27.03.2002 ve 30.01.2025 tarihli Resmi Gazete Yayınları

Giriş

Özel hastaneler, sağlık sektöründe önemli bir rol oynamaktadır. Türkiye'de özel hastanelerin işleyişi ve standartları, zamanla değişen ve gelişen düzenlemelerle belirlenmiştir. Bu bağlamda, 27.03.2002 tarihli ve 24708 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Özel Hastaneler Yönetmeliği ile 30.01.2025 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Özel Hastaneler Yönetmeliği arasındaki farkların incelenmesi önem arz etmektedir.

2002 Yönetmeliği

27.03.2002 tarihli ve 24708 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Özel Hastaneler Yönetmeliği, Türkiye'deki özel hastanelerin kuruluş, işleyiş ve denetim standartlarını belirleyen temel düzenlemelerden biriydi. Bu yönetmelik, özel hastanelerin hizmet kalitesini, hasta güvenliğini ve sağlık hizmetlerinin erişilebilirliğini artırmayı amaçlamaktaydı.

2025 Yönetmeliği

30.01.2025 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Özel Hastaneler Yönetmeliği, sağlık sektöründeki yeni gelişmeler ve ihtiyaçlar doğrultusunda güncellenmiştir. Bu yönetmelik, dijitalleşme, kalite yönetimi ve hasta memnuniyeti gibi konularda önemli değişiklikler içermektedir.

Eski ve Yeni Düzenlemeler

- Yeni yönetmeliğin 5.maddesinin 8. Fıkrası ile bütün özel hastanelere kuruluştan itibaren TÜSKA akreditasyon belgesi alma zorunluluğu getirilmiştir. Bu belgeyi alamayan hastanelere ise hastaların görebileceği şekilde “Bu hastanenin TÜSKA akreditasyon belgesi yoktur” ibareli tabela asma zorunluluğu getirilmiştir. Akreditasyon süreci, hastanelerin ulusal ve uluslararası kalite standartlarına uyum sağlamasını zorunlu kılması hasebiyle sağlık turizmi açısında yabancı hastaların Türkiye’ye yönelmesine neden olacaktır. Bununla birlikte; Akreditasyonun, hastanelerdeki tüm süreçlerin standartlaşmasını sağlayacak olması nedeniyle verimlilik artacak, kaliteli hizmet sunulacak olup son dönemde toplumsal tahribata yol açan Yeni Doğan Çetesi’nin ardından sağlık sektörüne olan güven duygusunu yeniden güçlendirecektir. Aynı zamanda hastaneler, standartlara uyum sağladığı için denetimler daha hızlı, etkin ve sorunsuz gerçekleşecek olup denetim kurumları açısından da daha az kaynak harcanarak daha güvenilir sonuçlar elde edilecektir. Özetlemek gerekirse; TÜSKA akreditasyon belgesi alma zorunluluğu, özel hastanelerin hizmet kalitesini artırarak hem hastalar hem de sağlık çalışanları için daha güvenli ve verimli bir ortam sağlayacaktır.

- Eski yönetmeliğin 5.maddesi ile yatak sayısı yüzün altında olan ruhsatlı ve faal özel hastanelerin, en az 33 uzman hekim kadrosuna sahip olmaları ve eski yönetmelik ile özel hastaneler için tanımlanan bina ve fiziki şartları mevcut binasında veya yeni binaya taşınarak sağlamaları halinde yatak sayılarının yüze çıkarılmasına izin verilmekteydi ancak yeni yönetmelik ile bu imkan kaldırılmış, belirlenen sağlık hizmet bölgelerinde ihtiyaçlar doğrultusunda en az elli hasta yataklı olmak üzere yüz yatağın altında özel hastane açılabilme imkanı tanınmıştır. Yeni düzenleme ile büyük ölçekli hastaneler üzerindeki yük azaltılarak küçük ölçekli hastanelerin yaygınlaşması ve özellikle az nüfuslu bölgelerin sağlık hizmetine ulaşımını kolaylaştırma ve sağlık hizmetinin dengeli dağılımı amaçlanmıştır.

