CİNSEL SAİKLİ SUÇLULAR (THE SEXUALLY MOTIVATED OFFENDERS)

“Başkasına gerçekten yardım edebilmem için, ondan daha fazlasını anlamam gerekir; ama her şeyden önce onun ne anladığını anlamam gerekir”.
Kierkegaard, 1998, s. 45

Bir cinsel davranış yasal olarak tanımlandığında cinsel bir suç olmaktadır. Cinsel terslik (paraphilia) içinde olan bir kişi cinsel bir suç da işlememiş olabilir. İşte cinsel suçlara eğilirken bu davranışı üç açıdan kavramlaştırmak yararlı olacaktır:

1. Davranışın kendisi,

2. Davranışın sergilediği suçlar ve

3. Davranışa özgü saik.

Cinsel saldırganlık alanında araştırmacılar, yasa dışı bir eylemin işlenmesinden önce, sırasında ve sonrasında gerçekleştirilen eylem ve davranış kalıplarını ifade eden 'modus operandi' terimini benimsemişlerdir. Modus Operandi zaman içinde değişim sergileyebilir. Her ne kadar bütünleşik bir modus operandi teorisi mevcut olmasa da modus operandi özellikleri ile suçlu özellikleri arasındaki ilişkiyi dikkate alan cinsel saldırgan tipolojileri geliştirilmiştir.

Bir cinsel davranış yasal olarak tanımlandığında cinsel bir suç olmaktadır. Suç ve cinsel terslik olarak sınıflandırılan davranışlar şiddet derecesine göre röntgencilikten sadistik/ cinsel adam öldürmeye kadar oldukça değişmektedir. Bunlar temaslı ve temassız suçlar olarak belirmektedir.

Temas Suçları	Temassız Suçlar
Irza geçme Cinsel istismar Çocukların cinsel istismarı Fuhuş Sadistik/cinsel adam öldürme	Teşhircilik Röntgencilik Kamusal alanda mastürbasyon

Cinsel sapıklar, psikotik veya geri zekalı veya nevrotik olabilirler. Bu kategorilere girmeyen bir cinsel sapık için cinsel psikopati’den söz edilebilir. Cinsel suçlulardan önemli bir azınlığın ciddi psikiyatrik bozuklukları vardır. Bunlar arasında şizofreni veya diğer saykotik bozukluklar ile bipolar bozukluk geçmişi olan kişiler de yer almaktadır. Sapık kişinin eylemi zorlantı (compulsive), yenilenen ve travmatize edici olmasıdır.1 Eylem yükselen içsel gerilimin başkaca yoldan giderilememesi nedeniyle compulsive; benzer eylemlerin tekrarlanması ile yenilenen, ruhsal ve/ya fiziki zarar verdiği için travmatize edicidir. Bu tür suçlular, eylemlerini gizlilik içinde/ kimliğini saklayarak yaptıkları veya eylem sonrası kaçtıkları için eylemlerinin yanlış olduğunu bilmektedirler. Gerçek şu ki, Cinsel suçlar delillendirilmesi oldukça zor olan suçlardır.

Gerçek tehlikeli suçlular, saldırgan ve tahripkâr bir yaşam sürdüren kişilerdir ve bunların işlediği suç türü ne olursa olsun, kolluk ve mahkemelerin bu kişiler hakkında çok dikkatli olması gerekir. Kolluk ve mahkemelerin üzerine eğileceği kişiler arasında yer alan diğer bir grup ise, geri zekalılardır. Bu kişiler toplumun cinsel konudaki yasaklarını yanlış anladığı ya da benimseyemediği için, röntgenci, ekzibisyonist ile çocuklara karşı suç işleyenler arasındaki oranları yüksektir. Geri zekalı bir ekzibisyonist, kendini teşhir ederek kadının arzusunu uyandırıp, onunla cinsel ilişkide bulunabileceğine inanmaktadır.

"Cinsel" suçlarla ilişkili suçlar, suçlunun cinsel ihtiyaçlarına değil, cinsel olmayan ihtiyaçlarına odaklanır. Bu varsayımın anlaşılması, bu suçların doğru bir şekilde soruşturulması için kritik öneme sahiptir.2

Cinsel Suçlar İstatistiği

TCK 102-105. maddelerinde yer alan cinsel suçlara ait ceza adaleti sisteminin her evresine ait veriler serilerine aşağıdaki tablolarda yer verilmiştir. 2024 yılında lekelenme hakkı bakımından oldukça ürkütücü bir tabloya %49,2 oranındaki (55,885) dosyada Savcılıklarca kovuşturmaya yer olmadığı ile tanık olunmaktadır. Öte yandan 2024 yılında ceza mahkemelerine bozularak gelen dosya sayısı da küçümsenmeyecek orandadır (6,028).Üzerinde durulması gereken bir noktada cinsel suç aritmetiğindeki karanlık sayıdır (dark figure).3 Nitekim çoğu ülkelerde tecavüz raporlarına rağmen, mahkûmiyet oranları düşük kalmaya devam ediyor. Oranları ülkelere göre farklılık sergilese de başlıca nedenleri şunlardır:

