama suçundan 6 ay hapis cezası alan ve 6 ay hapis cezası 01.01.2023 tarihinde infaza gönderilen hükümlünün adli sicil kayıtları bihakkın tahliye tarihi olan 01.07.2023 tarihinde infazın tamamlandığına dair yerine getirme fişi düzenlenmesi üzerine adli sicil kayıtlarından çıkartılarak arşiv kaydına alınır. 01.07.2023 tarihinden itibaren beş yıl geçmesi üzerine yani 01.07.2028 tarihinde ise arşiv kayıtlarından silinir.
2- Hırsızlık suçundan 3 yıl hapis cezası alan ve 01.01.2023 tarihinde infaza gönderilen hükümlünün adli sicil kayıtları bihakkın tahliye tarihi olan 01.01.2026 tarihinde infazın tamamlandığına dair yerine getirme fişi düzenlenmesi üzerine adli sicil kayıtlarından çıkartılarak arşiv kaydına alınır. İlgilinin hükmü veren mahkemeden yasaklanmış hakların geri verilmesi kararı alması durumunda 01.01.2041 tarihinde arşiv kayıtlarından silinir.
3- Hırsızlık suçundan 3 yıl hapis cezası alan ve 01.01.2023 tarihinde infaza gönderilen hükümlünün adli sicil kayıtları bihakkın tahliye tarihi olan 01.01.2026 tarihinde infazın tamamlandığına dair yerine getirme fişi düzenlenmesi üzerine adli sicil kayıtlarından çıkartılarak arşiv kaydına alınır. İlgilinin hükmü veren mahkemeden yasaklanmış hakların geri verilmesi kararı almaması veya şartlarını sağlamaması sebebiyle alamaması durumunda 01.01.2056 tarihinde arşiv kayıtlarından silinir.