- Eski yönetmelikte özel hastanelerin ruhsatlarında mevcut olan kadroların devri yahut değişikliği mümkünken yeni yönetmelik ile bu durum ortadan kaldırılmıştır. Bu değişiklik ile sağlık sektöründe daha sıkı bir denetim ve düzenleme mekanizması oluşturulmasının hedeflendiği kanaatindeyiz.

- Eski yönetmeliğin 68. Maddesi ile özel hastaneler aynı il içerisinde veya başka bir ildeki özel hastane ile Bakanlık planlamalara uygun olması koşuluyla birleşebilmekte ve taşınabilmekteydi ancak yeni yönetmeliğin 12. Maddesi kapsamında Özel hastaneler planlama ilkeleri doğrultusunda yalnızca bulunduğu il içinde taşınabilir ya da birleşebilmektedir. Bu düzenleme ile bölgesel sağlık hizmetleri korunacak ve kaynakların daha etkin kullanılması açısından önemli faydalar sağlayacaktır. Her ne kadar iki yönetmelikte de özel hastanelerin birleşmesi halinde ruhsatlarında kayıtlı yatak sayıları, tabip ve uzman tabip kadro sayıları toplanarak birleşmekteyse de eski yönetmelikte Birleşen hastanelerden yatak sayısı daha küçük olan hastanenin yatak sayısının 75 ve altında olması halinde yatak sayısının %25’i; 75’in üzerinde olması halinde ise yatak sayısının %15’i oranında yatak ilave edilir. Birleşen hastanelerden uzman hekim kadro sayısı daha küçük olan hastanenin kadro sayısının %10’u oranında kadro ilave edilmekteydi ancak yeni yönetmelik ile bu durumda ortadan kaldırılmıştır.

- Yeni yönetmeliğin 15. Maddesi ile Bütün personelin yakasına; personelin adını, soyadını, mesleğini ve ünvanını belirten ve mesul müdürlükçe onaylanmış olan fotoğraflı bir kimlik kartı takma şartı getirilmekle birlikte kimlik kartlarının karekod içermesi zorunluluğu getirilmiştir. Bunula birlikte; özel hastanede çalışan tüm sağlık personelinin, hizmetin gereklerine uygun olarak önlük veya üniforma giyme zorunluluğu getirilmiş, hastane yönetimine ise önlük veya üniforma seçimi ile ilgili sağlık meslek mensuplarının birbiri ile karışmasını önleyecek şekilde düzenleme yapma yükümlülüğü getirilmiştir. Yeni yönetmelikle getirilen kimlik kartı ve üniforma zorunluluğu ile özel hastanelerde çalışan personelin tanınabilirliğinin, hasta güvenliğinin ve hizmet kalitesini artırılmasının hedeflendiği görülmektedir.

- Yeni yönetmeliğin 21. Maddesi ile Özel hastanelerin acil ünitesinde günün her saatinde tabip bulundurması zorunlu hale getirilmiştir. Bu düzenlemenin devlet hastanelerindeki aşırı yoğunluğu azaltmayı, özellikle büyükşehirlerde kamu hastanelerinde yaşanan uzun bekleme sürelerini azaltmayı hedeflediği net bir şekilde görülmektedir. Bununla birlikte; dolaylı olarak sağlık hizmetlerinde kalite standartlarının da yükseleceği söylenebilir.