• Utanç
• Polisin yardımcı olamayacağına dair inanç
• Aşağılanma korkusu

İşte bu veriler işlediğimiz konunun ne derece önemli olduğunu sergilemektedir.4

Cumhuriyet Başsavcılıklarında soruşturma evresinde Cinsel dokunulmazlığa
karşı suçlar (TCK 102-105) (2024)

	Dosya	Şüpheli	Suç
Toplam	184 312	197 382	238 225
Geçen yıldan devir	74 173	93 960	101 957
Yıl içinde açılan	110 139	103 422	136 268

Cumhuriyet Başsavcılıklarında (TCK 102-105) dosya, sanık ve suç sayıları, 2024

	Dosya	Sanık	Suç
Toplam	113,415	120,051	141,450
Kovuşturmaya yer olmadığı	55,885	62,266	67,207
Kamu davası açılan	35,904	38,850	47,390
Diğer kararlar	21,626	18,935	26,853

Ceza mahkemelerine gelen (TCK 102-105) dosya, sanık ve suç sayıları (2024)

	Dosya	Sanık	Suç
Toplam	78 340	82 327	102 572
Geçen yıldan kalan	33 364	37 052	45 352
Yıl içinde açılan	38 948	38 466	48 098
Bozularak gelen	6 028	6 809	9 122

Ceza Mahkemelerine yıl içinde gelen (TCK 102-105) dosyalarda bulunan sanıkların
cinsiyet, yaş ve uyruğa göre dağılımı (2024)

Toplam	E/K	?	Yaş-12-14 E/K	15-17 E/K	18+ E/K	Yabancı E/K
44 654	43 656/996	2	2 083 /91 3	924/110	35 380/666	2 269/129

Ceza Mahkemelerine yıl içinde gelen (TCK 102-105) dosyalarda bulunan sanıkların
cinsiyet, yaş ve uyruğa göre dağılımı (2024)

Toplam	E/K	?	Yaş-12-14 E/K	15-17 E/K	18+ E/K	Yabancı E/K
44 654	43 656/996	2	2 083 /91 3	924/110	35 380/666	2 269/129

Birçok suç cinsel bir unsur içerebilir ancak cinsel bir saldırgan tarafından işlenmez; bunun tersine, görünürde cinsel bir unsur içermeyen birçok suç da cinsel bir saldırgan tarafından işlenebilir. Örneğin, bir kadın, tanımadığı bir suçludan birkaç telefon alabilir ve bu suçlu cevap verdiğinde hiçbir şey söylemez ve kısa süre sonra telefonu kapatır. Bu aramalar, mağdur için rahatsız edici ve rahatsız edici olsa da mağdura veya deneyimsiz bir araştırmacıya cinsel içerikli görünmeyebilir. Ancak kolluk kuvvetlerinin deneyimi ve araştırmaları, birçok mükerrir cinsel suçlunun, suçlarına mağdurla çok az veya hiç temas içermeyen suçlar işleyerek başladığını ve ardından daha doğrudan temasa geçtiğini desteklemektedir.

Gerçek şu ki, bir insan bir sabah uyanıp tecavüz etmeye veya öldürmeye nadiren karar verir. Bir suçlunun ne zaman, nasıl, nerede ve kime karşı suç işleyeceği konusundaki tercihine birçok faktör katkıda bulunur. Cinsel amaçlı bir suçlunun ilk suçları, diğer tüm suçlu türleri gibi, genellikle daha az kişisel (yani mağdurla doğrudan temas gerektirmeyen veya çok az temas gerektiren) ve düşük riskli (kolluk tarafından tespit edilme veya yakalanma) suçları içerir. Bu suçlar arasında müstehcen telefon görüşmeleri, kendini teşhir etme(“teşhircilik”), röntgencilik ("dikizcilik") ve maddi değeri olan herhangi bir eşyanın çalınmadığı hırsızlık yer alabilir.

Kuşkusuz, mağdurla daha az temas, failin o anda şiddete başvurması ve mağdura zarar vermesi olasılığını da azaltır. Fail, suç işlemeye ilk başladığında deneyimsiz olduğundan, kendini güvende hissettiği bir yerde suç işlemeyi tercih edebilir. Bu "konfor alanı", evine veya işyerine yakın bir alan olabilir. İlk suçları, genellikle kollukça mağdura zarar verme riski düşük göründüğü için sıklıkla "rahatsız edici" suçlar olarak değerlendirdiği çeşitli mal varlığı suçları veya mağduru olmayan suçlarla karıştırılmıştır. Ancak, cinsel saikli suçlar hakkında daha fazla eğitim ve anlayışla, kolluk görevlileri artık bu tür "rahatsız edici" suçların, bir cinsel suçlunun şiddete başvurmasının gelecekteki suçlarının habercisi olabileceğini öğreniyor.

Cinsel suçlular açısından statik ve dinamik risk faktörleri (kriminojen faktörler) mükerrirlik riski bakımından söz konusu edilmektedir. Statik risk faktörleri değiştirilemeyeceğinden dinamik risk faktörlerine eğinilmelidir. Bu faktörler arasında, cinsel sapkınlık ve anti-sosyal yaşam stili yer almaktadır. Bunlar cinsel suçlulara özgü iki önemli mükerrirlik işaretleridir.

