Serbest meslek makbuzu düzenlememenin yaptırımları aşağıdaki şekilde özetlenebilir:
Vergi idaresince makbuz düzenlenmediğinin tespiti halinde, buna isabet eden kazancın gelir vergisi ve KDV matrahlarına intikal ettirilmemesi sonucu bir vergi kaybı ortaya çıkıyor ise öncelikle gelir vergisi ve KDV re’sen tarh edilecek, tarh edilen vergi üzerinden vergi ziyaı cezası kesilecektir. Ayrıca zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergi aslı üzerinden gecikme faizi hesaplanacaktır.
Ayrıca zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergi aslı üzerinden gecikme faizi hesaplanacaktır. VUK’un 353/1. maddesinin 1. bendine göre, düzenlenmesi gereken serbest meslek makbuzunun düzenlenmemesi (verilmemesi), elektronik ortamda düzenlenmesi gereken makbuzun geçerli bir mazeret olmaksızın kâğıt ortamında düzenlenmesi veya tutar bakımından eksik düzenlenmesi halinde, düzenlenmeyen veya eksik düzenlenen makbuz tutarının %10’u oranında (2024 yılı için 3.400 TL’den aşağı olmamak kaydıyla) özel usulsüzlük cezası kesilecektir.
Yukarıda belirtildiği üzere, serbest meslek makbuzunun tahsilat tarihinde düzenlenmesi esastır. Ancak VUK’un, faturanın süresinden sonra düzenlenmesi halinde hiç düzenlenmemiş sayılacağına dair 231. madde hükmü serbest meslek makbuzlarını kapsamadığından, geç düzenlenen serbest meslek makbuzunun hiç düzenlenmemiş sayılması söz konusu değildir. Bu nedenle süresinden sonra düzenlenen makbuzlar için özel usulsüzlük cezası değil, VUK’un 352/II-7 maddesi hükmünde yer alan ikinci derece usulsüzlük cezası (avukatlar için 2024 yılında 330 TL) gündeme gelecektir. Diğer taraftan, makbuzun zamanında düzenlenmemesi nedeniyle, vergiyi doğuran olayın meydana geldiği döneme ait gelir vergisi, geçici vergi veya KDV yönünden bir vergi kaybı ortaya çıktıysa, bu dönemler yönünden vergi tarhı ve vergi ziyaı cezası gündeme gelecek, makbuz sonraki dönemlerde beyan edildiyse bu beyanın da düzeltilmesi söz konusu olacaktır.
SERBEST MESLEK MAKBUZU DÜZENLENMEMESİ VEYA GEÇ DÜZENLENMESİ NEDENİYLE KESİLEN CEZALARA KARŞI BAŞVURU YOLLARI NELERDİR?
Serbest meslek makbuzunun düzenlenmemesi veya geç düzenlenmesi nedeniyle tarh edilen vergilere ve kesilen vergi ziyaı, özel usulsüzlük ve usulsüzlük cezalarına karşı VUK’un Ek-1 ve devamı maddeleri gereğince vergi ve cezaya ilişkin ihbarnamenin tebliği tarihinden itibaren 30 gün içerisinde uzlaşma başvurusunda bulunulabilecektir.
Tutarı 23.000 TL’yi aşmayan özel usulsüzlük ve usulsüzlük cezaları uzlaşma kapsamında değildir.
VUK’un 376/1 maddesinin 2. bendine göre; uzlaşılan vergi ziyaı cezası, özel usulsüzlük cezası ve usulsüzlük cezalarının vadesinde ödenmesi halinde, uzlaşılan tutardan ayrıca %25 indirim yapılacaktır.
Uzlaşma yolunun tercih edilmemesi veya kesilen cezaların uzlaşma kapsamında olmaması halinde kullanılabilecek başka bir yol, VUK’un 376/1 maddesinin 1. bendinde yer alan cezalarda indirim yoludur.
Buna göre cezaya ilişkin ihbarnamenin tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içerisinde başvuru yapılması ve vadesinde (tebliğden itibaren 60 gün içerisinde) ödenmesi halinde kesilen cezanın yarısı indirilebilecektir.
Diğer taraftan kesilen cezaya ilişkin ihbarnamenin tebliği tarihinden itibaren 30 gün içerisinde vergi mahkemesinde dava açılabileceği de tabiidir. Ancak bu takdirde cezalarda indirim yolunun kullanılması mümkün olmayacaktır.
* TBB İdare ve Vergi Hukuku Komisyonu Tarafından Hazırlanan "Avukatlar İçin Serbest Meslek Makbuzu Düzenleme Rehberi 2024" kitapçığından alınmıştır.
