Zeynel LÜLE

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin 1.241 kararını uygulamayan Türkiye’ye, bugün Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi’nde hesap sorulacak. Rakamlara göre, toplam 2 bin 400 davadan mahkum olan Türkiye, bu davalar ile ilgili kararların 1241’ini uygulamadı. Türkiye bu hesaplamaya göre, İtalya’dan sonra AİHM kararlarına uymayan 2’inci ülke konumunda bulunuyor.

Türkiye’nin uygulamadığı AİHM kararları arasında, Hırant Dink ile ilgili dava da bulunuyor. Nüfus cüzdanlarından ‘din hanesinin’ kaldırılması ve okullarda din eğitim derslerine katılımın ‘tercihli’ olması da bulunuyor. Türkiye ayrıca, Kıbrıs’ta kayıp ve mülkiyet davaları olarak bilinen kararları da uygulamıyor. AİHM’nin, 23 yıl önce “Lordos ve diğerleri”, davasında, Kuzey Kıbrıs’ta 1974’den önce mülkleri olan 13 Rum ile ilgili Türkiye’yi haksız bulmuş ve 100 bin ile 8 milyon euro arasında maddi ve manevi tazminat belirlemişti.

Aynı şekilde ‘taşınmaz mallar’ konusunu içeren ve 7 yıl önce karar verilen “Ksenidis – Aresti” davasında da 3 milyon Euro civarında birtazminat belirlenmişti. Son olarak ve 3 yıl önce “Varnavas ve diğerleri” ile ilgili davada da Türkiye’ye yüklü bir tazminat ödemesi kararı alınmıştı. Türk yetkililerin Kıbrıslı ve Yunan kayıp kişilerin akıbetinin belirlenmesi amacıyla yapılan araştırmalarda AİHM kararını uygulamadığı belirtiliyor. Kayıp kişiler konusunun insani bir konu olduğu ve Türkiye’nin AİHM kararını uygulamamasının yükümlülüğünü yerine getirmemesi anlamına geldiği kaydediliyor.

Üyelik askıya alınabilir

Avrupa Konseyi’ne üye ülkelerin, AİHM tarafından verilen kararları uygulama zorunluluğu bulunuyor. Kararların icrasını Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi tâkip ediyor. Üye ülkelerin, AİHM kararlarıyla ilgili yükümlülükleri şöyle:

Tazminata hükmedilmişse, karar tarihinden itibaren 3 ay içerisinde başvurucuya ödenmesi gerekiyor.

Benzer ihlâllerin önlenmesi için iç hukukta yasal ve idari değişikliklik öngörülüyor.

Başvurucunun, tazminat dışında koşulların elverdiği ölçüde mağduriyetinin giderilmesi, sözleşmeyi uygulamakla görevli kamu görevlilerinin eğitimden geçirilmesi.

Kararların uygulanmaması halinde uygulanabilecek en uç yaptırım, ilgili devletin Avrupa Konseyi üyeliğinin askıya alınmasına kadar gidebiliyor.