Yapılan bir çalışma, risk faktörlerinin genel olarak üç boyuttan birine atanabileceğini göstermiştir: (a) Pedofili, önyargılı cinsellik, cinsel sadizm ve teşhircilik gibi parafilileri kapsayan atipik cinsellik ve aşırı cinsel meşguliyet ve/veya yüksek cinsel istekte yansıyan hiperseksüalite. (b) Antisosyallik, antisosyal ve suç davranışıyla ilişkili bireysel farklılıkları kapsar, buna antisosyal kişilik özellikleri; suçu destekleyen tutumlar, inançlar ve değerler; yaşam tarzı istikrarsızlığı ve iş gibi sosyal, yapılandırılmış faaliyetlerin eksikliği dahildir. (c) Kişilerarası eksiklikler, sosyal becerilerle ilgili sorunları, istikrarlı ve olumlu ilişkileri sürdürmede zorlukları ve yalnızlık duygularını kapsar.5

Rahatsız edici suçlular genellikle mağdurla en az kişisel temas gerektiren suçları işlemeye başlarlar. Ancak, deneyimle ve bu suçları başarıyla tamamlama yoluyla, fail mağdurla daha fazla temas gerektiren suçları işleme konusunda daha özgüvenli hale gelebilir ve bu da mağdur için daha fazla zarar riski oluşturur. Cinsel fantezilerini şiddetle ve mağdurlarla şiddetli temas yoluyla cinsel ihtiyaçlarını tatmine yönelebilirler.6

Fantezi ve Gerçeklik

Çoğu insan için fantezi, kendilerine özgü psikoseksüel (cinselliğin zihinsel veya duygusal yönleri) arzularını tatmin etmek için yeterlidir ve gerçek hayatta bu cinsel fantezileri gerçekleştirmeye dair gerçek bir ihtiyaç hissetmezler. Ancak bazıları, bazen başka bir kişiyi içermeyen ve herhangi bir ceza kanununu ihlal etmeyen bir şekilde, cinsel fantezilerini gerçekleştirme konusunda giderek artan bir ihtiyaç duyabilirler. Ancak bazıları da rızaları olmadan partnerler aracılığıyla fantezilerini gerçekleştirmeyi tercih ederler. Cinsel suçlu, özellikle de cinsel amaçlı suçları tekrar tekrar işleyen seri cinsel suçlular, şüphesiz bir tür fantastik düşünce yaşar ve bu fantezileri gerçekleştirmek için -istemeden de olsa- birlikte olabileceği kurbanlar seçmiştir.

Fantezi, suçlunun hayatının erken dönemlerinde başlar ve özellikle de kendisi bir tür istismara maruz kalmışsa, zaman geçtikçe suçlunun şiddet içeren davranışlarına katkıda bulunabilir. Birçok cinsel suçlu çocukken istismara uğramış olsa da bu ortak nokta, suçlunun istismarcı davranışları ve saldırıları için doğrudan bir neden veya mazeret değildir. Aksine, bir suçlunun suç işlemek veya işlememek konusunda özgür iradesi vardır ve çocuklukta istismara uğramış çoğu kişi yetişkin olduğunda cinsel suç işlemez. Yalnız, suçlunun davranışı, şüphelenmeyen izleyicilerin şoku veya heyecanıyla pekiştirilmekte ve bu da suçlunun fantezilerini daha da beslemekte ve tekrar suç işleme olasılığını artırmaktadır.

Bireyler genellikle birden fazla parafili7 yaşarlar. Parafililer psikoseksüel bozukluklardır ve her zaman suç teşkil etmezler. Bazı bireyler bu cinsel dürtülerini pornografi, mastürbasyon, nesneler veya rızaya dayalı partnerler gibi suç teşkil etmeyen yollarla gerçekleştirebilirler. Diğerleri ise fantezilerini rızaları olmadan partnerleri veya çocukları aracılığıyla yasa dışı yollarla gerçekleştirebilirler.8

Bu bağlamda şu çağrıya da kulak verilmelidir: “Çocuklar ve Kadınlar Derneği olarak maalesef girdiğimiz her istismar dosyasında; istismarın delilinin beyan olduğunu, çocuğunun zaten halihazırda rızasının olamayacağını, çocukların istismar edildiklerinde korkudan tepki veremeyeceklerini, küçüğün eylem anında değil de biraz zaman geçtikten sonra uğradığı eylemin istismar olduğunu fark edebileceğini yeniden anlatmak zorunda kalıyoruz.”9

Davranışın Kişiliği Yansıtması

Amerikan Psikiyatri Birliği, kişiliği "bir kişinin düşünme, hissetme ve davranma biçiminin karakteristik biçimi; her bireyin hem bilinçli hem de bilinçsiz olarak, yaşam tarzı veya varoluş biçimine bağlı olarak geliştirdiği yerleşik davranış örüntüsü" olarak tanımlar.10 İnsanlar deneyimlerinden ve çevreleriyle etkileşimlerinden öğrenirler.