- Yeni yönetmelik ile yapılan bir diğer değişiklik ise muayenehanesi olan hekimlerin özel hastanelerde vereceği hizmet şartlarıdır. Ancak bu hususta çok köklü bir değişiklik yapıldığını söylemek mümkün değil. Muayenehanesi bulunan hekimler, hizmet bedeli hasta tarafından karşılanmak ve Sosyal Güvenlik Kurumundan talep edilmemek kaydıyla, muayenehanesine müracaat eden hastalarının tedavisini yıllık sözleşme yapmak suretiyle ilgili branşta ruhsatı bulunan özel hastanelerde yapabilmekteydi. Yeni yönetmelik ile yıllık sözleşme yapma şartı kaldırılmış süre belirtilmeksizin sözleşme yapılması yeterli görülmüştür. İlgili düzenleme ile her yıl sözleşmeyi yenileme zorunluluğu ortadan kalkacağı için hekimlerin bürokratik işlemlerle zaman kaybetmesinin önüne geçilmek istenmiş aynı zamanda bu şekilde daha uzun vadeli ve istikrarlı çalışma ortamı sağlanması amaçlandığı görülmektedir. Bu düzenleme ile hastalar ise muayene oldukları hekimlerin belirli bir süre sonra özel hastane ile sözleşme yenilememe riskiyle karşı karşıya kalmadan tedavilerini sürdürebilecektir. Madde kapsamında mali sorumluluklar veya SGK kurallarında ise herhangi bir değişiklik yoluna gidilmediği görülmekte.

- Özel hastaneler, Müdürlüğün uygun görüşü ve Bakanlığın onayı ile koruyucu sağlık hizmetleri verebilmekteydi, yeni düzenleme ile yapılan hizmetlerin Bakanlığın kayıt sistemine bildirilmesi zorunlu hale getirilmiştir. Koruyucu sağlık hizmetlerinden yararlanan kişilerin kayıt altına alınması, bireylerin sağlık geçmişinin daha iyi takip edilmesini sağlayacak olup aynı zamanda hasta hakları açısından da daha şeffaf bir sistem oluşturulacaktır.

- Eski yönetmeliğin 65. Maddesi ile özel hastanelerin denetimlerinde tespit edilen eksikliklerin verilen süre içinde giderilmemesi nedeniyle bir kısmında veya tamamında faaliyeti geçici olarak durdurulan hastanede, faaliyet durdurma tarihinden itibaren en geç bir yıl içinde eksiklikler giderilmezse, ruhsat Bakanlıkça askıya alınmaktaydı. Yeni düzenleme ile eksiklik giderilme süresi olarak belirlenen bir yıl şartı, altı ay olarak değiştirilmiştir. Sürenin kısaltılması ile Özel hastanelerin, denetim süreçlerine daha fazla önem vereceği ve hizmet kalitesini daha hızlı iyileştireceği aşikardır.

- 30.01.2025 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan yönetmeliğin 5. maddesi ile “1219 sayılı Kanunun 28 inci maddesinde sayılan suçlar ile cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlardan hüküm giymiş gerçek kişiler, kamu görevinden yasaklı gerçek kişiler ile ortaklık yapısında bu kişilerin bulunduğu tüzel kişiler adına özel hastane açılmasına izin verilmez. Bu kişiler ruhsatlı özel hastanelerin ruhsatlarını devralamaz, adına özel hastane ruhsatı bulunan tüzel kişilerin ortaklık yapısında yer alamaz.” Düzenlemesine yer verilmiştir. Yeni getirilen düzenleme ile sağlık hizmetleri yüksek etik standartlara sahip yöneticiler ve ortaklar tarafından yürütülmesi ile birlikte hastanelerin hizmet kalitesi ve itibarının korunarak hasta ve çalışan güveninin sağlanması amaçlanmıştır. Bu şekilde, Kamu görevinden yasaklı kişiler, sağlık hizmetleri gibi kritik bir alanda yetki sahibi olamayacağı gibi kamu hastanelerinde çalışması hukuken mümkün olmayan sağlık personelleri özel hastanelerde de istihdam edilemeyecek dolayısı ile kamu hastaneleri ve özel hastaneler arasında hastalar nezdinde güven dengesi oluşacaktır.

- Eski yönetmeliğin tanımlar kısmında faaliyet izin belgesi; Bakanlıkça düzenlenen belge olarak tanımlanırken yeni yönetmelik ile il sağlık müdürlüğünce düzenlenen belge ifade edilmiştir. Getirilen yenilik ile daha önce Bakanlık tarafından yürütülen süreç, il sağlık müdürlüklerine devredildiği için işlemler hızlanacağı gibi Özel hastaneler, izin belgelerini almak için uzun süre beklemek zorunda kalmayacak, böylece sağlık hizmeti ifalarına daha hızlı şekilde başlayabileceklerdir.

