Türk bilim adamından genetik hastalık tespit süresini kısaltan buluş

İZMİR (AA) - HALİL ŞAHİN - Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Hüseyin Onay, yenidoğanlarda genetik hastalıkları tespit etmek amacıyla kullanılan ve bir ayda sonuçlanan genetik tarama testini, geliştirdiği sistemle 3 saatte sonuçlandırmayı başardı.

"Yerli ve milli test" için, laboratuvar yerine sadece tarama testi cihazının takılacağı bilgisayara ihtiyaç duyuluyor.

EÜ Tıp Fakültesi Hastanesi Tıbbi Genetik Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Onay, üniversitede edindiği 100 bine yakın genetik test tecrübesiyle üniversitenin teknoparkında kurduğu şirkette yerli ve hızlı test kitleri üzerinde çalışmalar yürütüyor.

Daha önce yerli imkanlarla süper hızlı DNA temelli kişi tanımlama, kalıtsal meme kanseri, genetik tanı koymanın zor olduğu hemofili hastalığının tespitine yönelik "ilk" test kitlerini geliştiren Doç. Dr. Onay, şimdi de yenidoğan genetik taramasında da yerli, hızlı ve ucuz bir sistemi hazırladı.

Yerli ve milli imkanlarla yapılan bir test kiti ve yazılımdan oluşan sistemle, yenidoğanlarda genetik hastalıkların tespitinin yaygınlaşması sağlanarak, ölümle sonuçlanabilen birçok hastalığın tedavisi hedefleniyor.

- İlk etapta 10 hastalık taranacak

Doç. Dr. Onay, AA muhabirine yaptığı açıklamada, tıpta yeni yaklaşımın, hasta bireyleri bulup tedavi etmek yerine hastalığı ortaya çıkmadan saptayıp engellemek olduğunu söyledi.

Bunun sağlık sistemi açısından çok daha maliyet etkin bir yaklaşım olduğunu kaydeden Onay, bu kapsamda her ülkenin, o ülkede sık görülen hastalıklar için yenidoğan taraması yaptığını anlattı.

Türkiye'de de yenidoğanlarda belirli hastalıkların biyokimyasal yöntemlerle tarandığını ancak genetik tabanlı bir yeni doğan taraması olmadığını ifade eden Onay, şöyle konuştu:

"Ülkemizde yenidoğan döneminde en sık gözlenen ve bunların tedavisi de olduğu için önlenebilecek durumda olan 10 hastalığa ait 15 geni dünyada hiç erişilmemiş bir sürede süper hızlı bir şekilde taracayacak bir sistem geliştirdik. Bu sistem genetik olduğu kadar yazılımsal taraftan da desteklenen bir süreç. Dünyada hiç olmadığı kadar hızlı, normalde 30 gün civarında biten bir süreci 3 saate düşürdük. 3 saat içinde bir yenidoğanın en sık gözlenen hastalıklar için hasta olup olmadığını saptayabileceğimiz bir sistem geliştirdik. Bu gelişen bir süreç olacak. Süreyi daha da kısaltacağız, 2 saatlere kadar düşecek. Hastalık sayısını da 30'a, 50'ye ulaştıracağız. Böylece sadece ülkemizde değil dünyada da rahatlıkla kullanılacak bir sistem olacak."

Doç. Dr. Onay, dünyadaki yenidoğan nüfusu düşünüldüğünde pazar payı son derece yüksek bir tıbbi uygulama geliştirdiklerini dile getirdi.

Genetik testin daha önce çok uzun süren ve sadece çok özelleşmiş merkezlerde yapılabildiğini aktaran Onay, "Genetik test algoritmasını neredeyse sağlık ocaklarında bile yapılabilecek hale getiriyoruz. Bu, tıbbın ve genetiğin çehresini değiştirecek bir uygulama. Genetik tarama konusunda geliştirilen en sofistike cihazı yerli yazılım ve test kiti ile hızlandırdık ve özel laboratuvarlara ihtiyaç duymaktan çıkardık." diye konuştu.

Genetik analizi yapacak küçük bir cihazın takılacağı, internete bağlı bir bilgisayarla testin yapılabileceğini anlatan Onay, böylece dünyadaki en ücra yerlerde bile kolaylıkla uygulanarak bebeklerde başarılı bir tarama gerçekleştirilebileceğini vurguladı.

- Maliyeti daha düşük

Yenidoğan genetik taramasına maliyet olarak da etkin bir çözüm sunduklarını ifade eden Onay, "Bu sistemin dünyada yenidoğan taramasında referans yöntemlerden biri haline geleceğini öngörüyoruz. Genetik testlerin maliyeti iş gücü yoğun olduğu için ülkelerden ülkelere farklılık gösterir. Maliyetinin ABD'de yapılan testin 10'da biri olmasını bekliyoruz." ifadelerini kullandı.

Onay, çalışmasının TÜBİTAK tarafından desteklendiğini sözlerine ekledi.

-"Yerli ve milli bir sistem"

EÜ Rektörü Prof. Dr. Necdet Budak da üniversitenin teknoparkında dünya çapında çalışmalara imza atıldığını ifade ederek, "Tamamen yerli ve milli, öz kaynaklarımızla geliştirilen bir sistem. Bununla gurur duyuruz. Biz araştırma projelerine özel önem veriyoruz. 2019 yılı hedefimiz araştırma üniversitesi olmak. Üniversitemizin en iyi olduğu alanlardan birisi tıbbi genetik." değerlendirmesinde bulundu.

Türk bilim adamından genetik hastalık tespit süresini kısaltan buluş

Safkan Arap ve İngiliz Atlarının Soy Kütüğü, Kayıtları, İthalat ve İhracatı Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik

At Yarışları Müşterek Bahisler Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik

At Yarışları Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik

Hukuki Boyutlarıyla Kentsel Dönüşüm Sempozyumu yapıldı

Millî Savunma Bakanlığı Döner Sermaye İşletmeleri Yönetmeliği

Kardeş Eli ile Kurban ve Su Kuyusu

Gizli tanık 'Garson'un dijital verileri sonrası İzmir’de FETÖ operasyonu: 30 gözaltı

Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı Satın Alma ve İhale Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik

Fatura Tahsilatı Nedir? Fatura Tahsilat Süreci Nasıl İşler?

FETÖ'nün mahrem yapılanmasına yönelik soruşturma; 16 gözaltı kararı