İyi eğitimli bir kolluk görevlisi, fiziksel kanıtların bir suçluyu suçla ilişkilendirmek ve suçlunun başarılı bir şekilde kovuşturulması için hayati önem taşıdığını bilir. Ancak, iyi eğitimli kolluk görevlileri aynı zamanda bir suç mahallinde görülmeyen kanıtların da orada görülüp toplanan kanıtlar kadar önemli olduğunu bilir. Genellikle bir suçlu, özellikle de çok organize bir suçlu, suç mahallinde geçerli bir kanıt bırakmaz. Bu nedenle, insan davranışı ve bireyin kişiliğiyle ilişkisi hakkında uygun eğitim ve anlayış olmadan, kolluk görevlisi cesaretini kaybedebilir ve davayı bütünüyle soruşturmakta başarısız olabilir.11 Bu nedenle, görevliler suçlunun suç mahallinde ne yapıp ne yapmadığına her zaman dikkat etmelidir. Douglas ve Munn'a (1992) göre, çoğu suç mahalli bir hikâye anlatır.12

Eğitimli cinayet soruşturmacıları, suç mahallini, suç mahalli çizimleri, fotoğraflar ve çoğu zaman video kayıtları aracılığıyla meydana gelen olaylar hakkında belgelemeyi tamamlamak ve ikinci olarak katilin kimliği hakkında fikir verebilecek adli materyallerin yanı sıra diğer kanıtlar için dikkatli ve eksiksiz bir aramanın yürütüldüğünden emin olmak amacıyla incelerler.

Fiziksel Davranış

Suçlunun saldırı sırasında kullandığı güç miktarı, suçlunun motivasyonel ihtiyaçları hakkında muazzam bir fikir verebilir. Tecavüzcü, kurbanını etkisiz hale getirmek için en başarılı olacağına inandığı bir yaklaşım yöntemi seçer. Suçlu, kurbanı etkisiz hale getirmek için genellikle tehdit veya silah kullanır. Mağdurun kontrolünü ele geçirdikten sonra, genellikle bir veya daha fazla yöntem kullanarak kontrolünü sürdürmelidir: Suçlunun sadece varlığı, sözlü tehditler, silah gösterme veya fiziksel güç kullanma.

Tecavüz sırasında meydana gelen cinsel eylemleri ve bunların sırasını belirlemek, tecavüz soruşturması sırasında faydalı olabilir. Ancak, mağdurun sıklıkla yaşadığı duygusal travma nedeniyle, mağdur soruşturmacılara verdiği ilk ifadelerde bu ayrıntılardan kaçınabilir veya gerçekleşen cinsel eylemler hakkında yalnızca kısa veya asgari düzeyde bilgi verebilir. Bu genellikle saldırıdan kaynaklanan utanç, mahcubiyet veya aşağılanma duygularından kaynaklanmaktadır. Eğitimli soruşturmacılar, kuşkusuz, mağdurun saldırı sırasında meydana gelen cinsel eylemler hakkında konuşma konusundaki isteksizliğini fark edecek ve anlayacaktır. Ancak, profesyonel ve empatik bir yaklaşımla, soruşturmacılar mağdurla, özellikle de failin cinsel davranışları hakkında daha kapsamlı bir görüşme yapabilirler.

Olay Yeri Analizi

Olay yeri analizi, belirli bir suç veya suçlardan sorumlu kişi hakkında bilgi sağlamak amacıyla bir olay yerinin incelenmesidir. Analiz genellikle, gerçek olay yerinin, suçlunun davranışlarının, mağdurun geçmişi ve yaşam tarzının ve uygun durumlarda patoloji veya otopsi raporlarının kapsamlı bir değerlendirmesi de dahil olmak üzere olay yeri dinamiklerinin dikkatli bir şekilde incelenmesini içermektedir. Analiz sonucunda analist, suçlunun kişilik tipini ve suç motivasyonunu belirleyebilir.

İşletim Yöntemi (Modus Operandi)

Çoğu kolluk görevlisi "işletim yöntemi" (modeus operandi-M.O.) ifadesine aşinadır ve bu kavramı, bir suçlunun suç işlerken kullandığı çalışma biçimi veya yöntemi olarak anlar. M.O., bir suçlunun suç işlerken zaman içinde geliştirdiği ve etkililiği nedeniyle sürekli kullandığı öğrenilmiş bir davranıştır. Ancak bu davranış, suçlu her başarılı suçla daha deneyimli ve özgüvenli hale geldikçe veya ceza adalet sistemine daha fazla dahil oldukça gelişebilir. Örneğin, görgü tanığı ifadeleri ve tecavüz mağdurunun adli kanıtları aracılığıyla geçmişte cinsel saldırıdan hüküm giymiş bir tecavüzcü, hapisten çıktıktan sonra tekrar suç işlemeye başladığında kurbanlarını öldürmeye ve cesetlerinden kurtulmaya karar verebilir. Balkonlardan tırmanarak uzun süredir hırsızlık yapan başka bir suçlu, bir komşusunun onu bir eve girerken görüp polisi aramasının ardından giriş yöntemini değiştirmeye karar verir. M.O. bir suçlunun kullandığı yöntemler, suçlunun gelişmişlik düzeyine, deneyimine, motivasyonuna ve zekâsına bağlı olarak oldukça basit veya çok karmaşık olabilir. Bu durum aşağıdaki “analiz üçgeni” ile yansıtılmaktadır.