- Yeni yönetmeliğin belirli maddeleri ile EKİP sistemi kullanımı zorunlu hale getirilmiştir: örnek vermek gerekirse;

Madde 9, Fıkra 2: Özel hastaneler için ön izin başvurularının, Ek-13'te belirtilen belgelerle birlikte EKİP Sistemi üzerinden yapılmasını zorunlu kılar.

Madde 10, Fıkra 2: Ruhsat başvurularının, ön izin belgesine uygun şekilde tamamlanmış hastane binaları için, Ek-8'de belirtilen belgelerle birlikte EKİP Sistemi üzerinden gerçekleştirilmesini şart koşar.

Madde 11, Fıkra 2: Faaliyet izin belgesi başvurularının, ruhsatlandırılmış özel hastaneler tarafından, Ek-10'da belirtilen belgelerle birlikte EKİP Sistemi üzerinden yapılmasını zorunlu hale getirir.

Anlaşıldığı üzere; bu sistem, özel hastanelerin ruhsatlandırma ve izin süreçlerini dijital ortamda daha etkin, hızlı ve şeffaf bir şekilde yönetmelerini sağlayacak olup tüm verilerin merkezi bir sistemde toplanacak olması hasebiyle sağlık otoriteleri tarafından daha kolay analiz ve denetim yapılabilecektir.

- Özellikle COVID-19 pandemisi sonrasında tele-tıp uygulamalarının öneminin artmasıyla birlikte yeni Özel Hastaneler Yönetmeliği ile tele-tıp uygulamalarına ilişkin düzenleme yoluna gidilmiştir. İlgili yönetmelikte; "sağlık hizmetlerinin bilgi ve iletişim teknolojileri kullanılarak uzaktan sunulması" olarak tanımlanmıştır. Tele-tıp uygulamalarında hasta verilerinin güvenliği ve gizliliği büyük önem taşımakta olup Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (KVKK) ve ilgili mevzuatlar uyarınca özel hastanelerin yükümlülükleri de kayda değer oranda artmaktadır.

Önemli Farklar

27.03.2002 tarihli ve 30.01.2025 tarihli yönetmelikler arasında belirgin farklar bulunmaktadır. Bu farklar ile sağlık hizmetlerinin daha modern, erişilebilir ve sürdürülebilir olması hedeflendiği görülmektedir.

Dijitalleşme ve Teknoloji Kullanımı

2002 yönetmeliğinde dijital sağlık hizmetleri, tıp teknolojisi ve tele-tıp uygulamaları gibi konular yer almazken, 2025 yönetmeliği bu alanlarda düzenleme yoluna gidilmiştir. Söz konusu yenilikler ile uzaktan sağlık hizmetlerine erişimin kolaylaştırılması ve hastane işleyişinin hızlandırılması amaçlanmıştır.

Kalite Yönetimi

2025 yönetmeliği, özel hastanelerde kalite yönetimi ve akreditasyon standartlarına daha fazla önem vermektedir. Düzenlemeler ile kalite yönetimi, hasta güvenliği ve memnuniyeti artırılarak sağlık hizmetlerine güven kazandırılmak istendiği söylenebilir.

Çevre Dostu Uygulamalar

Yeni yönetmelik, çevre dostu ve sürdürülebilir hastane yönetimi uygulamalarını teşvik etmekte olduğu gibi hastanelerin çevresel etkilerini azaltmayı ve sürdürülebilir sağlık hizmetleri sunmayı hedeflemektedir.

Sonuç

27.03.2002 tarihli ve 24708 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Özel Hastaneler Yönetmeliği ile 30.01.2025 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Özel Hastaneler Yönetmeliği arasındaki farklar, sağlık sektörünün değişen ihtiyaçlarına ve teknolojik gelişmelere cevap veren düzenlemeler içermektedir. Bu farklar, özel hastanelerin daha modern, erişilebilir ve sürdürülebilir hizmetler sunmasını sağlamayı amaçlamaktadır.