Cinsel Saldırı Analiz Üçgeni

Teorik Yaklaşım

Bu anlatımın çıkarımı olarak cinsel suçlar açısından en geçerli teorinin rutin faaliyetler teorisi olduğunu belirtmek isterim. Bunu vurgulamak üzere yukardaki “Cinsel Saldırı Analiz Üçgeni”ne ek olarak aşağıda eşitlik göstergesine de yer verilmiştir.

Cinsel Ritüel/İmza

Suçlunun davranış biçiminin aksine, suçlu, suçun işlenmesi için gerekli olmayan belirli eylemleri her gerçekleştirdiğinde belirli cinsel eylemlerde bulunabilir veya belirli bir şekilde davranabilir. Bu tekrarlayan eylemler veya davranışlar cinsel ritüeller olarak kabul edilir ve suçlunun fantezilerinden kaynaklanır. Zaman içinde tutarlı kalırlar ve araştırmacıların bir suçluyu bir dizi suçla ilişkilendirmeye çalışırken faydalı olabilirler. Örneğin, bir tecavüzcünün davranış biçimi, gece geç saatlerde sessiz ve ışığın yetersiz olduğu bir mahallede her zaman yalnız olan kurbanları seçmeyi içerebilir.

Düşünce Kalıpları

Cinsel suçlular, her ne kadar farklı olsalar da kendilerine, ilişkilerine ve davranışlarına ilişkin öngörülebilir bakış açılarına sahiptirler. Yetişkin ilişkilerinde zorluk çekme eğilimindedirler, dürtü ve arzularını tatmin etme konusunda bir hak sahibi olma duygusuna sahiptirler, davranışlarının sorumluluğunu alma olasılıkları düşüktür ve çocukları cinselleştirmelerini veya yetişkinlere karşı rıza dışı cinsel ilişkiye girme ilgilerini haklı çıkarmak için fantezi ve pornografiyi kullanırlar. Davranışlarının zararlı olmadığına veya kurbanlarının davranışlarıyla haklı çıkarıldığına kendilerini ikna etmekte ustadırlar. Yetişkin kurbanları hedef alan suçlular, erkeksi davranışın agresif modellerine ve kişisel olmayan cinsel etkileşimlere ilgi duyma eğilimindedir. Suçluların davranışlarını açıklama ve haklı çıkarma biçimleri, yaygın olarak "hazırlık" olarak bilinen süreç aracılığıyla kurbanlarını etkilemiştir.

Hazırlık, suçluların kurbanlarını hem itaat etmeye hem de sessiz kalmaya ikna ettikleri süreçtir. İster çocuklara ister yetişkinlere ister çevrimdışı ister çevrimiçi olsun, tüm cinsel suçlarda görülür. Kısa veya uzun vadeli olabilir ve genellikle şiddet ve tehdit kullanımını veya "sevgi" ve "güven" manipülasyonlarını veya her ikisini birden içerir.

Soruşturma Evresinde Mağdurlarla Görüşmeler

Soruşturmacılar, mağdurlarla yeterli güven oluşturmak ve böylece rahatsız edici, duygusal ve hatırlanması zor olabilecek bilgileri bildirebilmeleri için travmaya dayalı görüşmeler yapma konusunda eğitilmelidir. Ayrıca, mağdurların kendi iradelerini yeniden kazanmalarının önemli olduğunu da anlamalıdırlar. Bu, görüşmeye katılma veya devam eden soruşturmalara katılma kararlarını da içermelidir. Araştırmacılar ayrıca, travmanın hafızayı nasıl etkilediğini anlamalı ve böylece görüşme tekniklerini ve stratejilerini travmanın mağdurun hafızası üzerindeki etkilerine göre ayarlayabilmelidir. Mağdur görüşmesi sırasında uygun bir noktada, araştırmacılar (tercihen gözlemci bir meslektaşıyla birlikte) bilgi toplayıcıların/jüri üyelerinin anlatının hangi unsurlarını anlamakta zorlanabileceğini değerlendirmelidir. Daha sonra, mağdurlara düşünce ve eylemlerini netleştirerek yardımcı olup olamayacaklarını dikkatlice sormalıdırlar. Örneğin, suç ve şikâyet arasında bir gecikme olduğunda, öne çıkıp çıkmamaya karar verirken o sırada akıllarından neler geçtiğini açıklayabilirler mi?

Soruşturmacının Rolü

Cinsel suç soruşturmaları yalnızca prosedürel değildir, aynı zamanda soruşturmacının tutum ve inançlarından da özellikle etkilenir. Etkili cinsel suç soruşturmacıları, uygun bilgi, tutum ve becerilerin bir kombinasyonuna ihtiyaç duyar. Temel bilgi edinimi, suçlunun davranışları ve mağdurlar üzerindeki etkisi, soruşturmalara yönelik tutumların mağdur merkezli ve şüpheli odaklı olması gerekliliği ve özellikle mağdurlarla etkili iletişim ve görüşme becerilerini benimseme becerisiyle ilgilidir. Soruşturmacının rolü öncelikle uygun soruşturma yollarını izlemek ve kanıt toplamak olsa da, soruşturmacılar genellikle mağdurların hikayelerini ilk duyan kişiler oldukları için kaçınılmaz bir terapötik bileşen de vardır. Travma bilgili polislik, travmanın mağdur/hayatta kalanlar üzerindeki psikolojik etkisini dikkate alan bir cinsel suç soruşturma yaklaşımıdır. Bu yaklaşım, mağdurların ihtiyaç ve haklarına öncelik verir ve soruşturma sürecinde daha fazla zarar veya travmayı en aza indirmeyi amaçlar. Travma odaklı bir yaklaşımda, araştırmacılar travmanın mağdurlar üzerindeki etkilerini, hafıza ve hatırlama güçlüğü, duygusal sıkıntı ve kaçınma davranışları gibi konuları anlamak üzere eğitilirler. Ayrıca, mağdurun duygusal refahını ön planda tutan ve yeniden travmatizasyonu en aza indirmeyi hedeflerken, travma mağdurunun deneyimini en eksiksiz ve doğru şekilde anlatmasını destekleyen travmaya duyarlı görüşme teknikleri konusunda da eğitim alırlar.

Şimdi sizlere yedi yaşında cinsel istismara uğrayan kız çocuğu Z.D’nin bu konuya ilişkin haykırışını (2016) dile getirmek istiyorum. İlk derece mahkemesinde 10 yıl hapis cezasına mahkûmiyet, istinaf mahkemesinde 6 yıl 8 ay’a; Yargıtay’da 8 yıl 4 ay’a indirilmiş; çekilen süre de göz önüne alınarak tahliye edilen H.G., mağdure Z.D. nin yaşadığı mahalleye geri dönmüş(!). O gün Z.D.nin günlüğüne yazdığı, “Bugün Şubat’ın 6’sı. Bugün o çıktı, yani sesi, çok çok korkuyorum, ama anneme söylemiyorum.” “O geri döndü, çok korkuyorum.” Bu haber post travmatik etki yaşayan mağdurun yalnızlığını ve tretmanındaki çarpıklığı gözler önüne sermektedir. Mustafa T. Yücel. Elmalı Vakası Pedophilia-Çocuğa Cinsel Seviye Bakış

Sonuç

Cezai soruşturma analizini eleştirenler, bilinmeyen suçluların "profillerinin" soruşturmacıları kişileri haksız yere suçlamaya veya tutuklamaya veya diğer durumlarda suçtan sorumlu olduklarında şüpheli olarak elemeye yönlendirdiği çalışmalara atıfta bulunmuştur. Bir veya daha fazla suç işlemiş bir suçlunun davranış özelliklerinin farkında olmak, suçlunun bilinmediği veya bir veya daha fazla vakanın ortak bir suçluyla ilişkilendirildiği durumlarda soruşturmanın odağını daraltmaya çalışan araştırmacılar için çok önemli olabilir.13 Bir suçlunun suç mahallinde sergilediği fiziksel, sözlü ve cinsel davranışları belirleyip anlayarak olayın cezai soruşturma analizini yürütmek, suçlunun davranışsal özelliklerini ve kişilik özelliklerini belirlemede çok önemlidir.

Cinsel suçların altında yatan faktörleri anlamak, kuşkusuz, daha etkili önleme, değerlendirme ve müdahaleye yol açabilir. Cinsel suçluların kapsamlı bir şekilde değerlendirilmesinin en önemli üç nedeni şunlardır: (1) Yeniden suç işleme riskini belirlemek, (2) Tedavi ihtiyaçlarını belirlemek ve (3) Tedavinin istenen değişiklikleri sağlayıp sağlamadığını değerlendirmektir.

Kurumsal tretman açısından, bir yöntemin her hükümlü için uygun olacağı (tek beden herkese uyar) yaklaşımından da kaçınılmalıdır.14Almanya’da yalnızca iki yıldan fazla hapis cezasına hükümlü cinsel suçlular için zorunlu tretman ön görülmüştür. Değerlendirme bakımından mükerrirlik sonuçları önemlidir. Bu bağlamda yeni bir mahkûmiyet, tutuklanma veya itham ile yeniden suç işleme türü davranış yer almaktadır. Kriminojenik olmayan faktörler arasında öz saygı, kişisel kaygı, mağdura empati ve inkâr yer almaktadır. Cinsel suçluların çoğuna özgü değerlendirmeler aşağıdaki soruları kapsamaktadır:

· Suçlunun cinsel suçlar işlemeye doğru kendisini yönelten psikiyatrik bir durumu var mıdır?

· Suçlunun yeniden cinsel suç işleme olasılığı nedir ve/ya hangi koşullarda işleme olasılığı fazladır?

· Suçlunun tretman ihtiyaçları nelerdir ve kişinin ihtiyaçlarının karşılanabileceği optimum bağlam nedir?

· Toplum için ciddi risk oluşturmasını önlemek üzere, bu suçlu için gerekli toplumsal gözetim (denetimli serbesti rejimi) seviyesi ve yoğunluğu ne olmalıdır?

Çocuk istismarına yalnızca ceza adalet sistemine özgü bir sorun olarak değil, bir halk sağlığı sorunu olarak yaklaşmak, bu istismar biçimine bakmak için daha uygun bir bakış açısıdır. Okul yönetimini, personeli, çocuk bakıcılarını ve ebeveynleri cinsel suçlular, psikolojileri ve çocukları hedef alma yöntemleri/araçları konusunda eğitimi öncelikli olmalıdır. Bu konuda stratejik bir yaklaşım benimsenmeli ve güncelleştirilmelidir.

Stratejik Müdahale

Kısa Süreli Hedefler	Kısa Süreli Hedefler
Kolluk ve yargısal aktörlerin çocukları cinsel istismar edenler, psikolojileri ve avlanma yöntemleri ve suçlarının mağdurlar üzerindeki uzun vadeli etkileri konusunda eğitilmesi	Ulusal çapta bir çocuk istismarı araştırma merkezinin kurulmasının düşünülmesi
Okul yönetimini, personeli, çocuk yuvaları ve bakımı sağlayıcılarını ve ebeveynleri cinsel suçlular, psikolojileri ve çocukları avlamak için kullandıkları araçlar/ yöntemler hakkında eğitmek üzere bir müfredat geliştirilmesi	Çocukları cinsel istismar edenleri, psikolojileri ve saldırganlığın araçları/yöntemleri hakkında denetimli serbestlik görevlileri ve yöneticileri için bir eğitim programı geliştirilmesi ve uygulanması.

Bu stratejik müdahaleye ek olarak İç İşleri Bakanlığınca ulusal bir veri tabanı oluşturularak, suçlu, mağdur ve suç özelliklerine ilişkin bilgiler derlenmelidir. Ayrıca, her suç olayı için mevcut tüm bilgi kaynaklarının (örneğin, polis raporu, mağdur ifadesi, suçlu görüşmesi) kullanılması ön görülmelidir.

Cinsel suçlular hakkında yapılan değerlendirmeler göstermektedir ki, statik etmenler (cinsel suç özgeçmişi gibi15) kadar dinamik etmenler (işsizlik, kötü bir iş yaşamı veya vasıfsız işçilik ve uyuşturucu ilaç suiistimali gibi) cezaevinden tahliye edilen cinsel suçluların suç işleyip işlememesi üzerinde önemli rol oynamaktadır. Bu bağlamda, genel suçlu kitlesine özgü risk/gereksinim etmenlerinin cinsel suçlu nüfusu içinde geçerliliğini koruduğu unutulmamalıdır.

Bu durumda, cinsel bir suçlunun gereksinimi ve onun cinsel tercihleri (yaş ve cinsiyet) ile önceki cinsel suçları hakkındaki bilgilerin değerlendirilmesi/yeniden değerlendirilmesini kapsayan sistematik yaklaşım, topluma cinsel suçlar hakkında rasyonel bir bakış açısı sağlayacaktır. Bu doğrultuda, Türk infaz sistemindeki şartla salıverme kurumunun cezaevinde kalınan medyan sürenin azaltılması ötesinde bir işlev görmesi için bihakkın tahliye tarihine kadar geçen sürede toplum korunması açısından ihtiyaç duyulan hükümlüler, özellikle cinsel suçlular için yoğunlaştırılmış gözetim ve rehberlik hizmetinin organize edilmesine gereklilik vardır.

Bu bağlamda adalet psikolojisi varlık ve etkinliğinin, adil yargılanma hakkı gereği olduğu bilinmelidir. Hukuk eğitimi artık hukukta psikolojinin fazlaca ağırlıklı olduğu fakülteler olmalıdır. Bu doğrultuda, hukuk uygulamasında insan doğasını anlama girişim ve eğitimi, hiç işlenmemiş adli akıl cevherini gün ışığına çıkaracak ve bu suretle adalet ve psikoloji arasındaki Çin Setti yıkılacaktır.

Prof. Dr. Mustafa Tören Yücel

-------------

1 Mustafa T. Yücel https://hukukihaber.net/Cinsel-Suçlar-Tipolojisi

2 Mustafa T. Yücel. https://hukukihaber.net/Cinsel-Suçlar; https://hukukihaber.net/Cinsel-Suçlular-ve-Toplum-Korunması

3 Avustralya’da (2021–22) 18 yaş ve üzeri erkek ve kadınların 15 yaşından itibaren yaşadıkları şiddetin niteliği ve boyutu hakkında kişisel güvenlik anketi yapıldı. Avustralya’da cinsel saldırıya uğrayan kadınların çoğunluğu (%92) olayı polise bildirmedi.

4 Amerika Birleşik Devletleri'nde her 5 kadından 1'i (%18,3) ve her 71 erkekten 1'i (%1,4) hayatlarının bir döneminde tecavüze uğramıştır; bu tecavüzler arasında zorla cinsel ilişkiye girme, zorla cinsel ilişkiye girme girişimi veya alkol/uyuşturucunun kolaylaştırdığı zorla cinsel ilişkiye girme yer almaktadır.

ABD’de tecavüze uğrayan kadınların yarısından fazlası (%51,1) yakın partneri, %40,8'i ise tanıdığı biri tarafından tecavüze uğradığını bildirirken; erkek mağdurların yarısından fazlası (%52,4) tanıdığı biri, %15,1'i ise tanımadığı biri tarafından tecavüze uğradığını bildirdi. NISVS 2010 Özet Raporu. Ayrıca bkz. Hülya Şen, Kübra Yazıcı. Türkiye’deki İllerin Cinsel Suçlar Açısından İncelenmesi alphanumeric journal, Volume 5, Issue 2, 2017. İngiltere’de 2022 Polisin kayıt altına aldığı cinsel suçların sayısı bir önceki yıla göre %32 artarak 194 bin 683'e çıktı. Bu sayı, bugüne kadar 12 aylık dönemde kaydedilen en yüksek sayı.

Polisin kayıt altına aldığı tecavüz vakalarının sayısı bir önceki yıla göre %26 artarak 70 bin 330'a çıktı. Bu sayı aynı zamanda son 12 aylık dönemde kaydedilen en yüksek sayı.

5 Michael C. Seto.The Motivation-Facilitation Model of Sexual Offending, The Author(s) 2017 sagepub. com/journals Permissions.nav DOI: 10.1177/1079063217720919 journals.sagepub.com/home/sax

6 R.D. Keppel ve W.J. Birnes, W. J. Serial violence: Analysis of modus operandi and signature characteristics of killers. Boca Raton, FL: CRC Press, 2009. D. K. Rossmo. Geographic profiling in serial rape investigations. In R. R. Hazelwood & A. W. Burgess (Eds.), Practical aspects of rape investigation: A multidisciplinary approach, 4th ed., 2009, pp. 139–169, Boca Raton, FL: CRC Press. R. R., Hazelwood, ve J. Linkage Warren, Analysis: M.O., ritual, and signature in serial sexual crimes. In R. R. Hazelwood, ve A. W. Burgess (Eds.),2009. Chris Rush Burkey, Tusty ten Bensel, Jeffery T. Walker. Forensic Investigation of Sex Crimes and Sexual Offenders. Elsevier, 2014.

7 Parafili, cinsel uyarılma ve orgazm için, alışılmadık nesneler, eylemler veya durumları içeren tekrarlayıcı ve yoğun cinsel dürtü, fantezi veya davranışların zorunlu olması ile karakterizedir.

8 Candan Yıldız. “Elmalı istismar davası mağduru çocuk, devlet koruması altındayken kaçmaya teşebbüs etti mi?” T 24 (10/02/2024): Pedofili Vakaları için bkz. Talat Kırış “Sapıklığın boyutları, sessizliğin derinliği” T 24 (9/12/2022). Ayrıca bkz. Peter Briggs , Walter T Simon, Stacy Simonsen. An exploratory study of Internet-initiated sexual offenses and the chat room sex offender: has the Internet enabled a new typology of sex offender? DOI: 10.1177/1079063210384275

9 Barış Pehlivan “Bir çocuğun yargıyla tanışması” Cumhuriyet 6/03/2024. Ayrıca bkz. Mustafa T. Yücel. Elmalı Vakası Pedophilia-Çocuğa Cinsel Seviye Bakış. Understanding Sex Offender Motivation - Helping Children and Families Heal Youtube.

10 Jane Edgerton ve Robert Jean Campbell, American Psychiatric Glossary 1994, s. 153

11 UNODC. INVESTIGATING SEXUAL CRIMES POLICE RESOURCE TOOLKIT for professional, human rights-compliant Policing.

12 Robert R. Hazelwood ve Janet I. Warren. Modus operandi, ritual, and signature in serial sexual crime May 2004 Aggression and Violent Behavior 9(6):587-598. DOI:10.1016/S1359-1789(02)00106-4. Ayrıca bkz. Cinsel Suçlar ile Bu suçların Soruşturma ve… Youtube Yargıtay Başsavcılığından Kemal Mecit’in sunumu Süreçte mağdurun beyanlarının birbirini tutup tutmadığı. Tek mağdurun ifadesi ise özeti yerine ayrıntılı olarak kayda geçmesi gerektiği vurgulanmıştır.

13 Hirschtritt ME, Tucker D, Binder RL Risk Assessment of Online Child Sexual Exploitation Offenders.
J. Am. Acad. Psychiatry Law. 2019 Jun;47(2):155-164. doi: 10.29158/JAAPL.003830-19. Epub 2019 Apr 15.PMID: 30988020; Barnes J. E., Noll J. G., Putnam F. W., Trickett P. K.). Sexual and physical revictimization among victims of severe childhood sexual abuse. Child Abuse & Neglect, 33, (2009) pp. 412-420.

14 Stina Lindegren. Support and Treatment for Men Convicted of Sexual Offending. Readiness, Change, and Previous Help-Seeking. Studies in Social Work pp. 2. 174 pp. Uppsala: Acta Universitatis Upsaliensis. ISBN 978-91-513-2110-3, 2024.

15 Yeniden cinsel suç işleme korelasyonu

Mağdurun yabancı olması (.22)

Sapıklık türü bir cinsel tercih (.20)

Cinsel suç sabıkası(.19)

Tretmanı tamamlamada başarısız (.18)

Gözlem sırasında suçlu 25 yaş veya yukarısında (.13)

Kişilik bozukluğu olması(.13)

Öfke kontrol sorunları yaşaması (.13)

Cinsel olmayan sabıkası(.12)

Ağır derecede bir akıl hastalığı(.12)

Hiç evlenmemiş(.11)

Olumsuz bir çocukluk yaşamı(.11)

Çeşitli cinsel suçlardan sabıkalı(.10)

Mağdurun erkek olması (.10)

Bkz.R. K.Hanson ve M.Bussiere. (1998). Predicting relapse: A meta-analysis of sexual offender recidivism studies. Journal of Consulting and Clinical Psychology,66, 348-362.